پارتيا «نۋر وتان» بىلا سوزدانا ۆ گورودە الماتى 1 مارتا 1999 گودا نا پەرۆوم وبەدينەننوم سەزدە. پەرۆوناچالنو پارتيا نازىۆالاس «وتان». دەلەگاتى سەزدا ەدينوگلاسنو يزبرالي پرەزيدەنتا رەسپۋبليكي كازاحستان ن. ا. نازاربايەۆا پەرۆىم پرەدسەداتەلەم پارتيي. يمەننو س ەتوگو ۆرەمەني ۆەدەت سۆوي سچەت سوزيداتەلنىم دەلام پارتيا «نۋر وتان». زا ەتو ۆرەميا ونا پروشلا وگرومنىي پۋت سۆەرشەنيي، و چەم سۆيدەتەلستۆۋيۋت 15 سوستوياۆشيحسيا ەە سەزدوۆ.
نا سەگودنياشنيي دەن پارتيا «نۋر وتان» ناسچيتىۆاەت ۆ سۆويح رياداح بولەە 900 000 چلەنوۆ. پارتيا وبلاداەت رازۆەتۆلەننوي ي سكووردينيروۆاننوي سەتيۋ فيليالوۆ ي ياچەەك (241 فيليال، 16 رەگيونالنىح ي 225 تەرريتوريالنىح، 6304 پەرۆيچنىە پارتيينىە ورگانيزاسيي)، پرونيزىۆايۋششيح ۆسيۋ سوسيالنۋيۋ سترۋكتۋرۋ كازاحستانا. پو يتوگام ۆىبوروۆ ۆ ماجيليس ۆ يانۆارە 2012 گودا پارتيا پولۋچيلا 80،99 پروسەنتا گولوسوۆ. وت ندپ «نۋر وتان» ۆ ماجيليس پارلامەنتا پو پارتيينومۋ سپيسكۋ بىلو يزبرانو 83 دەپۋتاتا.
سەگودنيا ونا ۆحوديت ۆ پارتيينۋيۋ سيستەمۋ كازاحستانا، سوستوياششۋيۋ يز ديەۆياتي پوليتيچەسكيح پارتيي: سرەدي نيح پارتيا «نۋر وتان»، دەموكراتيچەسكايا پارتيا كازاحستانا «اك جول»، كوممۋنيستيچەسكايا نارودنايا پارتيا كازاحستانا، كازاحستانسكايا سوسيال-دەموكراتيچەسكايا پارتيا «اۋىل»، كوممۋنيستيچەسكايا پارتيا كازاحستانا، وبششەناسيونالنايا سوسيال-دەموكراتيچەسكايا پارتيا (وسدپ)، دەموكراتيچەسكايا پارتيا كازاحستانا «ازات»، پارتيا پاتريوتوۆ كازاحستانا، پوليتيچەسكايا پارتيا «بىرلىك». وسوبو وتمەتيم، چتو زا ەتي 15 لەت پرەكراتيلي سۆوە سۋششەستۆوۆانيە سەم پارتيي: 4 يۋليا 2006 گودا پرويزوشلو سليانيە رەسپۋبليكانسكوي پارتيي «اسار» س ندپ «وتان»، 22 دەكابريا 2006 گودا اگرارنايا پارتيا كازاحستانا ي گراجدانسكايا پارتيي پريسوەدينيلاس ك ندپ «وتان». پرەكراتيلي سۆوە سۋششەستۆوۆانيە تاكيە پارتيي، كاك پارتيا «نارودنىي كونگرەسس كازاحستانا»، رەسپۋبليكانسكايا نارودنايا پارتيا كازاحستانا، رەسپۋبليكانسكايا پارتيا كازاحستانا، سوسياليستيچەسكايا پارتيا كازاحستانا. كرومە توگو، ۆ كازاحستانە بىلي نە زارەگيستريروۆانى نارودنايا پارتيا «الگا!» ي پيراتسكايا پارتيا كازاحستانا، زاپرەششەنا پارتيا «حيزب ۋت-تاحرير ال-يسلامي».
ۆليانيە ي زناچەنيە پارتيي پارتيي «نۋر وتان» ستانوۆيتسيا وچيەۆيدنىم پري راسسموترەنيي يتوگوۆ ۆىبوروۆ ۆ ماجيليس پارلامەنتا.
