وتاننىڭ ءاربىر ادام ءۇشىن قاسيەتتى ۇعىم ەكەندىگى، ونىڭ وتباسىنان باستاۋ الىپ، مەملەكەتتى ىشتەي جۇمىلدىرىپ تۇراتىن الىپ كۇش ەكەندىگى بارشاعا ايان. بۇل تۋرالى بۇرىن دا، ءقازىر دە قانشاما تۋىندىلار جازىلىپ، قانشاما قاناتتى، اتالى سوزدەر ايتىلۋدا. سوندىقتان دا ءوز وتانىن، تۋعان جەرىن قورعاۋ بارشانىڭ ازاماتتىق پارىزى. ەلىنە ادال قىزمەت ەتىپ، ونى قورعاۋدى ماقسات ەتۋ، ءوز وتانى مەن اتامەكەنىنە سۇيىسپەنشىلىكپەن قاراۋ سەزىمى «پاتريوتيزم» ۇعىمىمەن انىقتالادى. بۇل- ادامنىڭ ءوز وتباسىنا، قورشاعان ورتاسىنا، تۇرعان جەرىنىڭ تابيعاتىنا، جالپى ەلىنە دەگەن قۇرمەتتەن باستاۋ الاتىن سەزىم. مىنە، جاستاردى وسىنداي شىنايى پاتريوتتىق سەزىمگە باۋلىپ تاربيەلەۋ ءىسى قوعام ءۇشىن ماڭىزدى ماسەلەلەر قاتارىنان ورىن الادى. ويتكەنى، بۇل ەشقاشان وزەكتىلىگىن جوعالتپايتىن، ەلدىڭ وركەندەپ دامۋى ءۇشىن وتە قاجەتتى نارسە. ءاربىر ەلدىڭ بولاشاعىنىڭ جارقىن بولۋى ونىڭ ازاماتتارىنىڭ بىلىمدىلىگىمەن قاتار، ولاردىڭ وتانسۇيگىشتىك سەزىمدەرىنىڭ دەڭگەيىنە بايلانىستى. ءوز ەلىنىڭ، ۇلتىنىڭ پاتريوتى بولعان ازامات قانا ەلىنىڭ تاعدىرىنا جاناشىرلىقپەن قاراپ، وعان ادال قىزمەت ەتۋدى ءوزىنىڭ بورىشى دەپ سانايدى.
قازاق حالقى دا قاشان دا «وتان ءۇشىن وتقا ءتۇس، كۇيمەيسىڭ» دەگەن دانالىق ءسوزدى تاربيەنىڭ نەگىزى ۇستانىمدارىنىڭ ءبىرى رەتىندە الا وتىرىپ، ءار بالانىڭ وتاندى قورعاۋ جولىندا بارلىق قيىندىقتارعا توزە بىلۋگە باۋلىپ تاربيەلەيدى، اتا-بابامىزدىڭ كوزدىڭ قاراشىعىنداي قورعاپ كەلگەن جەرى مەن اڭساپ وتكەن تاۋەلسىزدىگىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن كەيىنگى ۇرپاققا پەرزەنتتىك پارىز جۇكتەيدى.
دەگەنمەن سوڭعى جىلدارى ەلىمىزدىڭ اۋماعىندا وسىناۋ وتان دەگەن ۇلى ۇعىمنىڭ قادىر-قاسيەتىنىڭ پارقىنا بارماستان، ونى قورعاماق تۇگىل، حالىقتىڭ وزىنە ءتان قۇندىلىقتارى مەن ۇلتتىق بولمىسىنان ايىرىپ، ەلدىڭ تۇتاستىعى مەن قاۋىپسىزدىگىنە قاتەر توندىرەتىن تەرىس پيعىلدى اعىمداردىڭ ارەكەت جۇرگىزىپ وتىرعاندىعىنبايقاۋدامىز. نيەتى تەرىس مۇنداي اعىمداردىڭ نەگىزگى ماقساتى - ەل حالقىنىڭ اراسىنا ىرىتكى سالىپ، الاۋىزدىق تۋدىرىپ، تەرريتوريالىق تۇتاستىعىمىزعا قول سۇعۋ عانا.
