ايدوس سارىم. ميگراسيا مەن قازاق كوشى

/uploads/thumbnail/20170709150147148_small.jpg

كەشە ءبىر ءورىستىلدى ارىپتەسىممەن سوزگە كەلىپ قالعان ەدىم. 
ونىڭ پىكىرى ۇيرەنشىكتى: ورىستىلدىلەردىڭ ەلدەن كەتۋى ۇلكەن پروبلەما بولىپ تابىلادى. سەبەبى مەملەكەت ەسەبىنەن ءبىلىم العان ماماندار باسقا ەلدىڭ ەكونوميكاسىنا كەتىپ، پايدانى سوعان تۇسىرەدى. ولاردىڭ ورنىن تولتىرىپ جاتقان شەتتەن قايتقان قازاق اعايىنداردىڭ ەكونوميكاعا ۇلەسى تومەن دەپ دالەلدەگەندەي بولدى ماعان. 
مەن باسقاشا ءۋاج ايتتىم. 
مىسالى، قالادان زاۋىتتاعى ورىس ينجەنەر كەتتى دەلىك. كەزىندە مەملەكەت ەسەبىنەن ءبىلىم الدى، كاسىپورىندا ىستەپ تاجىريبە جينادى. ءقازىر وسىعان ۇقساس كەز-كەلگەن رەسەيلىك كاسىپورىنعا دايىن مامان. بۇنىڭ كەتۋى ءسوزسىز ەكونوميكالىق شىعىن. ءبىراق ءدال بۇگىنگى كۇنگە قاتىستى ەكونوميكالىق شىعىن. 
ال ەسەسىنە، سول اۋىلعا نە قالاعا جاس قازاق وتباسى كەلدى دەلىك. كەتكەن مامانداي بىلىگى مەن تاجىريبەسى جوق دەلىك. ارينە بىردەن الگىنىڭ ورنىن تولتىرا المايدى. ءبىراق...
ۇزاق مەرزىمدى دامۋ، پايدا تۇرعىسىنان جاس وتباسىنىڭ ەكونوميكاعا ۇلەسى باسىم بولا بەرمەك. 
مىسالى، جاڭاعى ورىس ينجەنەر ەرتەڭ زەينەتكە شىعادى. كەمپىرى ەكەۋىن باعىپ-قاعاتىن جاڭاعى جاس وتباسى بولماق. سەبەبى ءوزىنىڭ ەكى بالاسى باياعىدا رەسەيگە كەتىپ قالعان. تۇسىرگەن ەكونوميكالىق پايداسىن زەينەتاقى، اۋرۋحانا ارقىلى سورىپ الادى. كەمى 10-20 جىل تازا سالماق تۇسىرەدى. 
جاس قازاق بالاسى دۇرىس باعىت السا، جاي-كۇيى، موتيۆاسياسى بولسا وقۋىن جالعاستىرادى، تاجىريبە جيناقتايدى. بۇل ءبىرىنشى كەزەڭدە تاعى دا شىعىن. ءبىراق، ءتۇبى قايتاتىن شىعىن.
ەرتەڭ بۇل قازاق كاسىپورىنداعى قىزمەتكە كەلەدى. جاڭاعى ورىس ماماننىڭ ورنىن باسادى. جاقسى بولسىن، جامان بولسىن، ۇيرەنەدى، ماماندانادى. وسى كەزدەن باستاپ ەكونوميكالىق تيىمدىلىك باستالادى.
ەسەسىنە.
1. بۇل قازاق شەتكە قارايلاي بەرمەيدى. ەلىندە قالادى. ياعني وعان قۇيىلعان ءبىلىم، عىلىمي ينۆەستيسيادان كەلەتىن پايدا ەلدە قالماق.
2. ۇزاق ۋاقىت بويى بۇل قازاق زەينەت پەن الەۋمەتتىك سالاعا سالماق سالمايدى. تاپقان ءناپاقاسىن كورشى ەلگە ەمەس، ءوز ەلىنە سالادى. 
3. جاس بولعان سوڭ بۇل قازاق بالا تابادى. بۇگىندە حالىقتىڭ قارتايۋى ۇلكەن ەكونوميكالىق پروبلەما بولىپ وتىر. ەگەر قازاقتار جاس ۇلت بولماعاندا ەل ۇكىمەتى ءاربىر كەلگەن قىتايلىقتىڭ كوتەنىن سۇيۋگە ءماجبۇر بولار ەدى! حالىقتىڭ جاس بولعانى، سانىنىڭ تۇراقتى ارتۋى - باس اۋرۋ ەمەس. كەرىسىنشە، ەكونوميكالىق مۇمكىندىك!
راس، جاس وتباسىعا جاعداي كەرەك. بالاباقشا، مەكتەپ، باسپانا، نەسيە. ءبىراق بۇل دا ەڭبەك ورىندارى! بۇل دا سالىقتار! كارى وتباسىعا تەك اۋرۋحانا، عيباداتحانا مەن زيراتستان عانا كەرەك بولادى. قايسىسى ءۇمىت بەرەتىن ەكونوميكا سوندا؟ 
مىسالى، 2050 جىلعا دەيىن وقو حالقى 5 ميلليونعا جەتەدى. ەسەسىنە رەسەيمەن شەكارالاس وبلىستاردىڭ حالقى جىل سايىن تەرىس ءوسىم كورسەتىپ جاتىر. ول جاقتىڭ ورىسى تۇگىلى قازاعى قازاق كوشىنە دۇرىس كوزبەن قارامايدى. ال ول جاقتاعى حالىق سانىنىڭ كەمۋى بارشا وبلىستىڭ ەكونوميكاسىن قۇلدىراتىپ جاتقانىن دۇرىس ۇقپايدى. جالپى سۇرانىس پەن تۇتىنۋ قۇلاپ جاتقان وبلىستا ەكونوميكالىق ءوسىمنىڭ بولمايتىنىن وزدەرى دە ۇعىنا بەرمەيدى. بۇگىنىمەن عانا، بۇگىنگى كومفورتىمەن عانا عۇمىر كەشۋگە قۇمار. 
قىسقاسى قازاق كوشىنىڭ ماسەلەسىن ەكونوميكالىق تۇرعىدان، ۇزاق مەرزىمدى ەكونوميكالىق ستراتەگيا تۇرعىسىنان دا زەرتتەۋ كەرەك. ونىڭ سىرتقى جانە ىشكى ولشەمىن دە زەرتتەۋ كەرەك. وسى بويىنشا كەز-كەلگەن قارسىلاستى پايىممەن، سانمەن، ساپامەن سىندىرا ءبىلۋىمىز كەرەك.

