بۇگىنگى كۇندە الەۋمەتتىك جەلى كۋلتى دەگەن تۇجىرىم ءورىس الىپ كەلە جاتىر. ءححى عاسىردا پايدا بولعان بۇل ءسوز كەلەسى ىس-ارەكەتتەرمەن تۇسىندىرىلەدى: ومىردەگى جاڭالىقتاردىڭ ءبارىن ءبىرىنشى الەۋمەتتىك جەلىدە جاريالاۋ، ادامداردى ءوز پاراقشالارىندا بىلدىرگەن پىكىرلەرىمەن باعالاۋ  جانە تاعىسىن تاعى. جوعارىدا اتالعان تەندەنسيالاردىڭ اراسىندا ينتەرنەت قولدانۋشى اتا-انالار ءوز بالالارىنىڭ سۋرەتتەرىن جاريالاۋى قايرات نۇرتاستىڭ «اۋىرمايدى جۇرەك» ءانى سەكىلدى تانىمال بوپ كەتتى. تاياقتىڭ ەكى ۇشى بار بولعانداي، سۋرەتتەردى كوپشىلىكتىڭ نازارىنا ۇسىنۋدىڭ دا جاقسى جانە جامان جاقتارى بار (سۋبەكتيۆ كوزقاراس ەمەس).

بەلگىلى پسيحولوگ دينارا بولات بالالار سۋرەتىن ينتەرنەتتە جاريالانۋىن دۇرىس دەپ ەسەپتەمەيدى. ونىڭ ايتۋىنشا، كەز-كەلگەن قىز انا اتانعان سوڭ، انالىق رولگە شەكتەن تىس تاۋەلدەنىپ، ءوز الەمىن تەك بالامەن شەكتەپ، ىسكە اسپاعان ماقساتىن سول انا بولۋ رولىمەن بۇركەمەلەپ وتىرعانىن كورەمىز. انالار اكەلەرگە قاراعاندا بالالارىنىڭ سۋرەتتەرىن ءجيى جاريالايدى.

«بالالارىنىڭ سۋرەتىن ءجيى جاريالايتىن اتا-انالاردىڭ بۇل ارەكەتىن وڭ دەۋگە كەلمەيدى. اكەلەرگە قاراعاندا مۇنداي ارەكەت انالاردا ءجيى كەزدەسەدى. بۇل جەردە انانىڭ بالالارعا ماحابباتىنان ونىڭ بالالارعا، ءوزىنىڭ انالىق رولىنە شەكتەن تىس تاۋەلدى ەكەندىگىن اڭعارتادى. قالىپتى جاعدايدا ۇيلەسىمدى دامىعان تۇلعا، سونىڭ ىشىندە ايەل زاتى بالالارىنان بولەك وزىنە تابيعاتپەن بەرىلگەن بارلىق ءرولدى قامتۋ كەرەك. ال بۇل جاعدايدا ونىڭ ءوز الەمىن تەك بالامەن شەكتەگەنىن، ءوزىنىڭ قولى جەتپەگەن ارمان، ىسكە اسپاعان ماقساتىن سول انا بولۋ رولىمەن بۇركەمەلەپ وتىرعانىن كورەمىز. نەگىزگى سۋرەتكە (اۆاتارعا) ءوز سۋرەتىنىڭ ورنىنا بالالارى تۇرعان جاعدايدى دا ءجيى كورۋگە بولادى. بۇل ءوزىن ۇمىتقان، بالالارىن ءومىرىمنىڭ ءمانى دەپ وزدەرىن الدارقاتاتىن انالاردا بولاتىن قۇبىلىس. مەن بالالارىمنىڭ سۋرەتىن ءجيى الەۋمەتتىك جەلىگە شىعارمايمىن. ينتەرنەتتەگى،  اينالاداعى، الىس-جاقىن دوس، باۋىرلارىمىز ۇل-قىزىمنىڭ جارتى جىلدا، ءبىر جىلدا قالاي وزگەرگەندىگىن كورىپ قۋانسىن دەگەن ماقسات. ال نەگىزى سۋرەتكە ەشقاشان مەنسىز بالالارىمنىڭ سۋرەتىن قويعان ەمەسپىن. سەبەبى، مەنىڭ ورنىم بولەك، بالالارىمنىڭ ورنى بولەك. ەكەۋىن الماستىرۋعا بولمايدى. ورنىن باسا المايدى»، - دەيدى دينارا بولات.

