ول كىسىنىڭ بارلىق اندەرى تۇنىپ تۇرعان فيلوسوفيا. قۇلاعىڭىزدىڭ قۇرىشىن قاندىرىپ ءان تىڭداعىڭىز كەلسە 20 قاراشا كۇنى كونگرەسس حوللعا كەلىڭىز. «بەۋ، تۋعان جەر» دەپ بارشاڭىزدى قۇرماش ماحانوۆ انگە بولەيدى. وسى كونسەرتتىڭ الدىندا اعامىزعا قۇتتى بولسىن ايتىپ، سوزگە تارتقان ەدىك…

— اعا، الداعى وتكەلى وتىرعان كەشىڭىزبەن قۇتتىقتايمىن! ءبىر سۇحباتىڭىزدا: «ول مەنىڭ ساحناداعى ءبىرىنشى كۇنىمنەن كوكەيىمدە جۇرگەن ارمانىم، ويىم جوسپارىم، ءۇمىتىم. وكىنىشكە قاراي ءقازىر اۆتورلىق كەش وتكىزەتىن جاعدايىم جوق. ول كۇندە تۋار. مەنىڭ دە قولىما قارعا قۇمالاعىن تاستار…» دەگەن ەكەنسىز. ول كۇن دە تۋدى دەگەن ءسوز بە؟

— (كۇلىپ) ءيا، ول كۇندە تۋدى. نەگىزى بۇل كەش مەنىڭ اۆتورلىق ەكىنشى كونسەرتىم. ءبىرىنشى رەت 2013 جىلى وسى استاناداعى «بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم» سارايىندا كەش وتكىزگەنمىن. الداعى كونسەرتتە مەن حالىققا سازگەرلىك قىرىمدى كورسەتەمىن. انشىلەردىڭ ورىنداۋىنداعى 25 انىممەن قاتار، ءوزىمدى دە جۇرت ءانشى رەتىندە كوبىرەك بىلەتىندىكتەن ءبىر ءان ايتامىن دەپ جوسپارلاپ وتىرمىز. سوسىن، «الاش ۇلى» توبىمەن بىرگە سەرىكزات دۇيسەنعازيننىڭ سوزىندە جازىلعان كەشىمپەن اتتاس «بەۋ، تۋعان جەر» ءانىن ورىندايمىز. كەشتى تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 25 جىلدىعىنا ارناپ وتكىزىپ جاتىرمىن.

— وزگەشەلىكتەرى قانداي؟

— ءوزىم جۇرگىزەمىن! ەكى كەشكە جەتەتىندەي شىعارمالار جينالىپ قالعان ەكەن. سونىڭ ىشىنەن ىرىكتەپ وتىرىپ تاقىرىپقا ساي اندەردى جيناقتادىم، ال كەلەسى جىلى ءوزىمنىڭ انشىلىگىممەن تاعى ءبىر كونسەرت بەرەمىز دەگەن وي بار. ويتكەنى ۇلكەن ساحنادا جۇرگەنىمە 20 جىل بولادى. بۇل سونىڭ الدىنداعى ءبىر سەرپىلىس، ءدۇمپۋ. ونىڭ ۇستىنە تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 25 جىلدىعى بولعاندىقتان، ءوزىمنىڭ ۇلەسىمدى قوسقىم كەلدى، ونى ازامتتىق پارىزىم دەپ بىلەمىن. ارينە ەكى كونسەرتكە دايىندالۋ وڭاي ەمەس. ءبىراق تاۋەكەلگە بەل بايلاپ، جۇمىستى باستاپ كەتتىك…

— حالىقتى قانداي شوۋمەن تاڭداندىراسىز؟ مىسالى ءقازىر ءان كەشتەرىنە شەتەلدىك انشىلەردى شاقىرىپ، قازاقشا ءان شىرقاتۋ «مودا» بولدى…  

— مەندە شەتەلدىك انشىلەردى قازاقشا ايتقىزۋ دەگەن وي جوق ەكەن. ءبىراق كوكەيىمنىڭ ءبىر تۇكپىرىندە قازاق اندەرىن بارلىق الەم بىلسە دەگەن ارمان بار. ءدال بىزدەي تۇسىنبەسە دە، باي ونەرىمىزدەن، داستۇرىمىزدەن، سالتىمىزدان اقپارات السا دەگەن ماقساتىم بار. ول ءۇشىن جوسپارلار دا جوق ەمەس. ءبىراق ونى الدىن-الا ايتپاي-اق قويايىن.

