ەۋرازيا ايماعىندا ۇلاڭعايىر اۋماقتى مەكەندەگەن ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىنگى تاريحى باتىس پەن شىعىس وركەنيەتتەرىنىڭ توعىسقان ايماعى رەتىندە 130-تان استام ۇلتتار مەن 18 كونفەسسيا وكىلدەرىنىڭ وتانىنا اينالدى. ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى وزگە ەتنوس وكىلدەرىنە قامقورلىق تانىتىپ، كونفەسسيا وكىلدەرىنىڭ ۇستانىمدارىنا تۇسىنىستىك تانىتا وتىرىپ،  مەملەكەتتىگىمىزدىڭ تۇعىرلىعىن الەمگە ايگىلەپ كەلەدى. حالقىمىز ۇلتارالىق جانە ءدىنارالىق ىنتىماقتاستىققا باستايتىن قۇندىلىقتاردى حالىقارالىق الاڭدا دا ناسيحاتتاۋدا. كونفەسسياارالىق كەلىسىمدى ورناتۋ، بەيبىتشىلىك پەن ءوزارا توزىمدىلىك قۇندىلىقتارىن ناسيحاتتاۋ ارقىلى قازاقستان الەمدىك ساياساتتا جوعارى قۇرمەت پەن بەدەلگە يە بولدى. جاھاندىق الاڭدا كوپتەگەن ەلدەردىڭ سەنىمدى ارىپتەسىنە اينالدى.

ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك ساياساتى ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن قۇرمەتتەۋگە نەگىزدەلگەن قاعيداتتاردى باسشىلىققا الادى. سونىمەن بىرگە، ەلدەگى قالىپتاسقان مەملەكەتتىك-كونفەسسيالىق قاتىناستار بارلىق كونفەسسيالار مەن ءدىني توپتاردىڭ تەڭ قۇقىقتىعىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان. قازاقستاننىڭ الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرىنىڭ اراسىنداعى سىندارلى ءۇنقاتىسۋ كوپىرىن قۇرۋ قادامى وسى ماقساتتىڭ جۇيەلى جۇزەگە اسىرىلۋىن ايقىن كورسەتىپ وتىر.

بۇگىنگى تاڭدا مەملەكەتتىڭ ءدىن سالاسىنداعى ساياساتى ءدىنارالىق كەلىسىمدى ساقتاۋدى، دىندەردىڭ ءۇنقاتىسۋىنا سەرپىن بەرۋ جانە قوعامداعى ءوزارا ءدىني توزىمدىلىكتى ناسيحاتتاۋدى كوزدەيدى. قازاقستاننىڭ وسى جولدا قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرىن ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قازاقستاننىڭ ەقىۇ-داعى ءتوراعالىق مىندەتىنە كىرىسۋى كەزىندە «ءبىزدىڭ ۇلتارالىق جانە ءدىنارالىق كەلىسىمنىڭ مودەلى – بۇكىل الەمدەگى ءتۇرلى كونفەسسيالار اراسىنداعى قارىم-قاتىناس ىسىنە قازاقستاننىڭ قوسقان قوماقتى ۇلەسى» دەپ باعالاعان.
         كونفەسسياارالىق كەلىسىم – قازاقستان حالقى ءۇشىن ءوزارا تۇسىنىستىكتى قاجەت ەتەتىن قاستەرلى قۇندىلىق. ءار ءتۇرلى كونفەسسيا وكىلدەرىمەن دوستىق قارىم-قاتىناس ورناتىپ، ولارعا قامقورلىق تانىتۋ ساياساتتان بولەك ادامگەرشىلىك قۇندىلىق بولىپ تابىلادى. قازاقستاننىڭ الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر اراسىندا سەنىمدى بايلانىستار ورنىقتىراتىن وركەنيەتارالىق ءۇنقاتىسۋ الاڭىنا اينالۋى – ەلباسىنىڭ جاھاندىق ءۇنقاتىسۋعا باعىتتالعان مەملەكەتتىك ساياساتتى ءتيىمدى جۇرگىزۋدىڭ ناتيجەسى. ونىڭ جەمىسىن ەلوردامىزدا ءۇش جىل سايىن وتكىزىلەتىن الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرى سەزىنىڭ جۇمىسى ارقىلى كورسەتۋدەمىز.

ماعىنالى كونفەسسياارالىق ورتالىق بولىپ قالىپتاسقان الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرى سەزى توڭىرەگىندە ءدىني قاۋىمداستىقتار ءوزارا تۇسىنىستىك پەن سىيلاستىق تابۋدا. سونىمەن قاتار، سەزد الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرىنىڭ قازىرگى زامانعى شەشىمىن تاپپاعان جاھاندىق پروبلەمالاردى بىرلەسە شەشۋگە باعدارلانعان ماعىنالى جيىنى بولىپ وتىر. ەلباسىنىڭ باستاماسىمەن جۇزەگە اسىرىلعان اسا وزەكتى دە، اۋقىمدى بۇل جوباعا بۇۇ جانە يۋنەسكو سەكىلدى باسقا دا كوپتەگەن حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ جەتەكشىلەرى، بەلگىلى ساياسي قايراتكەرلەر، الەمدىك ساراپشىلار جوعارى باعا بەرۋدە.

