ماقسۇتقان باركول-دالەي ۇلى. ىرگە تاس(پوەما)

/uploads/thumbnail/20170708161145288_small.jpg

"قازاق ەلى - 550  جىل" شىعارماشىلىق بايگەسىنە! 

ىرگە تاس (پوەما) ماقسۇتقان باركول-دالەي ۇلى   شەشەندىگى شەجىرەدەن دارىعان، ەل ەگىلسە ەڭىرەگەن، ارىعان. قوزعاپ وتىر، بوزداپ وتىر قارت جىراۋ، تەگىمىزدىڭ تەنتەك جىرىن ارىدان...   ۇيىپ وتىر نەمەرەسى جىرىنا، ءيىپ وتىر شوبەرەسى قۇنىعا. قۇيما قۇلاق كورشى- قۇلاڭ اۋلەتىن، جيىپ وتىر قارت كوكىرەك سىرىنا...   -...قايدان شىقتىق، قايدا كەلدىك حالايىق؟! كەشەنى ايتىپ، ەرتەڭدى ەسكە سالايىق! -دەپ باستاعان، تەك ساقتاعان اتانىڭ، قوڭىر ءانى- ءومىر ءمانى عاجايىپ...   كۇڭىرەنگەن، كۇيى شەمەن كۇن از با؟! كوشىپ وتكەن، ءوشىپ كەتكەن ءىز از با؟! كۇنى ءۇشىن كۇندەلەنگەن قۇل از با؟! زامانىنا زاڭعار بولعان ۇلى از با؟!   بيىك از با؟! بوي تالاسقان كوكپەنەن، عاسىرلارعا مۇقالماعان، شوكپەگەن. كوسەم از با كوكىرەگى كوك اسپان؟! تۇيىقتاردان، قيىن جاردان جول اشقان.   اشار بولسام تاريحتىڭ پاراعىن، اي بورىكتى الاتاۋداي دارامىن. جازىپ كەتكەن كەرەي مەنەن جانىبەك، حاندىعىمنىڭ قازاقيا تاراۋىن.   كەشەگىدەن كەلە جاتقان كەرۋەنبىز، ءتۇبى دانا، تۋى دارا ەلدەنبىز. تۇقيانىم تۇرعىسىنا تۋ تىككەن، «التىن وردا»  داۋرەندەگەن توردەنبىز.   كۇندەر وتەر كۇيىن شەرتىپ مىقتىنىڭ، بابالارشا باياندى ۇلتتىڭ تىك تۋىن! بۇرناعىمدى بۇرمالايتىن بۇزبالار، كۇنىڭ ءوشتى قىرىن قارار، قىزعانار...! ح....ح....ح.... قارتايسا دا قاراشىعى مۇنارلاپ، اسپەتتەگەن قىل قوبىزىن تۇمارلاپ. ۇلاعاتىن ۇلەستىرىپ ۇرپاققا، ونان ارمەن جىلاپ كەتتى جىراۋ قارت...!   -... ءتۇبىم ايقىن، ءتۇپ قازىعىم تۇرىكتەن، بەيۋازعا باسىلماعان شۇرىپپەم. بەيمازاعا تىزگىن بەرمەس تۇلپارمىن، اۋىزدىقپەن تاستى شايناپ بۇرىككەن.   جايلاپ ءوستىم تۇران دالا كەڭ ءتوسىن، باستىرماعام جاتقا نامىس كەۋدەسىن. قاجاسا دا ىڭىرشاعى كىرمەنىڭ، سىندىرا الماس اقيقاتتىڭ وركەشىن.   كەمەڭگەرىم- كەرەي مەنەن جانىبەك، دانالىقتى دارالىقتان تانى دەپ، داعدارىستا قازانىمدى دارا اسقان، كەلەشەكتىڭ وشاعىنا جاعىپ وت.   قوڭسىلىققا، قولباڭدىققا قورلاعان، سولاي مەنىڭ باعىنباعان ءور بابام. كوك تۇرىكتەر كوبەڭدەگەن تورىمدە، سولاي مەنىڭ ىرگە تاسىم ورناعان.   ايداي الەم اقيقاتقا قوسادى ءۇن، ەرتە ۇزگەم قوڭسى كوگەن قوسارىن. بەلدەن باستى بەس عاسىردىڭ بەزبەنىن، دانالىقپەن دارا اسقان وشاعىم.   