ەلدىڭ جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن قامتاماسىز ەتەتىن ەكونوميكالىق ءوسىمنىڭ جاڭا مودەلىن قۇرۋ قاجەتتىگى تۋىنداعان بۇگىنگى كۇنى سيفرلى تەحنولوگيا ەل ومىرىنە ەنگىزۋدى جۇيەلى جاساۋ ەلىمىزدە ۇلكەن ەكونوميكالىق جانە تەحنولوگيالىق دۇمپۋگە الىپ كەلەدى.
ەلەكتروندىق ۇكىمەت، 3D-پرينتينگ، ونلاين-ساۋدا، ءموبيلدى بانكينگ، دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ ءىسىندە قولدانىلاتىن جانە باسقا دا پەرسپەكتيۆالى سالالاردى دامىتۋ ارەكەتى وسىعان مىسال، — دەيدى ءوز ماقالاسىندا ەكونوميكا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور مىرزاگەلدى كەمەل.
سىمسىز تەلەفون، جەلىلىك تەلەارنا — سيفرلى تەحنولوگيا باعدارلاماسىنىڭ جەمىسى
— مەملەكەت باسشىسىنىڭ «قازاقستاننىڭ ءۇشىنشى جاڭعىرۋى: جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋى ءبىزدەرگە، عىلىم ادامدارىنا ناعىز پراگماتيكالىق، ناقتى ءارى ءتۇيىندى، ەلىءمىزدىڭ بولاشاعى ءۇشىن تاعدىرشەشتى ماسەلەلەردى كوتەرگەن اتاۋلى قۇجات بولدى.
مىرزاگەلدى كەمەل
جولداۋ ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ شيرەك عاسىر ىشىندەگى ەكى جاڭعىرتۋ ءۇردىسىن اياقتاپ، ءۇشىنشى، ەكونوميكامىزدىڭ الەمدىك ءوسىمىنىڭ لايىقتى دەڭگەيگە جەتۋىن قامتاماسىز ەتەتىن، جەدەلدەتىلگەن تەحنولوگيالىق جاڭعىرتىلۋ باسىمدىعىنا كوشۋىمىزدى ايقىنداپ بەردى.
سيفرلى تەحنولوگيا ءبىزدىڭ ومىرىمىزگە تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ باستاپقى جىلدارى-اق باتىل ەنگىزىلە باستادى. ەڭ الدىمەن، مەكتەپتەردى جاپپاي كومپيۋتەرلەندىرۋ قولعا الىندى. كومپيۋتەرلەر كەڭسەدە دە، ۇيدە دە نەگىزگى اقپاراتتىق قۇرال رەتىندە پايدالانىلا باستادى، اقپاراتپەن ورىندالاتىن كەز كەلگەن جۇمىس كومپيۋتەر كومەگىمەن جۇزەگە اسىرىلاتىن بولدى. اقپاراتتى ساقتاۋ دا، تاسىمالداۋ دا جولعا قويىلدى.
سىمسىز تەلەفوندار، جەلىلىك تەلەارنا – وسى باعدارلامانىڭ جەمىسى. جاڭا دامىپ كەلە جاتقان جاساندى ينتەللەكت بەلگىلى ءبىر الگوريتم جوق جەردە پايدالانۋعا جول اشادى.
2011 جىلدىڭ 18-قاڭتارىندا ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ قاتىسۋىمەن ۇلتتىق جەرسەرىكتىك «OTAU TV» تەلەراديوحابار تاراتۋ جەلىسى ىسكە قوسىلعان بولاتىن. بۇگىندە ۇلتتىق وپەراتور قىزمەءتىن پايدالاناتىن ءۇي شارۋاشىلىقتارىنىڭ سانى ميلليونعا جەتۋگە جاقىن.
سيفرلى ستاندارتقا كوشكەن ساتتە، قازاقستاندا جەرسەرىكتىك جۇيە ابونەنتتەرىنىڭ سانى نەبارى 6 300 بولعانىن ەسكەرسەك، بۇل كورسەتكىش اتالعان قىزمەتتىڭ حالىق اراسىندا ءۇلكەن سۇرانىسقا يە ەكەءنىن كورسەتەدى. بۇل، اسىرەسە، اۋىل تۇرعىندارىنا قاتىستى، ءويتكەنى، ونىڭ ابونەنتتەرىنىڭ 70 پايىزى اۋىلدىق جەرلەرگە كەلەدى.
پرەزيدەنتتىڭ جولداۋىندا ەلىمىزدە ۇلكەن ەكونوميكالىق جانە تەحنولوگيالىق ءدۇمپۋ بولۋى تيىستىگى باسا ايتىلدى. ال ول ءۇشىن، ەڭ الدىمەن، تاعى سول IT سالاسىنا باسىمدىق بەرىلەدى.