— ساحنانىڭ كوركەمدەلۋى كىمنىڭ موينىندا؟ تاعى دا سول، كەيبىر انشىلەر شەتەلدەن ماماندار شاقىرىپ ءجۇر دەگەندەي…

— جوق، ءبىز شەتەلگە جۇگىنبەدىك! ساحنانى گۇلدەندىرەتىن، جارىقپەن بويايتىن، Led ەكراندارمەن جاراقتاندىراتىن، شاقىرۋلار مەن بيلەتتەر، باننەرلەر مەن افيشالار جالپى بارلىق قاجەتتىلىكتى مادي ماناتبەك باۋىرىمنىڭ «BagOrda» كومپانياسى قامتاماسىز ەتىپ جاتىر.

— ءقازىر وتە سيرەك كورىنەسىز. تويلارعا ءجيى شىعاسىز با؟

— نەگىزى تويعا كوپ شىعامىن. كوبىنە مەنى قوناق ەتىپ شاقىرادى. ويتكەنى مەنىڭ شىعارماشىلىعىمدى بىلەتىن جاندار مەندە ليريكالىق، ماعىنالى اندەر ەكەنىن بىلەدى. سەبەبى سوزىنە ءجىتى ءمان بەرەمىن. مەندە بيگە ارنالعان ەمەس، وي سالاتىن تۋىندىلار بار. سول سەبەپتى دە ءار اۋلەتتىڭ ۇلكەندەرىنە، بەتكە ۇستارلارىنا ءسوز بەرىلگەندە نەمەسە تىلەك ايتقاندا ونەرىمدى سۇراپ جاتادى.

— سىزبەن سۇحباتقا كەلىسكەننەن كەيىن، الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشالارىمىزعا سۋرەتىڭىزدى سالىپ، «جاقىندا ءبىزدىڭ سايتىمىزدا قۇرماش ماحانوۆ قوناقتا بولادى. ءوز ساۋالدارىڭىزدى جولداڭىزدار!» — دەپ جازعان بولاتىنمىن. ءبىراق سۇراق جوق! بارلىعى تەك جىلى لەبىزدەر، تىلەكتەر. ءتىپتى مەنىڭ ارىپتەستەرىمنىڭ دە سۇراقتارى جوق سياقتى… ءوزىڭىزدى قىزىقسىز بولىپ قالدىم دەپ ويلامايسىز با؟

— (كۇلىپ) مەنىڭ ءوزىمنىڭ پرينسيپتەرىم بار. جەكە وتباسىم تۋرالى اقپارات بەرگەن مۇلدە ۇنامايدى. ويتكەنى جەكە باستىڭ ماسەلەسى قۇپيا بولعانى دۇرىس. قانشا وتباسى بولسا، سونشا سىر بار. وتباسى ىشىندەگى جايتتى سىرتقا شىعارۋدىڭ قاجەتى جوق. مەنىڭ ءومىر بويى اينالىسىپ جۇرگەن كاسىبىم ونەر بولعاندىقتان، تەك شىعارماشىلىعىم قىزىقتىرعانى ءجون. بالكىم مەنىڭ مۇنىم قازىرگى شوۋ بيزنەستىڭ تالابىنا قارسى كەلەتىن شىعار؟! قارسى كەلە بەرسىن!

مەنىڭ جاساپ جاتقان دۇنيەلەرىم قىرۋار پايدا اكەلمەسە دە باستى ماقساتىم حالىققا ساپالى، قۇندى دۇنيەلەردى جەتكىزۋ. مىسالى ءشامشى قالدىاياقوۆ، اسەت بەيسەۋوۆ، سەيدوللا بايتەرەكوۆ سىندى اسقار تاۋلارىمىز جاساعان ەڭبەكتىڭ شىناشاقتاي بولىگىن مەن جاساي السام وندا مەنىڭ ارمانىم جوق.