ماسەلەن، كەيبىر ءداستۇرلى ەمەس اعىمدار ەلدىگىمىزدىڭ سيمۆوليكالىق بەلگىلەرى بولىپ تابىلاتىن مەملەكەتتىك رامىزدەردى قۇرمەتتەمەيدى، سايلاۋدا داۋىس بەرۋگە قاتىسپايدى، مەملەكەتتىك مەرەكەلەردى تويلامايدى. ياعني، ولاردىڭ بويىندا وتانسۇيگىشتىك، پاتريوتتىق سەزىمنەن ادا ەكەنىن بايقاۋعا بولادى.
ال، ناعىز پاتريوتتىق سەزىم ادامنىڭ ەڭ الدىمەن ءوز ەلىنىڭ اتا زاڭىن، تۋىن، ەلتاڭباسىن، ءانۇرانىن، ءتولقۇجاتىن، مەملەكەتتىك ءتىلى سەكىلدى مەملەكەتتىك نىشاندارىن ەرەكشە قۇرمەتتەۋىنەن باستالادى. سوندىقتان دا مەملەكەتتىك رامىزدەرگە ەلىمىزدە بيىك مارتەبە بەرىلىپ، ولاردى قادىرلەۋ ەلدىڭ تاۋەلسىزدىگىن قۇرمەتتەۋمەن تەڭەستىرىلەدى، ولاردى قۇرمەت تۇتۋ ازاماتتاردىڭ وتانسۇيگىشتىك سەزىمىن قالىپتاستىرۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى دەپ ەسەپتەلەدى.
سونداي-اق، ادامدى ءوز وتباسىنان، ودان ارى وتانىنان بەزىنۋگە جەتەلەيتىن يسلام اتىن جامىلعان ءدىني اعىمداردىڭ دا ەلىمىزدىڭ اۋماعىندا جۇرگىزگەن ارەكەتتەرىن جاسىرا المايمىز. ولار ساناسى ءالى قالىپتاسىپ ۇلگەرمەگەن وسكەلەڭ ۇرپاققا شەتىن كوزقاراستارىن ءسىڭىرۋ ارقىلى ولاردى جەرىنەن، ەلىنەن ايىرۋدى كوزدەيدى. قالىپتاسقان ۇلتتىق قۇندىلىعىنان الىستاعان بالا وزىندىك ويلاۋ قابىلەتىنەن ايرىلىپ، كۇيزەلىسكە ۇشىرايدى، ودان سوڭ قوعامنان وقشاۋلانىپ، ءوز ەلىن تاستاپ كەتۋگە دەيىن بارادى. جالعان جيھادتىڭ سوڭىندا، «تازا يسلامدى» اڭساپ، «جۇماققا» بارۋدى كوزدەپ تۋعان جەرىن وپ-وڭاي تاستاپ كەتۋشىلەر دە وسىنداي تەرىس پيعىلدى اعىمداردىڭ قاتارىن تولىقتىرۋشىلار. ەدى. وتكەن جىلدارى ەلىمىزدەن «جيھادتىڭ» جەتەگىنە ەرىپ، تاياۋ شىعىستاعى سوعىس الاڭىنا اتتانعان ازاماتتاردىڭ سانى ءتورت ءجۇزدى قۇراعان بولاتىن.
زايىرلى مەملەكەت پەن ونىڭ زاڭدارىن جوققا شىعاراتىن تەرىس پيعىلدى اعىمدار وزدەرىن عانا شىنايى يسلام ءدىنىنىڭ ۇستانۋشىلارى دەپ جاريالاپ، بيلىككە قارسى شىعۋعا باعىتتالعان كوزقاراستاردى ناسيحاتتايدى. ولاردىڭ مەملەكەتكە قاتىستى ۇستانىمدارى زايىرلى مەملەكەت باسشىسىن مويىنداماۋعا، ازاماتتىق مىندەتتەردەن، زايىرلى ءومىر ءسۇرۋ سالتىنان باس تارتۋعا نەگىزدەلەدى.