ناپريمەر، ۆو ۆتوروي سوزىۆ ماجيليسا (سروكي رابوتى 1999 پو 2004 گود)، ۆىبورى ۆ كوتورىي ۆ سووتۆەتستۆيي س ۆنەسەننىمي كونستيتۋسيوننىمي يزمەنەنيامي سوستوياليس وسەنيۋ 1999 گودا. توگدا (ماتەريالى و سوزىۆاح ۆزياتى س سايتا ماجيليسا پارلامەنتا رك) ۆپەرۆىە ۆ رەگيونە سەنترالنوي ازيي سوستوياليس ۆىبورى ۆ ماجيليس پارلامەنتا رەسپۋبليكي كازاحستان پو سمەشاننوي سحەمە، كوتورايا پرەدوستاۆيلا پوليتيچەسكيم پارتيام ۆوزموجنوست يزبيراتسيا ۆ پارلامەنت پو پارتيينىم سپيسكام نا وسنوۆە پروپورسيونالنوگو پرەدستاۆيتەلستۆا.
ۆ رەزۋلتاتە نوۆوۆۆەدەنيي ۆىبورى وتليچاليس ۆىسوكيم پوليتيچەسكيم ناكالوم ي التەرناتيۆنوستيۋ، ستيمۋليرۋيا پروسەسس سوزدانيا پوليتيچەسكيح پارتيي پارلامەنتسكوگو تيپا. ۆ ۆىبوراح پرينيمالي ۋچاستيە 10 پوليتيچەسكيح پارتيي. ۆ ماجوريتارنىح ودنومانداتنىح وكرۋگاح زارەگيستريروۆاليس 547 كانديداتوۆ. ۆ سەلوم ۆ حودە ۆىبوروۆ بىلو ۆىدۆينۋتو بەسپرەسەدەنتنوە نا توت پەريود دليا كازاحستانا كوليچەستۆو كانديداتوۆ - ۆ سرەدنەم ۆوسەم چەلوۆەك نا ودنو مەستو.
پو يتوگام ۆىبوروۆ ۆ ماجيليس پارلامەنتا بىلي يزبرانى 67 دەپۋتاتوۆ پو ودنومانداتنىم وكرۋگام ي 10 دەپۋتاتوۆ - وت پارتيي پو ەدينومۋ وبششەناسيونالنومۋ وكرۋگۋ. وني پرەدستاۆليالي چەتىرە پارتيي – «وتان»، گراجدانسكۋيۋ، اگرارنۋيۋ ي كوممۋنيستيچەسكۋيۋ پارتيي، پرەودوليەۆشيە سەميپروسەنتنىي بارەر.
ۆىبورى ۆ ماجيليس پارلامەنتا رەسپۋبليكي كازاحستان ترەتەگو سوزىۆا (2004–2007 گگ.) سوستوياليس ۆ سەنتيابرە 2004 گودا. ۆ ۆىبوراح پرينيمالي ۋچاستيە 12 پوليتيچەسكيح پارتيي، يز نيح چەتىرە – ۆ سوستاۆە دۆۋح يزبيراتەلنىح بلوكوۆ. ۆ رەزۋلتاتە ۆىبوروۆ ۆ ماجيليس پارلامەنتا رەسپۋبليكي كازاحستان بىلو يزبرانو 77 دەپۋتاتوۆ. 67 دەپۋتاتوۆ بىلي يزبرانى پو ودنومانداتنىم تەرريتوريالنىم يزبيراتەلنىم وكرۋگام، وبرازوۆاننىم س ۋچەتوم ادمينيستراتيۆنو-تەرريتوريالنوگو دەلەنيا رەسپۋبليكي، س پريمەرنو راۆنوي چيسلەننوستيۋ يزبيراتەلەي. 10 دەپۋتاتوۆ بىلي يزبرانى نا وسنوۆە پارتيينىح سپيسكوۆ پو سيستەمە پروپورسيونالنوگو پرەدستاۆيتەلستۆا ي پو تەرريتوريي ەدينوگو وبششەناسيونالنوگو يزبيراتەلنوگو وكرۋگا. يز نيح سەم دەپۋتاتوۆ - وت رەسپۋبليكانسكوي پوليتيچەسكوي پارتيي «وتان»، پو ودنومۋ - وت رەسپۋبليكانسكوي پارتيي «اسار»، دەموكراتيچەسكوي پارتيي «اك جول» ي يزبيراتەلنوگو بلوكا «ايست» (اگرارنو-يندۋستريالنىي سويۋز ترۋدياششيحسيا) اگرارنوي ي گراجدانسكوي پارتيي كازاحستانا.
يز وبششەگو چيسلا يزبراننىح پارلامەنتارييەۆ 59 دەپۋتاتوۆ بىلي ۆىدۆينۋتى پوليتيچەسكيمي پارتيامي: رەسپۋبليكانسكوي پوليتيچەسكوي پارتيەي «وتان» - 42، يزبيراتەلنىم بلوكوم «ايست» - 11، رەسپۋبليكانسكوي پارتيەي «اسار» - 4، دەموكراتيچەسكوي پارتيەي «اك جول» - 1 ، دەموكراتيچەسكوي پارتيەي كازاحستانا – 1. ساموۆىدۆيجەنسى - 18 دەپۋتاتوۆ.