         انگلياداعى Nominat اگەنتتىگىنىڭ زەرتتەۋىنشە، ەۋروپاداعى اتا-انالار بالالارى بەس جاسقا تولعانشا ورتاشا ەسەپپەن ولاردىڭ 1498 سۋرەتىن جاريالاپ ۇلگەرەدى ەكەن. ارينە، بالاسىنىڭ قانداي سۇيكىمدى ەكەنىن باسقالارعا كورسەتۋمەن ماقتانىپ، ىشىندەگى ەگوسىن سول سۋرەت استىنا جازىلعان كوممەنتاريي مەن لايكتەر ارقىلى قاناعاتتاندىراتىن اكە مەن شەشەگە بۇنىڭ دۇرىس ەمەس ەكەنىن، بۇنىڭ شەكتەن شىعۋ ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ اناۋ-مىناۋ پسيحولوگتىڭ قولىنان كەلەتىن شارۋا ەمەس.

سۋرەتتەردى نە ءۇشىن الەۋمەتتىك جەلىدە جاريالاۋعا بولمايتىندىعىنا قاتىستى سالماعى زىلدەي ءتورت ارگۋمەنت ۇسىنامىز:

ادام وزگەرەدى

زاڭ بويىنشا 16 جاسقا دەيىن اتا-انا بالاعا جاۋاپتى. ونى قول استىندا ۇستاۋعا، ونىڭ اتىنان شەشىم قابىلداۋعا قۇقىعى جەتەرلىك. كونستيتۋسيا رۇقسات بەرگەنىمەن مورالدىك قۇندىلىقتاردى دا اتتاپ وتۋگە بولمايدى. «مەن ونى دۇنيەگە الىپ كەلگەن اداممىن، ول ءۇشىن ءتۇن ۇيقىمدى ءتورت ءبولدىم. سوندىقتان دا بوبەگىمنىڭ سۋرەتىن الەۋمەتتىك جەلىگە جۇكتەۋگە قۇقىعىم بار دەگەن ءسوزدىڭ تولىق ماعىناسىندا قۇقىعىم بار» دەيتىن اتا-انالار بولۋى مۇمكىن. ءبىراق، «ۇلىڭ دا وسەر، كوكەيىڭدى تەسەر» دەگەن ءسوزدىڭ جوق ەمەس ەكەنىن ەسكەرەيىك. ادام ەسەيگەن سايىن پسيحولوگياسىنىڭ وزگەرەتىنى زاڭدىلىق. سول سەكىلدى كىشكەنتاي كەزىندە تۇسكەن سۋرەتى ەرجەتكەندە ۇلىڭىزعا ۇناماۋى ابدەن مۇمكىن. وزىنە ۇناماعان سۋرەتتى ەشكىم دە باسقالاردىڭ كورگەنىن قالامايدى. سول سەبەپتى بالا مەن انا اراسىندا ۇزاق جىلدىق كەلىسپەۋشىلىك پەن رەنىشتىڭ تۋىنداماۋىنا كىم كەپىل؟ مىسالى، پسيحولوگتاردىڭ ايتۋىنشا،12-13 جاستا ۇيالشاق بولعاندار 20-عا تاياعاندا مۇلدەم كەرىسىنشە مىنەز يەسىنە اينالىپ شىعادى. ەموسياسىن وزىنە باعىندىرۋدى ۇيرەنبەگەن «وتپەلى كەزەڭدەگى» بالا ءۇشىن بۇل دا تىم اۋىر تيەدى.

بالالار وزدەرىندە تاڭداۋ قۇقىعى بولعانىن قالايدى

         Nominat اگەنتتىگىنىڭ ساۋالناماسىنا قاتىسقان بالالاردىڭ باسىم بولىگى «فەيزبۋكتە مەنىڭ بالا كەزىمدە قانداي بولعانىمدى ەسكە سالاتىن پوستتاردىڭ از بولعانىن قالايمىز» دەپ جاۋاپ بەرگەن.

ەزوتەريكا جانە كوز تيۋ

ەزوتەريكا – ميستيكالىق ءىلىم. ونى ادەتتە ءارتۇرلى ادام ساناسىنان تىس ىس-ارەكەتتەر ارقىلى باسقالاردىڭ ىشكى جان دۇنيەسىنە اسەر ەتۋ ءۇشىن قولدانادى. ەزوتەريكانىڭ نە ەكەنىنەن حاباردار اتا-انا ەشقاشان ءسابيىنىڭ سۋرەتىن كوپشىلىككە قولجەتىمدى ەتىپ قويمايدى. ەزوتەريك ەۆگەنيي گريننىڭ ايتۋىنشا، الەۋمەتتىك جەلىدە ەمشەكتەگى بالالاردىڭ سۋرەتىن جاريالاۋعا مۇلدەم بولمايدى. سەبەبى، بالا فيزيكالىق تۇرعىدا وتە ءالسىز بولادى. السىزدىگى سونشا، وعان سۋرەتى ارقىلى جەردىڭ ءبىر شەتىندە وتىرعان قارا نيەتتى زالىمنىڭ كوزى ءتيىپ كەتۋ ىقتيمالدىلىعى باسىم. انانىڭ ىقتيارى – بالاسىمەن ماقتانۋ بولعانىمەن، بالانىڭ ءدىن-اماندىعى ماڭىزدىراق.