قازاق كوشى دەمەكشى...
كۇنى كەشە پرەمەر ساعىنتايەۆ كەزىندە جابىلىپ قالعان پەدياتريا بولىمدەرىن قايتا اشىپ، جانداندىرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى. وتە ورىندى شەشىم!
ءبىراق مىنانى ەسكەرسەك. 
بۇگىندە ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسى دا، ونىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ كارتاسى دا بىردەي، بىرەگەي ەمەس. 
نەگىزگى ءوسىمدى بەرىپ وتىرعان ايماقتار وڭتۇستىك پەن باتىس. بۇلار ءقازاقتىلدى ايماقتار. ياعني پەدياترلاردىڭ باسىم كوپشىلىگى قازاقشانى جاقسى ءبىلۋى كەرەك. باسىم كوپشىلىگى وسى وڭتۇستىك پەن باتىسقا دايىندالۋى، سوندا بارىپ قىزمەت ەتۋگە دايىن بولۋى كەرەك.
ەسەسىنە، سولتۇستىك وڭىرلەردەگى الەۋمەتتىك سالا مەن مەديسينا ءسال وزگەشە بولادى. حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋى جاقساردى، ءومىر ءسۇرۋ ۋاعى ارتتى. ول ايماقتارعا بۇگىن پەدياترلار ەمەس، كەرىسىنشە گەرونتولوگتاردى دايىنداۋ كەرەك. سەبەبى بالا دەنساۋلىعى مەن قارتتار دەنساۋلىعى ەكى بولەك مەديسينا، ەكى بولەك ەكونوميكا. بالدارى رەسەيگە كەتكەن ورىس زەينەتكەرلەرىن باعىپ قاعاتىن با قازاق كوشىمەن بارعان قازاق جاستارى بولادى. سولتۇستىك ايماقتارعا الەۋمەتتىك قىزمەتتە جۇرەتىن دارىگەر-گەرونتولوگتار، الەۋمەتتانۋشىلار، قاريالار ءۇيىنىڭ قىزمەتشىلەرىن كوپتەپ دايىنداسا ارتىق ەتپەيدى.

Facebook-تەگى جازباسىنان.

قاتىستى ماقالالار