قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ەلدەگى بيلىكتى قالىپتى دەپ اتادى، - دەپ حابارلايدى tengrinews.kz
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ "25KZ نوۆەيشايا يستوريا" ءفيلمىنىڭ اۆتورلارىنا ەلدەگى بيلىك فورماسى جايلى كوزقاراسىن ايتىپ بەردى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ پىكىرىنشە، قازاقستاندا ديكتاتورلىق بار دەيتىندەردىڭ رەسپۋبليكا ءومىرى جايلى ەشتەڭە دە بىلمەيدى دەپ مالىمدەدى.
"ءيا، بىزدە پرەزيدەنتتىك باسقارۋ. كونستيتۋسيادا باسقارۋدىڭ پرەزيدەنتتىك ۇلگىسى ەكەنى جازىلعان. فرانسۋزدىڭ پرەزيدەنتتىك بيلىگى قاتاڭداۋ. ال بىزدە وسىنداي. ونى تۇرلىشە اتايدى، ءتىپتى ديكتاتورلىققا نەمەسە اكتوكراتيالىققا جاقىن دەيدى. بۇل دالباسا ءسوز، بۇلاي دەيتىندەر بىزدەگى جاعدايدى بىلمەيتىندەر، ءبىزدىڭ ءومىرىمىز جايلى بىلمەيدى، جالپى ەشتەڭە بىلمەيدى، گازەت وقىمايدى. سوندىقتان ءبىزدىڭ قازىرگى بيلىك قالىپتى. باسقا جاعدايلار كەلەدى، باسقا كەزەڭگە وتەمىز، باسقا مىندەتتەردى ورىنداۋ كەرەك بولادى، سول كەزدە حالىق باسقاسىن تاڭدايدى، سوندا حالىقپەن بىرگە قانداي بولاتىنىمىزدى شەشەمىز"، - دەپ مالىمدەدى نازاربايەۆ.
ەسكە سالايىق، "حابار" تەلەارناسىنىڭ ەفيرىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ قاتىسۋىمەن "25KZ نوۆەيشايا يستوريا" دەرەكتى ءفيلمى كورسەتىلدى. كتك تەلەارناسىنىڭ بۇرىنعى ءجۋرناليسى ياروسلاۆ كراسيەنكو تۇسىرگەن لەنتادا مەملەكەت باسشىسىنىڭ سويلەگەن سوزدەرى مەن سۇحباتتارى بار. ۇزىندىلەردىڭ ىشىندە ەلدىڭ ساياسي قايراتكەرلەرىنىڭ قازاقستاننىڭ مەملەكەت رەتىندە قالىپتاسۋ جولى جايلى ەستەلىكتەرى ايتىلادى. ماسەلەن، 1999 جىلى پرەزيدەنت سايلاۋىنان كەيىن نازاربايەۆ كەيبىر باق-تىڭ جۇمىسىن سىناعان ەدى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ پىكىرىنشە، گازەتتەرمەن تەلەارنالار حالىقتى دۇرلىكتىرەتىن حابار تاراتۋمەن اينالىسقان.
"كەيبىر گازەتتەرىمىز بەن تەلەارنالارىمىز قازاقستان كونستيتۋسياسىنىڭ زاڭىنان بوسپىز دەپ ەسەپتەگەن. اشىعىنا كەلگەندە مەملەكەتتىلىككە قارسى، حالىقتىڭ بىرلىگىنە قارسى جۇمىس ىستەيدى. تۇسىنەسىزدەر مە، حالىقتى دۇرلىكتىرىپ، تەك جاماندىقتى حابارلاۋمەن بولدى، "ءولىم جاتىرمىز، جويىلىپ بارامىز، بولاشاعىمىز جوق" دەگەنگە دە باردى. ال حالىق بولاشاق جوق دەپ، قازاقتاردىڭ، قازاقستاننىڭ بولاشاعى جوق دەپ ەسەپتەي باستادى! ەرتەڭ دە دەموكراتياعا ۇارسى، قىسىم كورسەتىپ جاتىر دەيتىندەر بولسا، ايتا بەرسىن. مەن مەملەكەت قۇرامىن، سەبەبى مەنى حالىق وسى ءۇشىن تاڭدادى"، - دەپ اڭگىمەلەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ تاۋەلسىزدىك العان جىلدارى "شيەۆرون" كومپانياسىمەن جاسالعان "عاسىر كەلىسىمشارتى" جايلى دا ايتىپ بەردى.
فيلمدە سول جىلدارى قازاقستاننىڭ باتىسىندا مۇناي كەن ورىندارىن تولىقتاي اياققا تۇرعىزۋ ءۇشىن ءتىپتى كسرو-نىڭ دا تەحنولوگياسى، ماماندارى، قارجىسى دا بولماعان. ءبىرىنشى "عاسىر كەلسىمشارتى" امەريكالىق "شيەۆرون" كومپانياسىمەن جاسالعان. بۇل كومپانيا ءىرى تەڭگيز كەن ورنىن اشتى.