قازىرگى تاڭدا سەزد بارىسىندا ەلباسى بەرگەن ناقتى ءارى مازمۇندى ۇسىنىمدار الەم قاۋىمداستىعى تاراپىنان قولداۋعا يە بولىپ، ءساتتى ورىندالۋدا. بۇل ۇسىنىمداردىڭ ىشىندە جاھاندىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋگە دەگەن جاڭا كوزقاراستى قالىپتاستىرۋ، جاڭا دۇنيە ءتارتىبىن جوعارى ادامگەرشىلىك پەن رۋحانيلىققا نەگىزدەۋ، الەمدىك داعدارىسقا مورالدىق نورمالار مەن بيىك ادامگەرشىلىك قاعيداتتارىن قاتاڭ ساقتاۋ ارقىلى قارسى تۇرۋ سەكىلدى يدەيالار قازاقستاننىڭ جاھان جۇرتشىلىعىنىڭ الدىنداعى بەدەلىن كوتەردى.

تولەرانتتىلىق پەن ءدىني تاعاتتىلىق – كونفەسسياارالىق كەلىسىمدى ورناتۋ قاعيداتتارىنىڭ باستى تەتىگى. ەلىمىز ءۇشىن توزىمدىلىك قاعيداتتارى ساياسي مادەنيەتتىڭ باعىتتارى عانا ەمەس، مادەنيەتتى قولداپ-قۋاتتايتىن مەملەكەتتىڭ نەگىزگى ۇستانىمدارى بولماق.

مەملەكەتتىڭ دىنگە قاتىستى ۇستانىمىن ەڭ الدىمەن ونىڭ زاڭدارىنان كورۋگە بولادى. ەلىمىزدە ءدىني احۋالدى رەتتەيتىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2011 جىلدىڭ 11 قازانىندا قابىلدانعان «ءدىني قىزمەت جانە ءدىني بىرلەستىكتەر تۋرالى» زاڭىنىڭ پرەامبۋلاسىندا حانافي باعىتىنداعى يسلامنىڭ جانە پراۆوسلاۆتىق حريستياندىقتىڭ حالىق مادەنيەتىنىڭ دامۋى مەن رۋحاني ومىرىندەگى تاريحي ءرولى تانىلاتىندىعى اتاپ كورسەتىلگەن. بۇل – يسلام ءدىنىنىڭ قازاق مەملەكەتتىلىگىنىڭ جانە حالىقتىڭ رۋحاني-مادەني قۇندىلىقتارىنىڭ قالىپتاسۋىنا نەگىز بولعاندىعىن، سونداي-اق سوڭعى ءۇش عاسىرلىق تاريحى قازاق ەلىمەن ورتاق، ءارى كوپتەگەن ەتنوستاردىڭ ءداستۇرلى ءدىنى سانالاتىن پراۆوسلاۆيەلىك حريستياندىقتىڭ قازاقستان حالقىنىڭ ومىرىندەگى رۋحاني-مادەني ماڭىزىن ايعاقتايدى. سونىمەن قاتار، بۇل زاڭ قازاقستان حالقىنىڭ رۋحاني مۇراسىمەن ۇيلەسەتىن باسقا دا دىندەردى قۇرمەتتەيتىنىن، كونفەسسياارالىق كەلىسىمنىڭ، ءدىني تاعاتتىلىقتىڭ جانە ازاماتتاردىڭ ءدىني نانىمدارىن قۇرمەتتەۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن تانيتىنىن نەگىزگە الادى.

قازاقستاننىڭ ءدىن سالاسىنداعى ساياساتى – كونفەسسياارالىق كەلىسىمنىڭ، ءدىني احۋالدىڭ تۇراقتىلىعىنىڭ كەپىلى. ەل اۋماعىنداعى بارلىق دىندەردىڭ تەڭدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ادىلەتتىلىك قاعيداتى مەن ءدىنارالىق تاتۋلىق ساناسىن قالىپتاستىرۋ ماسەلەسى مەملەكەت ءۇشىن دە، قوعام ءۇشىن دە وتە ماڭىزدى. سوندىقتان مەملەكەتتىڭ ءدىن سالاسىنداعى ساياساتى ەلدەگى ءدىني تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن تەك ءداستۇرلى دىندەردىڭ عانا ەمەس، بارلىق دىندەردىڭ اراسىندا ءوزارا كەلىسىمگە نەگىزدەلگەن قارىم-قاتىناستاردىڭ ساقتالۋىن باستى ماقسات دەپ بىلەدى.

جاراس احانوۆ،

ق ر ءدىاقم ءدىن ىستەرى كوميتەتى

ءدىن ماسەلەلەرى جونىندەگى عىلىمي-زەرتتەۋ

 جانە تالداۋ ورتالىعىنىڭ

 ءبولىم باسشىسى