ءبىز كەزدەسۋدى تۇسكى ساعات ون ەكىگە بەلگىلەدىك. ارۋ قالا الماتىعا كوشىپ كەلگەنىمە ءبىراز بولسا دا، قالانى ءالى دە بىلىڭكىرە قويمايمىن. سول سەبەپتى ۋادەلەسكەن جەرگە جەتۋ ءۇشىن ۇيدەن ءبىر جارىم ساعات بۇرىن شىقتىم. ءسويتىپ اۋپىرىمدەپ، انادان-مىنادان باعىت-باعدار سۇراپ ع. مۇستافين مەن س. تورايعىروۆ كوشەلەرەنىڭ قيىلىسىنا ون ەكىگە ون مينۋت قالعاندا كەلىپپىن. كوپ قاباتتى ءۇيدىڭ جانىنا جەتىپ، دوموفوندى باستىم. جاۋاپ جوق. «الدە مەن دۇرىس باسپاي تۇرمىن با؟» دەپ ويلانىپ تۇرعاندا تۋ سىرتىمنان قولىندا دوربالارى بار ورتا جاستاعى ءجۇزى جىلى ايەل ادامدى بايقادىم. سويتسەم مەن ىزدەگەن ۇلاعاتتى ۇستاز جانىمقان بارات قىزىنىڭ ءوزى ەكەن. ۇيگە كىردىك...

انا باقىتى

پەداگوگتاردىڭ مويىندارىنا ارتقان جۇگى قانشالىقتى اۋىر ەكەندىگى جايلى اڭگىمە قوزعاپ جاتىرمىن. ەندەشە اتالمىش سالانى نەگە تاڭدادىڭىز دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىندار. ءوزىمنىڭ بالالارىما دەگەن ماحاببات مەنى ۇستازدىققا اكەلدى دەپ جاۋاپ قايتارا الامىن. بالام بالاباقشاعا بارعاندا، مەن ول جەرگە تاربيەشى، ال، باستاۋىش مەكتەپكە اۋىسقاندا ءمۇعالىم بولىپ باردىم. ءوز بالاما جەتكىلىكتى تاربيە مەن ءبىلىم بەرەمىن دەپ جۇرتتىڭ بالاسىنا دا بەردىم. بۇگىن دە كەلىپ جاتقان كىشكەنتاي بۇلدىرشىندەرگە «نەمەرەم عوي» دەپ قارايمىن. مەن ەكى بالانىڭ اناسىمىن: ۇلىم داۋرەن ماسكەۋدە جۇمىس جاساسا، قىزىم روزا شەتەلگە دوكتورانتۋراعا ءتۇستى. ودان بولەك  قانشاما بالالارىم بار، سودان بولار مەن ءوزىمدى باقىتتى ەدىم، بۇگىن دە باقىتتىمىن دەپ تولىقتاي سەنىممەن ايتا الامىن. مەنەن كەزىندە ءتالىم العان كەي وقۋشىلاردىڭ اتa-انالارىمەن ءالى دە دوس ەكەنىمدى، كەزدەسىپ، ارقا-جارقا بولىپ اڭگىمەلەسەتىندىگىمىزدى ەرەكشە اتاپ وتكەنىم ءجون.

        ايتا كەتەرلىگى، ءبارىمىزدىڭ دە جۇمىستان شارشاپ، كوڭىلىمىز قۇلازىپ كەلەتىن ساتتەرىمىز بولادى. ول كەزدە قازاقتىڭ كۇمبىرلەگەن كۇيىن، اسەم سازىن تىڭداعاندى ۇناتامىن. سونىمەن قاتار اقىن-جازۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق كەشتەرىنە بارسام، ءبىر جادىراپ قالامىن. قيىن جاعدايعا تاپ بولىپ، سالىم سۋعا كەتكەندە مۇقاڭنىڭ ولەڭ جىرلارى بويىما كۇش-قۋات دارىتادى. وقىعان سايىن جۇرەك كىرىنەن تازارىپ، ءبىر راحات كۇي كەشەمىن. اسىرەسە، «شەشە، سەن باقىتتىسىڭ» دەگەنى ەرەكشە ىستىق. كوزىمە جاس ءۇيىرىلىپ، ون ەكى بالاسىن اياققا تۇرعىزىپ، ادام قىلعان ءوز انام جايلى ويعا شومامىن. ول كىسى شىنىمەن دە باقىتتى. انامنىڭ قاجىر-قايراتىنا تاڭ قالا وتىرىپ (قيمىلى ءالى دە شيراق)، ءوزىم قۋاتتانامىن. مۇنى نەگە ايتىپ وتىر دەيتىن شىعارسىزدار. بۇل  مەنىڭ جان ايقايىمدى، ىشكى الەمىمدى، قانداي ۇستازدان بۇرىن قانداي ادام ەكەنىمدى وقىرمان ۇعىنسا دەگەن قاراپايىم تىلەك.