— مىسالى ءقازىر «انشىلەر توبەلەسىپ قالدى، ەرەگىسىپ قالدى» دەگەن جاڭالىقتار كوبەيدى. جارناما سياقتى كورىنەدى… سىزگە دە نەگە سولاي شۋلاتپاسقا؟

— «اتىڭ شىقپاسا جەر ورتە» دەگەندەي اڭگىمە مەنى قىزىقتىرمايدى. ول مەنىڭ مىنەزىمە دە، پرينسيپتەرىمە دە قاراما-قايشى نارسە. ال كىم قانداي اقپارات بەرەدى ول ونىڭ ينتەللەكتىسىنە، ىلىمىنە، بىلىمىنە، مادەنيەتىنە بايلانىستى. ەشكىمنىڭ سىرتىنان عايبات ايتقىم كەلمەيدى، ءبىراق ءبىر ايتارىم اركىمنىڭ ءىسى ءوز دارەجەسىن كورسەتەدى.

— جاڭا سوزىڭىزدە «ءاننىڭ ماتىنىنە كوپ ءمان بەرەمىن» دەپ ايتىپ قالدىڭىز. ءاربىر انىڭىزدەن ول بايقالادى دا. ال قازىرگى جاستاردىڭ ونەرى قانداي دەڭگەيدە؟ كىمدەردى جوعارى قويار ەدىڭىز؟

— جاستاردىڭ ىشىندە تالانتتىلار كوپ. كەيبىرىنەن وزىڭە كەرەك دۇنيە الۋعا بولادى. مەن ول ءۇشىن قۋانىشتىمىن. «مىسالى…» دەپ ءبولىپ جارىپ ايتپاي-اق قويايىن. ول مەنىڭ تىڭدارماندىق پىكىرىم بولىپ كەتەدى.

— جاقسى… تىڭدارماندىق پىكىرىڭىزدى بىلەيىك. كىمدەردى تىڭدايسىز؟

— مەن ءسۇيسىنىپ تىڭدايتىن انشىلەرىمنىڭ ءبىرى ءمولدىر اۋەلبەكوۆا، مەن ۆوكاليست رەتىندە ونىڭ ۆوكالىنا ريزامىن! ايقىن تولەپبەرگەننىڭ ىزدەنىمپازىدىلىعى، ەڭبەكقورلىعىنا ءتانتىمىن، ودان كەيىن نۇرجان كەرمەنبايەۆتىڭ تالعامى وتە جاقسى. وزىنە ساي، جاراساتىن اندەر ورىندايدى. ءانشى ءۇشىن ەڭ ماڭىزدىسى ءوز ءانىن تابا ءبىلۋ عوي.

— ءوزىڭىز اندەرىڭىز ءانشىسىن باتۋ ءۇشىن قالاي ۇساناسىز؟ قۇپيا بولماسا اندەرىڭىزدى نەشە سومماعا باعالايسىز؟

— كەيبىر اندەردى ءبىر ءانشىنىڭ داۋىسىنىڭ بوياۋىنا، مىنەزىنە، جانرىنا ساي ەلەستەتىپ وتىرىپ شىعارامىن. سوسىن ءوزىم ۇسىنامىن. كەيدە وزدەرى سۇراپ جاتادى. ارينە، ساتامىن! ويتكەنى بۇل مەنىڭ ەڭبەگىم! دەگەنمەن ماعان ۇلكەن قارجى تۇسىرەدى دەپ ايتا المايمىن. شىنى كەرەك 70 پايىزىن تەگىن بەرە سالامىن. مىسالى جاقىندا ءبىر ىنىشەك كەلىپ 30 مىڭ تەڭگەگە ءبىر ءانىمدى الىپ كەتتى. ال كەيبىر انشىلەر قوماقتى سومماعا الادى. نەگىزى مەن ءاندى شىعارعاننان كەيىن، ونىڭ دايىن بولعانعا دەيىنگى پروسسەسىنىڭ بارىنە قاتىسقاندى دۇرىس سانايمىن. ونىڭ ءماتىنى مەن وڭدەلۋىن ءوز موينىما الامىن. ءانشىنى تەك ستۋدياعا دىبىس جازۋعا عانا شاقىرامىن. ارينە ۇنەمى بۇلاي بولا بەرمەيدى، ءبىراق ءوزىم وسىنى قالايمىن. ويتكەنى ءاننىڭ ءماتىنى مەن وڭدەلۋىندە گارمونيا بولماسا ءاننىڭ تاعدىرى قىسقا بولۋى مۇمكىن.