وسىنداي يدەولوگيانىڭ ىقپالىنا تۇسكەن ءدىني ساۋاتسىز جاستار ءوز ەلىنە قارسى كوزقاراسىتى ۇستانىپ، «ناعىز يسلام» مەملەكەتىندە تۇرۋدى كوزدەپ ەلدەن كەتۋگە شەشىم قابىلدايدى. الايدا، ەلىمىزدە وتباسىن تاستاپ، تۋعان جەردەن بەزەتىندەي ەشقانداي جاعداي تۋىنداپ وتىرماعانى بەلگىلى. ءدىندى ۇستانۋعا دا، ءدىننىڭ ناسيحاتتالۋىنا دا ەلدە بارلىق جاعداي جاسالعان دەي الامىز. بۇل جاعدايلاردى باعالاماي شەكارا اسىپ جاتقاندار- جالعان جارناماعا ەلىتىپ، جاڭىلعان، ساۋاتسىز جاندار. ال، ولاردى جىلى ۇياسىنان بەزدىرۋگە ۇندەپ وتىرعاندار حالىقتىڭ اراسىنا ىرىتكى سالىپ، مەملەكەتتىڭ تىنىشتىعى مەن ىنتىماعىن بۇزۋدى كوزدەۋشىلەر، ەلدى بولشەكتەپ، جەرىمىزگە كوز سۇزۋشىلەر.
ال، شىنايى يسلام دىنىندە وتانعا دەگەن، وتانسۇيگىشتىك، پاتريوتتىق سەزىمگە دەگەن كوزقاراس قانداي؟ بۇل ۇعىمداردىڭ ءمانى قالاي تۇسىندىرىلەدى؟
يسلام دىنىندە وتاندى، تۋعان جەردى قورعاۋ ەڭ قاسيەتتى بورىشتاردىڭ ءبىرى بولىپ سانالىپ، ونى قورعاۋ جولىندا قايتىس بولعاندار شايىتتەردىڭ قاتارىنان سانالاتىندىعى بۇل ۇعىمنىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن كورسەتىپ تۇرسا كەرەك.
سونىمەن قاتار، وتان قورعاۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتەتىن مىناداي تاعىلىمدى حاديس تە بار: «ەكى كوز اقىرەتتە توزاققا كۇيمەيدى: ءبىرىنشىسى كۇناسىنا وكىنىش ءبىلدىرىپ، وڭاشادا ەگىلىپ جىلاعان كوز، ەكىنشىسى وتاندى قورعاپ شەكارا كۇزەتكەن كوز». وسىنىڭ ءوزى باسقا جەردى ءوزىنىڭ تۋعان جەرىنەن ارتىق ساناپ، «جۇماق ءومىردى» اڭساپ، وتانىنان بەزىنۋدىڭ قيسىنسىزدىعىن كورسەتۋگە جەتەرلىكتەي.
قورىتا ايتقاندا، جات نيەتتى اعىمداردىڭ نەگىزگى ماقساتتارىنىڭ ەلدىڭ قامىن ويلاپ، جاستارعا تۋرا جولدى كورسەتۋ ەمەس، كەرىسىنشە مەملەكەتتىڭ ىشكى قاۋىپسىزدىگىنە زيان تيگىزۋ ەكەنى ايدان انىق. سول ماقساتتا، ياعني ەلدى توقىراتۋ جولىندا ولار جاستاردى كوپتەپ پايدالاناتىندىعى بەلگىلى. ويتكەنى، ەلدىڭ ەرتەڭى ءبىلىمدى جاستاردىڭ قولىندا. بۇگىن جاستاردى ارباپ، بىلىمنەن، رۋحانياتتان ايرىىپ، ءوز ماقساتتارىنا قولدانا السا، ماڭگۇرتكە اينالعان ادامدى ءوز مۇددەلەرىنە قولدانۋ قيىن شارۋا ەمەس. سول سەبەپتەن ولار جاستاردىڭ ءبىلىم الۋىنا، عىلىممەن شۇعىلدانۋىنا قارسى باعىتتا قارقىندى جۇمىس جۇرگىزەدى.