"وتانىن ساتىپ جاتىر دەيتىندەر كوپ بولدى. كاسىپورىنداردى ساتتىق، ونى دا ساتتىق، مۇنى دا ساتتىق. مۇنىڭ ءبارى تەك بىلمەستىكتەن ايتىلعان ءسوز ەدى، بۇلاي دەيتىندەردىڭ ءوزى ەشتەڭە ىستەي المايدى. كوتەرىلۋ ءۇشىن اقشانى قايدان الار ەدىك؟ شامامەن 300 ميلليارد دوللار تىكەلەي ينۆەستيسيا رەتىندە تارتىلدى. كرەديت ەمەس. ياعني امەريكالىق كومپانيالار كەلىپ، ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزعا قاراجات قۇيىپ، وندىرە باستادى. ءبىز بۇل اقشانى وزىمىزگە الماۋىمىز كەرەك، سوندىقتان تابىسىمىزدى "ساعان دا، ماعان دا" دەپ بولىستىك. وسى ينۆەستيسيالاردىڭ ارقاسىندا قازاقستان كوتەرىلدى. ولار بىزگە اقشاسىن عانا ەمەس، تەحنولوگياسىن دا الىپ كەلدى. بىزدە جەراستى بايلىقتارى كوپ قوي. ال بۇل قازاقستانعا نە بەرەر ەدى؟ حالىققا نە بەرەدى؟ شيكىزاتتى شىعارىپ، ساتىپ، اقشا الۋ كەرەك، سوسىن ادامدارعا بەرۋ كەرەك. ماسەلە وسىندا. ادامدارعا جۇمىسقا دا اقشا بەرۋ كەرەك"، - دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.
امەريكالىقتار كەلىسسوزدەرگە كەلگەندە وتە ساق. ءبىراق سوعان قاراماستان، ولار ءوز پايداسىن كورىپ تۇردى. "شيەۆرونمەن" كەلىسىمشارت جاساسقانىمىزدا، كومپانيالاردىڭ اكسياسى بىردەن ءوسىپ، وسى ارقىلى ولار ەكى جارىم ميلليارد دوللار شاماسىندا تابىس كوردى. ءبىراق ءبىز دە وتە قاتاڭ شارت قويدىق، بۇل وڭاي بولمادى. مۇنىڭ بارلىعى ءاردايىم جوعارى دەڭگەيدە ءوتتى، بارلىق ماڭىزدى شارتتى پرەزيدەنت ءوزى وتكىزدى، وعان بارلىعى باياندالىپ وتىردى، - دەدى قازاقستاننىڭ ءبىرىنشى پرەمەر-مينيسترى سەرگەي تەرەششەنكو "عاسىر كەلىسىمشارتى" جايلى ءمان-جايدى ايتا وتىرىپ.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ تەمىرتاۋداعى ءىرى مەتاللۋرگيالىق كومبيناتتىڭ جويىلۋدان قالاي امان قالعانىن ايتتى. 90-جىلدارى 250 مىڭ ادام جۇمىسسىز قالعان ەدى. سول ۋاقىتتا پرەزيدەنت لاكشمي ميتتالمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزگەن.
"ول زاۋىت زەرو - نولدە تۇرعانىن ايتتى. "ءبىز - "بۇل قالاي بولعانى، كەڭەس وداعىندا سالىنعان سوڭعى زاۋىت قوي! كەڭەستىڭ اقشاسى بويىنشا ءبىر جارىم ميلليارد رۋبل!" دەستىك. سول ۋاقىتتا ۇكىمەتتەگىلەر ولارمەن كۇنى بويى اڭگىمەلەسكەنىن، ال ءۇشىنشى كۇنى ونىڭ كەتىپ قالعانىن ايتتى. سوسىن مەن وعان تەلەفون سوعىپ: "ميتتال مىرزا، قايتىپ كەلىڭىز، ماعان كەلىڭىز" دەدىم. ماعان كەلدى. ءبىز ءتىلماش ارقىلى ەكى-ۇش ساعات بويى سويلەستىك. ول سوسىن مەملەكەتكە 350 ميلليون دوللار تولەپ بەرۋگە كەلىسىم بەردى، كومبيناتتىڭ بارلىق قارىزىن دا وتەۋگە جانە كاسىپورىنعا بىرنەشە جىل ىشىندە ميللياردتاعان دوللار ينۆەستيسيا قۇيۋعا ۋادە بەردى. ءبىر جىل وتپەي جاتىپ، زاۋىت جۇمىس ىستەپ كەتتى، بارلىق مەتاللۋرگ ءوز سەحتەرىنە ورالىپ، قالا ءومىر سۇرە باستادى"، - دەپ ەسكە الدى مەملەكەت باسشىسى.