— ءاننىڭ سوزدەرىن جازدىرۋعا دا ارالاسامىن دەپ وتىرسىز. قايسى اقىندارمەن ءجيى جۇمىس ىستەيسىز؟

— مەن كوبىنەسە مۇرات ەسجان، نازيرا بەردالى، اسقار دۇيسەنبى، تاڭات ارىنعالي، سەرىكزات دۇيسەنعازين، قالقامان سارين سىندى اقىندارمەن شىعارماشىلىق بايلانىستامىن. كەزىندە يسرايل ساپارباي اعامىزبەن، تولىمبەك الىمبەك ۇلى دەگەن اعالارىمىزبەن دە جۇمىس ىستەگەنمىن. بۇ كىسىلەر مەن ءۇشىن اسقار تاۋ عوي. ءقازىر بۇل قاتارعا ولجاس قاسىم، نازەركە سەمەي دەگەن جاستاردا قوسىلىپ جاتىر.

— شىعارماشىلىعىڭىزداعى بيىك تۋىندىنىڭ ءبىرى «رياسىز ماحاببات». وقىرماندار وسى ءاننىڭ شىعۋ تاريحى تۋرالى ايتىپ بەرۋدى سۇراعان ەكەن.

— تىڭدارماندارىم كەزىندە 13 ايعا جۋىق شەتەلدە جۇرگەنىمنەن حاباردار. سول كەزدە تۋعان جەرگە، ەلگە، تىڭدارمانعا، ساحناعا دەگەن ساعىنىشتىڭ سەبەبىنەن وسىنداي ءبىر ءان جازۋعا نيەتتەندىم. 2011 جىلدىڭ قىسىندا وسى ءان دۇنيەگە كەلدى. قاتەلەسپەسەم اقپان ايى، استانانىڭ جاپالاقتاپ قار جۋىپ تۇرعان تۇنىندە، كوشەدە جالعىز ءوزىم كەلە جاتقاندا شىقتى. ودان كەيىن ماقسات سالىقوۆ دەگەن اعامىزعا تىڭداتىپ: «وسىنداي ءان بار ما؟» دەپ سۇرادىم. ول كىسى: «جوق، وسى سەنىڭ ءانىڭ-اۋ!»- دەدى. ارىنان سول كەزدە بىرگە تۇراتىن مۇرات ەسجان باۋىرىما: «وسىنداي ءان بار. بۇنىڭ ىشىنە رياسىز ماحاببات سىيسا… ءبىز كىمدى رياسىز جاقسى كورە الامىز؟ اكە-شەشەڭدى ءبىر ەرەكشەلىگى ءۇشىن جاقسى كورمەيسىڭ عوي، اتا-اناڭ بولعانى ءۇشىن جاقسى كورەسىڭ. سول سياقتى جۇبايىڭا، بالا-شاعاڭا، وتكەن بالالىعىڭا، وتانىڭا دەگەن ماحابباتىڭ ءبارى رياسىز!»-دەپ ايتتىم. نەگىزى ءنازيرا بەردالى مەن مۇرات ەسجان مەنىڭ ويىمدى ءوزىم سياقتى توقىپ، بىردەن جازىپ بەرە قويادى. ولاردىڭ ماتىنىنە «مىنا جەرىن بىلاي وزگەرسەك» دەيتىن جاعدايلار دا وتە سيرەك بولادى.

— ولار بىردەن جازىپ بەرەدى ەكەن. ال ءوزىڭ ءبىر ءاندى نەشە ۋاقىتتا جازاسىز؟

— ءارتۇرلى.