سوندىقتان دا جاستاردى ءار ءتۇرلى جات اعىمداردىڭ جەتەگىندە كەتۋدەن ساقتاندىرۋ ءۇشىن ولاردى جاستايىنان ءوزىنىڭ اسىل ءدىنىن، ءتول تاريحىن، ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن ءسىڭىرىپ وسۋىنە باسا ءمان بەرۋ وتە ماڭىزدى. وسكەلەڭ ۇرپاقتى اتا-بابالارىمىزدىڭ سان عاسىرلار بويى ۇستانىپ كەلگەن يماندىلىق جولىنا، تۋعان جەرى مەن ءسالت-داستۇرىن، ءتىلى مەن مادەنيەتىن بەرىك ۇستانۋعا تاربيەلەۋ ارقىلى ەلدىڭ تۇتاستىعى مەن ىنتىماعىنا قول سۇعۋدى كوزدەگەن تەرىس پيعىلدى اعىمداردىڭ ىقپالىنان ساقتاندىرۋعا كۇش سالعانىمىز ءجون. ولاردى وتانسۇيگىشتىككە، پاتريوتتىققا، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرگە باۋلىپ، جالعان قۇندىلىقتاردان اۋلاق بولۋعا تاربيەلەۋىمىز قاجەت.
اتا-بابالارىمىز دا تەرريتوريالىق تۇتاستىعىمىز پەن رۋحانياتىمىزدى قورعاۋ جولىندا قانشاما تەر توگىپ، ەرەن ەڭبەكتەر اتقاردى. اتامەكەنىن جاتقا تاپتاتپاعان جاۋىنگەر قازاق حالقىنىڭ ۇرپاقتارى ەندى وسى نايزانىڭ ۇشى، بىلەكتىڭ كۇشىمەن كەلگەن تۋعان جەردىڭ، تاۋەلسىزدىكتىڭ ءقادىرىن جەتە تۇسىنۋگە مىندەتتى. تالايلار اڭساپ وتكەن تاۋەلسىزدىكتىڭ تۋىن جىقپاي، ەلدىڭ ماڭگىلىك ەلگە اينالۋىنا ۇلەس قوسۋ - بۇگىنگى بۋىننىڭ پەرزەنتتىك پارىزى.
وسى تۇرعىدا ايتىلعان ەلباسى ن.نازاربايەۆتىڭ «بۇل دۇنيەدە ءبىزدىڭ وتانىمىز بار، ول – تاۋەلسىز قازاقستان. بۇل تۋعان مەملەكەتىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىن باياندى ەتۋگە، قۋاتىن ارتتىرۋعا، ونىڭ يگىلىگىنە، حالىقارالىق قوعامداستىقتا ابىرويىنىڭ وسۋىنە ادال قىزمەت ەتۋگە پارىزدارمىز. ول ءۇشىن ءاربىر ازامات ەلىمىزدىڭ تۇتاستىعىن، جەرىمىزدىڭ بۇتىندىگىن، حالىقتارىمىزدىڭ جاراستىعىن امان ساقتاي ءبىلۋ قانشالىقتى ۇلكەن تاريحي جاۋاپكەرشىلىك ەكەنىن جاقسى جان – تانىمەن سەزىنۋ كەرەك»- دەگەن تاعىلىمدى ءسوزى جوعارىدا ايتىلعانداردى ناقتىلاي تۇسەدى.
تەڭلىبايەۆا جانار قانتەمىر قىزى،
ق ر ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام مينيسترلىگى ءدىن ىستەرى كوميتەتى ءدىن ماسەلەلەرى جونىندەگى عىلىمي-زەرتتەۋ جانە تالداۋ ورتالىعىنىڭ جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەرى
