بۇگىندە ەلىمىزدە «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىندا وتكىزىلىپ جاتقان جوبالاردىڭ قاتارى كوپ. ساياساتتانۋشى ايدوس سارىم مۇنداي جوبالاردىڭ ءبىرقاتارىن سىنعا الىپ، «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىنىڭ ءمانىن تەرەڭىنەن تۇسىنۋگە شاقىردى، دەپ حابارلايدى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى.

«رۋحاني جاڭعىرۋ» دەگەن قانداي باعدارلاما؟ مەنىڭ تۇسىنىگىمدە، ءبىزدىڭ قوعامدى مودەرنيزاسيالاۋ دەگەن اڭگىمە وسى كەزگە دەيىنگى بولمىسىمىزعا كوڭىلىمىزدىڭ تولماعاندىعىنان تۋىندادى»، - دەدى ايدوس سارىم ءوز سوزىندە.

«ياعني، بۇگىنگى ساپامىز جاقسى ەمەس، سوندىقتان ونى جاقسارتۋىمىز كەرەك دەپ تۇسىنەمىز. قاراپايىم عانا مىسال. ارعى بابالارىمىز رۋنادان اراب جازۋىنا نەگە كوشتى نەمەسە اراب جازۋىنان كيريلليساعا، لاتىنعا نەگە كوشتى؟ مۇنىڭ ءبىر عانا جاۋابى بار – سول زامانداعى ءتىل، سول زامانداعى پايىم كوشكە ىلەسە الماي قالدى، كەشىگىپ جاتتى، سول سەبەپتى وزگەرتۋ كەرەك بولدى. ال سانانى وزگەرتۋدىڭ بىردەن ءبىر جولى تىلدەن باستالدى. سول سەكىلدى «رۋحاني جاڭعىرۋ» دەگەن باعدارلاما ءبىزدىڭ كەشەگى، بۇگىنگى بولمىسىمىزعا كوڭىلىمىز تولمايتىندىقتان، ءبىز وسىنداي ۇلكەن قادامعا باردىق.

تەك ءبىر ايتارىم بار، كەز كەلگەن ماسەلەنى (تاڭەرتەڭ تۇرىپ، ءتىسىمىزدى تازالاعانىمىزدى) رۋحاني جاڭعىرۋعا جاتقىزا بەرمەسەك ەكەن. ويلاپ كورىڭىزدەرشى، ەگەر «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى بولماسا، ءبىز قارتتارىمىزعا كومەك كورسەتپەيتىن بە ەدىك؟! بۇل باعدارلاما بولماسا، ءبىز جاستارمەن كەزدەسپەيتىن بە ەدىك؟! ياعني، باعدارلاما مازمۇنىنا سايكەس، ۇلكەن، كەشەندى، بۇرىن-سوڭدى بولماعان، جاڭا دۇنيەلەردى كىرگىزۋگە تىرىسساق... سەبەبى، مىناداي تىرلىكپەن وسى باعدارلاماعا دەگەن جۇرتتىڭ، حالىقتىڭ، ساراپشىلاردىڭ سەنىمىن ءولتىرىپ الامىز. باستى ءقاۋىپ پەن ۇرەي بار. ايتا-ايتا ءسوزدىڭ دە، ءىستىڭ دە ءقادىرى كەتە بەرەدى... بۇل – ارتىق نارسە. سونى تۇسىنىڭىزدەر!

باعدارلامانىڭ 6 باعىتىن كۇندەلىكتى كۇيبەڭ تىرشىلىكپەن ارالاستىرماي، ساپالى جاعدايدا ۇلكەن باعىتپەن ىسكە اسىرۋدى كوزدەيىك. ماسەلەن، مەنىڭ تاڭەرتەڭ تۇرىپ ءتىسىمدى شايعانىم جەكە شارۋام، بالكىم مەنىڭ سپورتپەن اينالىسقانىم نەمەسە دۇرىس كىتاپ وقي باستاعانىم، مەيىربان بولىپ كەتكەنىم مەنىڭ جاڭعىرعانىم شىعار. سول سەبەپتى جوبانىڭ جوسپارىن قايتا قاراۋدى سۇرايمىن.