— ءبىر ەرەكشە وقيعامەن تۋعان ءانىڭىزدى ايتىپ بەرىڭىزشى؟

— ونداي اندەر كوپ قوي. ونىڭ بارلىعىن ايتىپ وتىرساق ۋاقىت جەتپەس…

(كۇرسىنىپ) 2013 جىلى قىستا ۇيدە كەشكە تەلەديداردان جاڭالىقتار كورىپ وتىرعانمىن. وسى سولتۇستىك ايماقتىڭ ءبىر وبلىسىندا بولعان وقيعا جۇرەگىمدى پىشاقپەن جىرىپ وتكەندەي بولدى. قوقىس جاشىگىنىڭ ىشىنەن قولى جۇلىنعان جاڭا تۋعان ءسابيدىڭ قاتقان ءمايىتى تابىلىپتى. ول جاڭالىقتى ەستىگەسىن ءوزىمدى قويارعا جەر تاپپاي، تۇنىمەن قينالدىم. بىرەۋلەر 20-30 جىلداي نارەستە كورۋ ءۇشىن جەر ارالاپ، ەل كەزىپ كەتەدى. ال بىرەۋلەر سونى قوقىس جاشىگىنە تاستايدى. ول قانداي ادام؟ ءتىپتى حايۋان ەكەش حايۋاندا ءوز بالاسىن جالاپ، ءولىپ جاتادى عوي… «ءبۇل قازاق جاستارىنىڭ قانداي دەڭگەيگە جەتكەنى؟» دەگەن سۇراق كوكىرەگىمە مۇڭ ۇيالاتتى. سوسىن ءبىر ءان تۋدى، وعان تاعى دا سول مۇرات ەسجان ءماتىن جازىپ بەردى. ونى ءقازىر باقىت تۇرمان ورىنداپ ءجۇر، بۇيىرتسا 20 قاراشادا بولاتىن كەشىمدە دە ورىندايدى. مەنىڭ ماقساتىم- ازاماتتار مەن قىزداردى ءجاي عانا ءبىر جارتى ساعاتتىق جان راحاتىن ويلاپ قاتەلەسىككە بوي الدىرماۋعا شاقىرۋ.

— اعا بۋىن رەتىندە تاعى قانداي دۇنيەلەر ءسىزدى مازالايدى؟

-«بىرەۋگە قولىڭنان كەلمەسە ءسوز بەرمە! ال ءسوز بەرگەن ەكەنسىڭ ءولىپ كەتسەڭ دە ورىندا! ءبىلىمدى، جان-جاقتى بول» دەگەندى قاي جەردە جۇرسەم دە جانىمداعى ساپارلاستارىما ايتىپ وتىرامىن. بۇل مەنىڭ 12 جاسىمدا قايتىس بولىپ كەتكەن اكەمنىڭ وسيەتى. وسى ۋاقىتتا دەيىن مەن ول وسيەتتى ەسىمدە ساقتاپ ءارى سولاي بولۋعا تىرىسىپ كەلە جاتىرمىن. ءار قازاق مەنىڭ باۋىرىم دەپ ەسەپتەگەندىكتەن وسى اقىلدى ۇنەمى ءبولىسىپ جۇرەمىن. ءار نارسە ءبىرىنشى وزىڭنەن باستالۋى كەرەك. مۇسىلمانداردا حاققى دەگەن نارسە بار. ەر ازاماتتىڭ اتا-انا الدىنداعا حاققىسى بار. ودان كەيىن باۋىرلارىنىڭ، جۇبايىنىڭ، ۇرپاقتارىنىڭ، كورشى-قولاڭنىڭ، جورا-جولداستارىنىڭ حاقىسى بولادى. ودان ارتىلىپ جاتسا وتانداستارىنىڭ حاقىسى دا بار. سونىڭ ءبارىن بەرە الماعان ازاماتتى مەن ەر ازامات قاتارىنا جاتقىزا المايمىن!

ودان كەيىن جاستاردىڭ قازاقشا سويلەمەيتىدەرىنە الاڭدايمىن. مىسالى ءوزىم ساباق بەرەمىن. مەنىڭ ستۋدەنتەرىمنىڭ ىشىندە «قازاقشا بىلمەيمىن، مەن وعان مۇقتاج ەمەسپىن» دەگەندەر بولدى. ءتىپتى «ماعان ۇلتتىق، تىلدىك قاتىناستىڭ جىنىستىق قاتىناستان ايىرماشىلىعى جوق» دەپ ايتقان جاستار بار. ولاردى كورىپ ارينە كۇيىنەسىڭ.

مەن ءوزىم ورىس تىلىنە جۇيرىكپىن. مەكتەپتى دە، كوللەدجدى دە سول تىلدە بىتىرگەسىن، باسىندا قازاقشا سويلەۋگە قينالاتىنمىن. ءقازىر جەتىك سويلەي الامىن. ءتىپتى ءقازىر ورىس ءتىلىنىڭ سوزدەرىن ەسىمە تۇسىرە الماي قالاتىن كەزدەرىم بولادى. سول ءۇشىن مەنىڭ ايتارىم، بالاڭىزبەن قازاقشا سويلەسۋدىڭ ءوزى ءسىزدىڭ بولاشاققا قوسقان ۇلەسىڭىز. بالاعا تاريحىمىز، ادەبيەتىمىز تۋرالى ەڭ ءبىرىنشى حابار بەرەتىن اكە-شەشە. اسىرەسە اكە! ول اقپاراتتاردى بەرسەڭىز بالاڭىز ورەلى بولىپ وسەدى، بەرمەسەڭىز بولاشاققا جاساعان ۇلكەن قاتەلىگىڭىز. تەكسىزدىكتەن ساقتانۋ كەرەك! كوپ نارسەنى مەكتەپتەن، قوعامنان كورىپ جاتامىز. ال نەگىزگى تاربيە سول وتباسىندا قالانادى. ءبىز ونى بەرمەي ەشكىمگە كىنا ارتپاۋىمىز كەرەك.