تايىم تۋىپ، بوتالاعان تايلاعىم، ءتور ازيا- مەنىڭ توركىن ايماعىم. سودان مەنىڭ بۇزىلماۋى قايماعىم، سودان مەنىڭ كەڭ بولعانى بايتاعىم...   ح....ح....ح   ءۇنى عاجاپ ايبىندادى جىراۋدىڭ، قانار ەمەس قۇندى جىرعا قۇمارىم. جىرلاپ وتىر، جىلاپ وتىر قاريا، تەڭشەپ قويىپ قوبىزىنىڭ بۇراۋىن...   -...كۇن تۇتىلىپ كۇڭىرەنگەن كۇندەردە، مەكەنىمدە مەگەجىندەر ۇرگەندە. يت جاعادان، بيت بالاقتان كىرگەندە، ايۋ اپان قازىپ جاتتى ىرگەمدە...   ورعا جىعىپ وتارلاۋدىڭ ۇرانى، تاريحىمنىڭ بولمادى ەش سۇراۋى. كۇلەگەيلەپ ساياسيدىڭ تۇمانى، كورگە ايلاندى كورەر كۇننىڭ جۇماعى...   بولماسا ەگەر ىرگە تاسى اكەمنىڭ، جابىرىندە وتەر ەدىك «جات ەلدىڭ» ەل ىرگەسىن ەكى جاقتاپ قالاعان، جانىبەك پەن كەرەيدەي، اينالايىن بابادان!   سول ىرگەتاس كۇيىندىرىپ قوڭسىمدى، سول ىرگەتاس سۇيىندىرگەن دوسىمدى. سول ىرگەتاس كوك تۋىما تۇعىر بوپ، قازاقيا كوك جيەككە قوسىلدى...   عاسىرلاردىڭ قارا داۋىل، بورانى، مۇقالتا الماس شىن بيىكتى جوتالى. بايلانسا دا باعىنباعان قۇلدىققا، ءبىزدىڭ قازاق بەيبارىستىڭ وتانى.   ەمەس بۇگىن الدىم تۇيىق، ارتىم جار، قازاق ەلمىن، حالقارادا داڭقىم بار. جاباعىسىن جاۋتاڭداتپاس جات ەلگە، جىلقى مىنەز كىسىنەسكەن حالقىم بار...   ح....ح....ح   -... ماڭگىلىككە تاڭىن سۇيەر الەمنىڭ، تاۋى بيىك ىرگەتاسى بار ەلدىڭ- سەكسەۋىل جىر قولامتاسىن مازداتا، سەلدەدى ارمەن سەگىز قىرلى سازدى اتا:- ...ەركىن سويلەر ەگەمەندى ازات ۇل، ازات ءۇلدىڭ ازات ءتىلى- عاجاپ ءتىل، قومسىناتىن قوڭسىلارعا كەشەگى، ەندى ماڭگى بولا المايدى قازاق قۇل...!   ىرگە تاسىم- ەلدىگىمنىڭ بەلگىسى! ەگىز حانىم*- ەرلىگىمنىڭ بەلگىسى! تۇتاستىرعان ەۋرازيا ەندىگىن، بايتاق جەرىم- كەڭدىگىمنىڭ بەلگىسى!   تەگىم مەنىڭ- قۇرعان ۇلت عۇندارى، تۋعان حالىق ەدىگەدەي ۇلدارى، ءبىزدىڭ قازاق، ءبىزدىڭ قازاق بولاتىن، تۇڭعىش رەت تۇمسىققا ۇرعان جۇڭعاردى...   كوسەمدىگى- كوك جيەكتەي كوپ سىرلى، شەشەندىگى- وراق اۋىز، وت ءتىلدى. ەگىز حانىم جانىبەك پەن كەرەيدىڭ، رۋحى دەپ ءبىل، كوگىمدەگى كوك تۋدى...!   قارتتىڭ ءۇنى كوتەرىلگەن قالىقتاپ، كوك اسپاندا قىران ءجۇردى شارىقتاپ، ءتۇس الەتى، اسپان، قىران، نۇرلى كۇن، ايشىقتايدى كوك تۋىمدى انىقتاپ...   جەر جۇزىنە شاشقان شۇلەن نۇر- جىلۋ، توبەمە كەپ توقتاپ تۇردى كۇن- سۇلۋ. جىراۋ جىرى- كۇننەن كۇشتى سەزىلدى، عاجاپ رۋحى قانىمىزعا ەگىلدى...!!!   كۇنىم كەتكەن جالتاقتاعىش جاسقانشاق، نە قىلايىن اسەرىمدى استارلاپ. كوز جىبەرىپ اتىراۋ مەن التايعا، كەتتىم مەن دە الاتاۋداي اسپانداپ...!      

قاتىستى ماقالالار