جانىن جۇدەتكەن بار باعىنان ايرىلار

مەنىڭ جۇمىس وتىلىمە وتىز جىل. بالاباقشادا تاربيەشى، باستاۋىش مەكتەپتە ءمۇعالىم دە بولدىم. ءوزىن-وزى تانۋ ءپانىن بەرىپ جۇرگەنىمە بيىل تۋرا ون جىل. ءبىراق ءبىزدىڭ قوعامىمىزدا «بۇل ءپان بىزگە قانشالىقتى كەرەك؟» دەپ ونىڭ بالاعا بەرەر پايداسىنا كۇمانمەن قارايتىن جاندار ءالى دە از ەمەس. ال، مەن بولسام ون جىل بويى الدىما كەلگەن بالا باستاپقى بىلىمنەن بولەك رۋحاني ازىق الىپ شىقسا دەپ قىزمەت ەتەمىن. ماعان سالسا، ءبىز بىلىمسىزدەردەن ەمەس تامىرىنان اجىراعان، رۋحاني ازعىنداعان تەكسىزدەردەن قورقۋىمىز قاجەت. بۇگىنگى تاڭداعى ءوزىن-وزى تانۋ ءپانىنىڭ الدىنا قويعان ماقساتى بالاعا «ار، نامىس، رۋح، ادامگەرشىلىك» قاعيدالارىمەن قاتار ۇلتتىق ءبىتىم-بولمىس پەن تانىم-تۇسىنىكتى ۇعىندىرۋ، سانالارىنا قۇيۋ. اڭگىمەنىڭ اشىعىن ايتساق،  قازىرگى بالالار مەنى كوپ الاڭداتادى. ولاردىڭ ويلايتىندارى دا، كورەتىندەرى دە، قۇمارتاتىندارى دا كومپيۋتەر (وسى ورايداعى كومپيۋتەر دەگەن ءسوزدىڭ ماعىناسىنا جالپى ەلەكتروندى زاماناۋي تەحنيكا كىرەدى). سودان بولار ۇشقالاق، ايتقانىڭ ءبىر قۇلاقتان كىرىپ، ەكىنشىسىنەن شىعادى. باياعىداي مۇعالىمنەن سەسكەنەتىن دە ەشكىم جوق. سوندىقتان دىتتەگەن ماقساتىڭا جەتۋ ءۇشىن بىردە قاتال بولىپ قاباق شىتىپ، بىردە جۇمساق بولىپ ەزۋ تارتىپ بارىنشا كوڭىل اۋلاپ، اكتريسالىق شەبەرلىك تانىتاسىڭ. ءبىراق مۇنىڭ بارلىعى ماسەلەنىڭ بەر جاعى عانا. بالانى مەكتەپكە بەرسەم بولدى، تاربيەلەۋ، ادام قىلۋ سولاردىڭ موينىندا دەپ وعاش ويلايتىن اتا-انالار جەتكىلىكتى. ءبىر جاعىنان ءتىل المايتىن بالا، ءبىر جاعىنان بالا تاربيەسىنە سالاق قارايتىن اكە-شەشەنىڭ قىسپاعىندا قالاتىن ءبىزبىز – مۇعالىمدەر قاۋىمى. وسىنىڭ بارلىعىن ەسەپكە الاتىن بولساق، ءبىز وزگەلەردى، ءوزىڭدى تاني وتىرىپ تولىق ادام بولىپ قالىپتاسۋ جولىندا اڭگىمە-دۇكەن قۇرۋ، وي ءبولىسۋ، سىرلاسۋعا مۇقتاجبىز.  دەمەك ءوزىن-وزى تانۋ ءپانىنىڭ ءوز ميسسياسى بار.

ءمۇعالىمنىڭ جولى

اق حالات كيگەن دارىگەر اتتى ابزال جاندار عانا انت بەرەدى دەيسىزدەر مە؟ جوق. پەداگوگتاردىڭ دا ءوز گيپپوكرات انتى بار. ۇستازدىق جولىن تاڭداعان ادام بولاشاق الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتى جاقسى سەزىنە وتىرىپ، ۇلگى-ونەگە كورسەتە الۋ، وبال جاساماۋ دەگەن ۋادەسىندە تۇرۋى كەرەك. ءمۇعالىمنىڭ زالالسىز وتىرىك ايتىپ، جات قىلىق تانىتۋى تۇگىلى ءجۇرىس-تۇرىسىنا،  مەكتەپكە كيىپ باراتىن كيىمىنە شەيىن ءجىتى ءمان بەرۋى لازىم. ارينە، ول ءۇشىن ءمۇعالىمنىڭ دە جانى تىنىش بولۋى شارتتى. اگاراكي ونىڭ باسىندا جايلى باسپانا بولماي، ايلىعى شايلىعىنا جەتپەي، قىم-قۋىت تىرشىلىك دەگەن ۋايىم مەن مۇڭنىڭ قامىتىنان ارىلماي، جانى قالاي تىنىشتىق تاپپاق؟! بالاعا ءجون-جوسىقسىز ۇرساتىن، ىشتەگى ىزاسىن وقۋشىدان الاتىن پەداگوگتار بالكىم مەكتەپكە كوڭىل-كۇيى ءتۇسىپ كەلەتىن، مازالى جانداردان شىعاتىن شىعار. دەگەنمەن ءمۇعالىم وسىنىڭ بارلىعىنا شىداپ توزۋگە مىندەتتى. مۇعالىمدىككە شىداماي، ءناپاقاسىن باسقا جەردەن تابۋعا بەل شەشكەندەر قانشاما. ولاردىڭ دەنى جاس كادرلەر. مەن ءوز كەزەگىمدە ولاردى سىناي المايمىن. سىنىپقا جادىراپ كۇلىپ كىرە الماساڭ، ءبىلىم ورداسىندا جۇمىس ىستەۋدىڭ قاجەتى جوق. ويتكەنى وبال بولادى. «سەنەن ەشنارسە شىقپايدى» دەپ شاكىرتىنە ءتىل قاتقان ۇستازدار جايلى ەستىگەنمىن. بۇل ەندى جۇيكەسى جۇقارعان جاننان گورى كاسىبي ساۋاتسىز ماماننىڭ بىلىعى دەر ەدىم. اۋىر ءسوز ايتقان ءمۇعالىمسىماق بارلىعىن ءوزى ءتۇسىنىپ، مۇعالىمدىك جولىنان كەتكەنى ابزال.

اڭگىمەلەسكەن جازيرا بايدالى.