— جاقىندا سۋرەتشى اڭساعان مۇستافامەن سۇحباتتاسقاندا: «قازاقتىڭ بالاسى، ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى تۋعان بويدا بوق سياقتى تۋالەتكە ءتۇسىپ جاتقان جاعدايلار بولدى. وزدەرىڭ دە ەستىپ جۇرسىڭدەر عوي. سونداي كەزدە ونىڭ اكەسى سۇتتەن اق، سۋدان تازا بولىپ ينتەرنەتتە سول قىزداردى قارالاپ كوممەنتاريي جازىپ وتىرادى، سول دۇرىس پا؟ وسى ماسەلە قىنجىلتادى» دەگەن ەدى. جىگىتتەر نەگە ۇساقتالۋىنا  نە سەبەپ، قالاي كۇرەسەمىز؟

— ورەسى جەتپەگەن جىگىتتەن نە كۇتەمىز؟ جاڭا باسىندا ايتىپ كەتكەندەي ونداي تىرلىك جاساعان قىزدىڭ دا، جىگىتتىڭ دە حايۋاننان ەش ايىرماشىلىعى جوق. ويتكەنى ۋاقىتشا عانا ءلاززاتتىڭ جەتەگىندە كەتەتىندەردى مەن حايۋانعا تەڭەيمىن. ونىمەن كۇرەس سول وتباسىندا باستالۋى كەرەك. باسشىلىقتى، وقۋ ورىندارىن جامانداماي اركىم وزىمەن جۇمىس جاساۋدى باستاساعانى ءجون. بارىنە بىردەي كۇل شاشپايمىن، ءبىراق بالانىڭ كوزىنشە بىرەۋدى عايباتتاپ، وسەك ايتىپ وتىراتىن وتباسىلار كوپ. ال ونى ەستىپ وسكەن بالادا قانداي پاراسات بولۋى مۇمكىن؟ قانداي پاتريوت شىعادى؟ ويتكەنى ول ءوزىنىڭ كورشىسىن ساتىپ جىبەرۋگە دايىن بولىپ وتىرادى. نەگە؟ ويتكەنى اكە مەن انادان سونداي تاربيە الدى. ءبىز وسىنى تيۋىمىز كەرەك. بالاعا جاقسى ادامدار تۋرالى ايتىپ، جاقسىلىقتى ناسيحاتتاۋىمىز قاجەت.

— ءوزىڭىز شاكىرت تاربيەلەپ وتىرسىز. ولاردىڭ ىشىندە ءان جازاتىندارى بار ما؟

— ارينە، ىشتەرىندە ءان جازۋمەن اينالىساتىندار بار. قولىم بوس كەزدە تىڭداتىپ كەڭەس سۇرايتىندارى بولادى. بىلگەنىمدى ۇيرەتۋدەن جالىقپايمىن.

— جاڭا باسىندا: «رياسى ماحابباتتى» جازعاننان كەيىن، وسىنداي ءان جوق پا؟» دەپ تىڭداتىپ كوردىم دەدىڭىز. ءقازىر ەسترادادا كوشىرمە كوپ. مىسالى ۇلىقپان جولداسوۆتىڭ تورەعاليعا جازعان بىرنەشە ءانىنىن سىنعا الدى. جالپى قازىرگى كومپازيتورلاردىڭ دەڭگەيى قانداي؟

— ءوزى جەتى عانا نوتا. كەيدە مىسالى اۋەنى ۇقساپ جاتاتىن شىعار. ءبىراق اندە اكورد، گارمونيا، رازمەر دەگەن دۇيەلەر بار. وكىنىشكە وراي تىرناق استىنان كىر ىزدەپ جاتاتىندار بولادى. ونى ءبىر ارنايى سودان ۇرلايىن دەپ جازبايتىن كومپازيتورلار بار. مىسالى لۇقپان. ونىڭ شىعارماشىلىعىن سىيلايمىن. ال ەندى كوزدى باقىرايتىپ قويىپ پلاگيات جاسايتىنداردا بار ەكەنىن جاسىرمايمىن. تاعى دا جوعارىداعى ءسوزىمدى قايتالاپ ايتامىن: اركىم ءوزىڭنىڭ دارەجەسىنە ساي دۇنيە جاسايدى. ءارى ولارعا ءبىز قوعام بولىپ مۇمكىندىك بەرىپتە وتىرمىز.