ەكىنشى ماسەلە، ساراپشى ازاماتتاردىڭ سەنىمى، كوڭىل كۇيى دەگەن بار. ءبىز كوپ جاعدايدا فورماليزمگە بەت الىپ بارامىز. ەگەر مەن بىلەم، سەندەر قولداڭدار دەگەن تۇسىنىك بولسا، وندا ساراپشىلاردىڭ پىكىرى قايدا قالدى؟ وندا رۋحاني جاڭعىرعانىمىزدىڭ قاجەتى قانشا... كۇنى كەشە لاتىن ءالىپبيىنىڭ جاڭا نۇسقاسى قابىلداندى. ال ول الىپبيگە جۇرتتىڭ كوڭىلى تولىپ وتىر ما؟ مەنىڭشە، جوق. لاتىن ءقارپى زاڭمەن ەنگىزىپ، جالپى ۇلتتىق فورماتى شىعارۋ قاجەت. سول سەبەپتى لاتىنعا كوشۋ – مامانداردىڭ، جالپى جۇرتشىلىقتىڭ پىكىرى ەسكەرىلىپ، حالىقپەن اقىلداسا وتىرىپ قابىلداناتىن ءۇردىس. بۇگىنگى شەنەۋنىكتەر ءالىپبيدى تابليسا دەپ ەسەپتەيتىن سەكىلدى. ۇلكەن ماتىندەردى جازعان كەزدە، تەرگەندە، وقىعان كەزدە كوپشىلىكتىڭ الىپبيگە دەگەن كوزقاراسى دا وزگەرەدى. بۇل پروسەسكە اسىعىستىقتىڭ قاجەتى جوق. قىرۋار جۇمىستى قاجەت ەتەدى. ەملە، ورفوەپيا، ورفوگرافيا زاڭدارى بار، فيلولوگ عالىمدارمەن اقىلداسا وتىرىپ شەشۋ كەرەك ماسەلە.

ۇلتتى بىرىكتىرەتىن ۇلتتىق نار تاۋەكەل ءدال بۇگىنگىدەي اتموسفەرادا جۇرمەۋ كەرەك. وسى پروسەسپەن تالاي جىلدار بويى اينالىسىپ جاتقان ازاماتتاردىڭ كوڭىلىن جىعۋ اسا جاقسى دۇنيە ەمەس. رۋحتى كوتەرۋ كەرەك، بىرىكتىرۋ كەرەك. ول ۇلتتىق دارەجەدەگى ۇلكەن تۋ، ونى بيىكتە ۇستاۋىمىز كەرەك.

ءۇشىنشى ماسەلە، رۋحاني جاڭعىرۋ دەگەنىمىز وسى كەزگە دەيىن قالىپتاسقان شارۋالارعا باسقاشا قاراۋ. اتامەكەن، جەر دەپ جانتالاسىپ جۇرەمىز. فيلوسوفيالىق تۇرعىدان الساق، اتامەكەن دەگەن ۇلكەن ماڭىزى بار ءسوز. ال بولاشاقتا وسى جەردىڭ جەر ءجانناتى بولۋ ءۇشىن، جەرۇيىق بولۋى ءۇشىن ەن ىستەۋىمىز كەرەك؟ كوزقاراسىمىزدى وزگەرتۋگە ءتيىسپىز. جەرگە بالالارىمىزعا قالاتىن مۇرا دەپ قاراۋىمىز كەرەك. اتادان قالعان مۇرا مەن بالاعا قالاتىن مۇرانىڭ ايىرماشىلىعى جەر مەن كوكتەي. سونى ءتۇسىنۋىمىز كەرەك. سوندىقتان جەرىمىزگە، اتامەكەنىمىزگە، كەز كەلگەن شارۋاعا بولاشاققا قالاتىن مۇرا دەپ قاراساق دۇرىس بولادى».