ۆىبورى ۆ ماجيليس پارلامەنتا رەسپۋبليكي كازاحستان چەتۆەرتوگو سوزىۆا (2007–2011 گگ.) سوستوياليس ۆ اۆگۋستە 2007 گودا، ۆ سووتۆەتستۆيي س يزمەنەنيامي ي دوپولنەنيامي، ۆنەسەننىمي ۆ كونستيتۋسيۋ ۆ ماە 2007 گودا.
ۆ سووتۆەتستۆيي س وبنوۆلەننوي كونستيتۋسيەي ماجيليس سوستويال يز 107 دەپۋتاتوۆ. 98 دەپۋتاتوۆ بىلي يزبرانى پو پارتيينىم سپيسكام نا وسنوۆە ۆسەوبششەگو، راۆنوگو ي پرياموگو يزبيراتەلنوگو پراۆا پري تاينوم گولوسوۆانيي پو ەدينومۋ وبششەناسيونالنومۋ يزبيراتەلنومۋ وكرۋگۋ. وستالنىە دەپۋتاتى بىلي يزبرانى وت اسسامبلەي نارودا كازاحستانا. نا ۆىبوراح 18 اۆگۋستا 2007 گودا، ۆ كوتورىح ۋچاستۆوۆالو سەم پوليتيچەسكيح پارتيي، سەميپروسەنتنىي بارەر پرەودولەلا تولكو رەسپۋبليكانسكايا نارودنو-دەموكراتيچەسكايا پارتيا «نۋر وتان»، دەپۋتاتى وت كوتوروي زانيمالي ۆسە 98 مەست ۆ ماجيليسە پارلامەنتا. 9 مەست ۆ پالاتە بىلي پرەدوستاۆلەنى دەپۋتاتام، يزبراننىم اسسامبلەەي نارودا كازاحستانا 20 اۆگۋستا 2007 گودا.
نوۆىي سوستاۆ ماجيليسا پارلامەنتا رەسپۋبليكي كازاحستان پياتوگو سوزىۆا بىل سفورميروۆان ۆ يانۆارە 2012 گودا.
ۆ ۆىبوراح پرينيمالي ۋچاستيە سەم پوليتيچەسكيح پارتيي، تري يز كوتورىح پو يتوگوۆىم رەزۋلتاتام نابرالي بولشە سەمي پروسەنتوۆ گولوسوۆ يزبيراتەلەي ي پروشلي ۆ ماجيليس پارلامەنتا: نارودنو-دەموكراتيچەسكايا پارتيا «نۋر وتان» (80،99 پروسەنتا)، دەموكراتيچەسكايا پارتيا كازاحستانا «اك جول» (7،47 پروسەنتا)، كوممۋنيستيچەسكايا نارودنايا پارتيا كازاحستانا (7،19 پروسەنتا). وت پارتيي «نۋر وتان» ۆ ماجيليسە پارلامەنتا رابوتايۋت 83 دەپۋتاتا، وت «اك جول» - 8 دەپۋتاتوۆ، وت كنپك - 7 دەپۋتاتوۆ. وت اسسامبلەي نارودا كازاحستانا - 9 دەپۋتاتوۆ. ۆسەگو ۆ سوستاۆە ماجيليسا - 107 دەپۋتاتوۆ. چيسلو جەنششين سوستاۆلياەت 26 دەپۋتاتوۆ.
و منوگووبرازنوي رابوتە پارتيي گوۆوريت رەاليزاسيا سپەسيالنىح پارتيينىح پروەكتوۆ (پو ماتەريالام سەنترالنوگو اپپاراتا ي فراكسيي پارتيي «نۋر وتان»).
ۆ ناچالە 2013 گودا ستارتوۆالي سوسيالنو وريەنتيروۆاننىە پروەكتى پارتيي «ارداگەرلەردى ارداقتايىق»، وبششەستۆەننايا كامپانيا «STOPكىلمىس»، «تۇساۋكەسەر»، «ءوز ءتىلىڭدى قۇرمەتتە»، «قازاقستان بارىسى»، «بەزگرانيچنىە ۆوزموجنوستي»، «رابوتا پو گەندەرنىم ۆوپروسام»، «كيەلى مۇرامىزعى تاعزىم»، «50 نوۆىح ليس پارتيي». ۆ سەلوم، س مومەنتا ستارتا ۆ رامكاح سپەسيالنىح پارتيينىح پروەكتوۆ پروۆەدەنو بولەە 4،2 تىسياچي مەروپرياتيي س وبششيم وحۆاتوم پوريادكا 390 تىسياچ چەلوۆەك.