— قوعام بولىپ مۇمكىندىك بەرىپ وتىرمىز دەيسىز… «سەنىكى تازا كوشىرمە!» دەپ ايتۋعا ءبىزدىڭ ءالىمىز جەتپەيتىن سياقتى…

— ونى باقىلايتىن، تەكسەرەتىن مەكەمەلەر بولۋى كەرەك. كەزىندە ونداي ۇيىمدار بولعان. ءبىز سولاردىڭ تەك اتى عانا قالعان زاماندا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. ويتكەنى ولار جۇمىس ىستەيتىن بولسا، بىزدە مۇنداي ماسەلەلەر تۋىنداماس ەدى. ولاردى جامانداعىم كەلمەيدى. ءبىراق ولاردىڭ ءقادىرى كەتتى. ءقازىر شوۋ بيزنەس بولسىن، باسقاسى بولسىن ءبارىنىڭ ءبىرىنشى ماقساتى-اقشا تابۋ. ونى انايى جولمەن تابۋ دا ۇيات ەمەس سانالىپ وتىر.

—كاسىبي مامان رەتىندە ەستراداداعى اندەردىڭ نەشە پايىزى كوشىرمە ەكەنىن ايتا الاسىز با؟

— مەنىڭ سالام كىشكەنە بولەك. ونى سانايتىن ستاتيستيكالىق مەكەمەلەر بولۋى كەرەك. مەن بارلىق اندەردى تىڭداپ، باقىلاپ جۇرەمىن دەپ ايتا المايمىن. وعان قىزىقپايمىن دا! ويتكەنى مەنىڭ باسىم باسقا نارسەلەرمەن ءجيى اۋىرادى.

— ءوزىڭىزدىڭ شىعارماشىلىعىڭىزداعى اندەردىڭ باسىم بولىگى وزىڭىزدىكى. ءبىر قولدان شىققان دۇنيە ءبىلىنىپ تۇرادى عوي. ءبىر سارىندىلىققا ءتۇسىپ كەتتىم دەپ ويلامايسىز با؟

— مەن ولاي ويلامايمىن. ءبىراق باسقا مۋزىكانتتاردان، مامانداردان سۇراۋ كەرەك. مەن ءوزىم تۋرالى ءوزىم پىكىر ايتقانىم ۇيات بولار!

— ءسىزدىڭ دىنگە جاقىن ەكەنىڭىزدى بىلەمىن. وسى تۇستا «مۋزىكا مەن ءدىن ۇشتاسپايدى» دەگەن پىكىردى العا تارتقىم كەلەدى. بولاشاقتا وسى سەبەپتەن ساحنادان كەتۋىڭىز مۇمكىن بە؟

— ول ءبىرجاقتى عانا كوزقاراس. مەنىڭ جيناعان ءدىني اقپاراتتارىما سەنسەك ءدىن قۇرال ەمەس. ول جۇرەكتەگى-تازالىق. مەنىڭ ونەرىممەن ونىڭ قاراما-قايشىلىعى جوق! ولاي بولعان جاعدايدا مەنىڭ انشىلىكتى قويۋىم مۇمكىن ەدى. مەن ءوز پرينسسيپتەرىمە ساي ەڭبەك ەتىپ ءجۇرمىن، سوعان ساي دۇنيەلەردى شىرقايمىن. مەنىڭ ورىنداۋىمدا ەسسىز اندەر جوق دەپ ويلايمىن. ارينە تويعا ارنالعان اندەرىم بار. ءبىراق سول اندەردىڭ ءوزىن قازاقتىڭ داستۇرىنەن الىستاتقان ەمەسپىن. مىسالى، نازيرا بەردالى مەن «داۋرەن» دەگەن ءان جازعانمىن.

نازيراعا: «جۇگىرىم شىقتىم بەلەسكە،

بەلەس جاقىن ەمەس پە؟

وسى وتىرعان اعايىن،

ءبىر عانيبەت ەمەس پە- اي-اۋ!» … ءاننىڭ جانرىنداعى ولەڭ بولسا دەپ ءوتىنىش ايتقانمىن.