قاۋىپسىزدىك

الەۋمەتتىك جەلىدەگى بالالاردىڭ سۋرەتى پەدوفيلياعا دا جول سىلتەۋى مۇمكىن. ال ول ءوز كەزەگىندە سۋيسيدكە اپارادى. اۆستراليالىق عالىمداردىڭ جۇرگىزگەن زەرتتەۋىنىڭ ناتيجەسى بويىنشا، پەدوفيليا قۇربانى بولعان بالالاردىڭ 72%-ى وزىنە قول جۇمساعان. بالالارىمىزدىڭ قاۋىپسىزدىگىن ويلاساق سۋرەتتەردى مۇلدەم جاريالاۋعا قارسى بولۋىمىز شارت. ال جاريالاعان كۇندە كەلەسى جاعدايلاردى ەسكەرۋىمىز كەرەك:

كولىكتىڭ قاسىندا تۇسكەن سۋرەتتى جاريالاماۋ. جامان نيەتتى ادامدار ءسىزدى جانە بالاڭىزدى كولىگىڭىز ارقىلى ىزدەستىرىپ، تاۋىپ الۋى مۇمكىن. سوندىقتان دا كادرعا كولىگىڭىز سىيماي قالاتىن جولداردى قاراستىرىڭىز.

ءسابيىڭىز قانشالىقتى سۇيكىمدى بولعانىمەن ولاردىڭ جارتىلاي جالاڭاش كەيىپىندە تۇسكەن سۋرەتتى ينتەرنەتتە بولىسپەڭىز. سىزگە جانە وتباسى مۇشەلىرىڭىز ءۇشىن بۇل سۋرەت وتە ادەمى بولىپ كورىنەتىن شىعار. ءبىراق ينتەرنەتتە وتىراتىن 3 ملرد. ادامنىڭ اراسىندا پسيحيكاسى زاقىمدانعان نەشە ءتۇرلى جامان ادامدار بار. ولار سابيىڭىزگە مۇلدەم باسقاشا كوزبەن قاراۋى ىقتيمال.

بالاڭىزدىڭ بوتەن بالالارمەن بىرگە تۇسكەن توپتىق سۋرەتىن سالماۋعا تىرىسىڭىز. ۇلىڭىز ياكي قىزىڭىزدىڭ دوستارى نەمەسە سىنىپتاستارىمەن بىرگە تۇسكەن سۋرەتىن ينتەرنەتكە جۇكتەۋدەن بۇرىن ولاردىڭ اتا-اناسىنان رۇقسات سۇراۋدى ۇمىتپاعانىڭىز ءجون. ءسىز تەك ءوز بالاڭىزعا عانا جاۋاپ بەرەسىز. سونىمەن قاتار، باسقانىڭ بالاسى تۋرالى اقپارات تاراتۋعا ءسىزدىڭ قۇقىعىڭىز جوق.

بالاڭىزدىڭ ءحوببيىن اشكەرەلەيتىن سۋرەتتەر سالماڭىز. سابيىڭىزگە نە قىزىق ەكەنىن بىلەتىن زالىم ادامدار ولاردى كەز كەلگەن جەردە كەز كەلگەن جاعدايدا ءوزىنىڭ قۇرىعىنا ىلىكتىرە الادى.

سۋرەتكە گەولوكاسيانى بەلگىلەمەڭىز. بالاڭىزبەن قايدا جانە قاشان نە ىستەپ جۇرگەنىڭىزدى جاسىرۋعا تىرىسىڭىز. سەبەبى، جوعارىدا اتالعان ىزگى نيەتتەن ادا كىسىلەر بالاڭىزدىڭ كوپ باراتىن جەرىن گەولوكاسيامەن انىقتاپ الۋى مۇمكىن.

الەۋمەتتىك جەلىگە قانداي سۋرەت سالساڭىز دا مىنانى ۇمىتپاڭىز - سۋرەتىڭىز ينتەرنەتكە جۇكتەلگەن العاشقى سەكۋندتان باستاپ ول ءسىزدىڭ جەكە زاتىڭىز ەمەس، قوعامنىڭ كەزەكتى كوپ يگىلىگىكتەرىنىڭ بىرىنە اينالادى.

اۆتورى: مەيىرحان امانگەلدييەۆ

دەرەككوز: jaqsy.kz