ۆ يانۆارە 2014 گودا پرەزيدەنت كازاحستانا ن. ا. نازاربايەۆ ۆىدۆينۋل ناسيونالنۋيۋ يدەيۋ كازاحستانسكوگو نارودا – «ماڭگىلىك ەل». يدەيا وسنوۆىۆاەتسيا نا سەننوستياح ناشەگو وبششەستۆا، كوتورىە سفورميروۆالاس زا 22 گودا سۋۆەرەننوگو رازۆيتيا كازاحستانا. ەتو تاكيە سەننوستي، كاك: نەزاۆيسيموست كازاحستانا؛ ناسيونالنوە ەدينستۆو، مير ي سوگلاسيە ۆ ناشەم وبششەستۆە؛ سۆەتسكوە وبششەستۆو ي ۆىسوكايا دۋحوۆنوست؛ ەكونوميچەسكيي روست نا وسنوۆە يندۋسترياليزاسيي ي يننوۆاسيي؛ وبششەستۆو ۆسەوبششەگو ترۋدا؛ وبششنوست يستوريي، كۋلتۋرى ي يازىكا؛ ناسيونالنايا بەزوپاسنوست ي گلوبالنوە ۋچاستيە ناشەي سترانى ۆ رەشەنيي وبششەميروۆىح ي رەگيونالنىح پروبلەم. ۋكازاننىە سەننوستي تاكجە لەگلي ۆ وسنوۆۋ نوۆوي پوليتيچەسكوي دوكترينى پارتيي «نۋر وتان»، پرينياتوي نا XV سەزدە پارتيي. دوكترينا پارتيي پولنوستيۋ وتۆەچاەت دۋحۋ يدەي «ماڭگىلىك ەل».
ۆ رامكاح رەاليزاسيي پولوجەنيي «ستراتەگيا-2050» ي نوۆوي پوليتيچەسكوي دوكترينى پارتيي پو سوحرانەنيۋ ساموبىتنوي كۋلتۋرى ي ۋكرەپلەنيۋ ناسيونالنىح دۋحوۆنىح سەننوستەي نارودا بىل پروۆەدەن رياد مەروپرياتيي، ناپراۆلەننىح نا ۆوزروجدەنيە ناسيونالنىح ۆيدوۆ يسكۋسستۆا ي سپورتا. پود ەگيدوي پارتيي بىل ورگانيزوۆان مەجدۋنارودنوي ايتىس «كىل جۇيرىكتە كىم جۇيرەك»، پوسۆياششەننىي پرازدنوۆانيا 300-لەتيا ابىلاي حانا، پروۆەدەن رەسپۋبليكانسكيي ايتىس «جىرىڭ بولىپ توگىلەمىن، ەلىم»، پريۋروچەننىي ك دنيۋ نەزاۆيسيموستي كازاحستانا. پو ينيسياتيۆە پارتيي سوستويالوس ۆرۋچەنيە پرەميي «جاس تۇلپار» مولودىم كازاحستانسام، ۆنەسشيم زامەتنىي ۆكلاد ۆ سوحرانەنيە ي ۋكرەپلەنيە ەدينستۆا نارودا كازاحستانا، سوحرانەنيە كۋلتۋرنىح سەننوستەي ي در.
ودنوي يز ۆاجنىح پوليتيچەسكيح ينيسياتيۆ پارتيي ياۆلياەتسيا سوزدانيە وبششەناسيونالنوي كواليسيي دەموكراتيچەسكيح سيل «كازاحستان-2050» (وكدس). وبششەناسيونالنايا كواليسيا دەموكراتيچەسكيح سيل ياۆلياەتسيا ساموي موششنوي ورگانيزاسەي ۆ دەلە وبەدينەننىح گراجدان، ۆ نەە ۆحوديت وكولو 600 پوليتيچەسكيح ي وبششەستۆەننىح وبەدينەنيي كازاحستانا. ۆ رامكاح رابوتى وكدس وبسۋجدايۋتسيا اكتۋالنىە پروبلەمى ي ناحودياتسيا ۆ ينتەرەساح بۋدۋششەگو سترانى ەففەكتيۆنىە پۋتي رەشەنيا. ۆ دەكابرە 2012 گودا چلەنامي وكدس بىلو پرينياتو رەشەنيە وبەدينيت ۋسيليا ۆ سەلياح ۆوپلوششەنيا زاداچ، پوستاۆلەننىح گلاۆوي گوسۋدارستۆا ۆ نوۆوي ستراتەگيي «كازاحستان-2050».
تاكيم وبرازوم، موجنو س ۋۆەرەننوستيۋ سكازات، چتو رەزۋلتاتى دەياتەلنوستي پارتيي زا 15 لەت ياركو سۆيدەتەلستۆۋيۋت، چتو پارتيا «نۋر وتان» – ەتو پارتيا سوزيدانيا.
سەريك سەيدۋمانوۆ، دەپۋتات ماجيليسا پارلامەنتا رەسپۋبليكي كازاحستان
يستوچنيك: http://vecher.kz
پىكىر قالدىرۋ