ول: «ەسىك الدى جاسىل ساي،

توي دۋمانمەن كوڭىل اشىلساي،

ەسىك الدى جاسىىىل ساي،

اي تۋعاندا كوڭىلىم باسىلساي.

 ەسىك الدى بارقىت بەل،

بارقىت بەلگە ءانىڭدى الىپ كەل!

ەسىك الدى بارقىىىىت بەل،

بارقىت بەلگە ءانىڭدى ايتىىپ كەل!» دەگەن  ءماتىندى جازىپ بەردى. اسىرەسە وسى قايىرماسى وزىمە قاتتى ۇنادى.

— جاڭا جوعارىدا ايتقانىمداي ءسىز تۋرالى تەك جاعىمدى پىكىرلەر. «يمان ءجۇزدى، ادال، مەيىرىمدى…» بۇل ءتىزىم جالعاسا بەرەدى. مەن ستۋدەنت كەزىمدە ءبىر كونسەرتتە وزىڭىزگە سۇراقتار قويعانمىن. اسىعىپ بارا جاتقانىڭىزعا قاراماي تەز سويلەپ، كەشىرىم سۇراپ كەتكەنىڭىز ەسىمدە. ءوزىڭىزدى سول ءۇشىن كىنالى سەزىنگەندەي بولدىڭىز. دەمەك مەنىڭ سانامداعى قۇرماش ماحانوۆتىڭ وبرازى دا سول جوعارىداعى پىكىرلەردەن الشاق ەمەس. نەگىزى مىنەزىڭىز قانداي؟ ءجۇز پايىزعا كەرەمەت پە؟

— ءبارى ءجۇز پايىز دەپ ايتا المايمىن! كەمشىلىكتەرىم جەتەرلىك، ونى ءبىلىپ، سونىمەن كۇرەسىپ جۇرگەن پەندەمىن. ول كەمشىلىكتەردى ايتۋدى قۇپتامايمىن! ال ەندى مەن تۋرالى جاقسى پىكىرلەر عانا بولسا، ول ءۇشىن ارينە قۋانىشتىمىن.

— ءبىر انىڭىزدە «ءومىر زاڭى ەكەن عوي، كەزدەسۋ مەن قوشتاسۋ» دەيسىز. امالسىزدان قوشتاسقان كەزدەر بار ما؟

— (ويلانىپ)… ونداي جاعدايلار ارينە ورىن الىپ جاتادى. بويداق كەزىمدە… ومىرلىك جۇبىمدى ىزدەپ جۇرگەن كەزدەردە…شىنىمدى ايتسام ول كەزدەردى مۇلدە ەسىمە العىم كەلمەيدى. بۇيىرتسا كەلەسى جىلعى كونسەرتىمدە ءبىراز ءانىمنىڭ تاريحى ايتىلادى. سول جەردە اشىلعانى دۇرىس شىعار دەپ ويلايمىن.

— وتباسىڭىز تۋرالى ايتقاندا بالالارىڭىز، باۋىرلارىڭىز جايىندا عانا ايتىپ، جارىڭىز تۋرالى كوپ ءسوز قوزعامايسىز…

— وتباسىمدا ەكى قىز، ءۇش ۇلىم بار. جارىمنىڭ ەسىمى-اليا. ۇيدە بالا تاربەسىمەن وتىر. ونى بارلىق قاجەتىمەن قامتاماسىز ەتۋ مەنىڭ موينىمدا! مەن ايەل كىسىنىڭ جۇمىس جاساعانىن قالامايمىن. ويتكەنى ايەل ءۇيدىڭ بەرەكەسى.

— بالا تاربيەسىندە قانداي اكەسىز؟

— ورتاشالىقتى ۇستانعان اكەمىن. قاتىگەز دە، جۇمساق تا ەمەسپىن. ويتكەنى بالاعا دەر كەزىندە تاك-تاك ايتىپ وتىرامىن. اكەم مەن انامنىڭ بەرگەن ونەگەسىن سولارعا قالدىرۋعا تىرىسىپ ءجۇرمىن.

— كەشتىڭ الدىنداعى قىرۋار جۇمىسقا قاراماي بىزگە ۋاقىت بولگەنىڭىزگە راحمەت! ساتتىلىك تىلەيمىن! كونسەرتتە كەزدەسكەنشە...

  سۇحبات Ikerim.kz سايتىنان الىندى