«ە-Gov» قازاقستاندىقتاردىڭ ءومىرىن جەڭىلدەتتى
جالپى، قازاقستاندا اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى مەملەكەتتىك سەكتورعا ەنءدىرۋ جۇمىستارى وسىدان 10 جىل بۇرىن ءساتءتى باستالعان. وعان مىسال كەلتىرۋگە بولادى، ول – «eGov» جۇيەسى نەمەسە قازاقستاننىڭ ەلەكتروندى ۇكىمەتى. ءدال وسى جۇيەءنىڭ كومەگىمەن بۇگىندە جۇزدەگەن وپەراسيانى كومپيۋتەر الدىندا وتىرىپ-اق ءجۇرگىزە الاسىز. قۇجات رەسىمدەۋ، كوممۋنالدىق قىزمەت تۇرلەرىنىڭ اقىسىن، سالىق، ايىپپۇل، ساقتاندىرۋ جانە وزگە دە قىزمەت تۇرلەرىن ۇيدە وتىرىپ تولەۋگە كەز كەلگەن قازاقستاندىقتىڭ مۇمكىندىگى بار. بۇل ىستەر الداعى كەزدە ودان ءارى جەتىلدىرىلە تۇسەدى.
جولداۋعا سايكەس، جازعا قاراي ەلىمىزدە «سيفرلى قازاقستان» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى ىسكە قوسىلدى. اقپاراتتىق تەحنولوگيالار قارىشتاپ دامىپ بارا جاتقان مىنا زاماندا IT سالاسىن دامىتپاساق، دامىعان 30 ەلدىڭ قاتارىنان كورىنۋ قيىن. ويتكەنى، وركەنيەتتى ەلدەردىڭ بارلىعى وسى سيفرلى جۇيەگە كوشىپ، ونەركاسىبىنىڭ دامۋىن جانە حالقىنىڭ ءال-اۋقاتىن جىلدان-جىلعا جاقسارتىپ كەلەدى.
جولداۋدا ەلباسى: «ءبىز سيفرلى تەحنولوگيانى قولدانۋ ارقىلى قۇرىلاتىن جاڭا يندۋستريالاردى وركەندەتۋگە ءتيىسءپىز. بۇل – ماڭىزدى كەشەندى مىندەت. ەلدە 3D-پرينتينگ، ونلاين-ساۋدا، ءموبيلدى بانكينگ، سيفرلى قىزمەت كورسەتۋ سەكىلءدى دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ ءىسىندە قولدانىلاتىن جانە باسقا دا پەرسپەكتيۆالى سالالاردى دامىتۋ كەرەك. بۇل يندۋستريالار ءقازىردىڭ وزىندە دامىعان ەلدەردىڭ ەكونوميكالارىنىڭ قۇرىلىمىن وزگەرتىپ، ءداستۇرلى سالالارعا جاڭا ساپا دارىتتى»، دەپ ناقتى باعدار بەردى.
ەلەكترونعا كوشۋ ۇكىمەتتەن باستالىپ، ءقازىر مەكتەپكە دە جەتتى…
قازاقستاندىقتاردىڭ ءومىر ساپاسىن ارتتىرۋ ءارى ۇلتتىق ەكونوميكانى سيفرلاندىرۋ باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ شەڭبەرىندە 2020 جىلعا دەيىن ينتەرنەت قولدانۋشىلاردىڭ سانىن 80 پايىزعا دەيىن ارتتىرۋ، تۇرعىنداردىڭ 95 پايىزىن سيفرلى xابار تاراتۋمەن قامتۋ، ازاماتتاردىڭ سيفرلىق ساۋاتتىلىعىن 80 پايىزعا دەيىن ارتتىرۋ كوزدەلۋدە.
بۇل ءۇشىن بيىلدىڭ وزىندە اتالعان باعدارلاما اياسىندا ەلىمىزدە 244 راديوتەليەۆيزيالىق ستانسا ىسكە قوسىلماق.
«سيفرلى قازاقستان» تەك ءبىر عانا IT سالاسىن ەمەس، قوعامداعى وزگە دە سالالاردى دامىتۋعا باعىتتالعان. باعدارلاما ىشكى جالپى ونىمدەگى IT-سەكتورىنىڭ ۇلەسىن 2020 جىلعا دەيىن 5 پايىزعا جەتكىزۋدى جوسپارلاپ وتىر. IT-سەكتورىندا 150 مىڭ جاڭا جۇمىس ورنى اشىلادى. ەڭبەك ونىمدىلىگى 37 پايىزعا جەتكىزىلەدى. حالىقتىڭ سيفرلىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ دا باستى مىندەت، ول 85 پايىزعا دەيىن جەتكىزىلەتىن بولادى.
«سيفرلى قازاقستان» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋدا 4 باعىت بار.
ءبىرىنشى باعىت – اۋىل-ايماقتى كەڭ جولاقتى ينتەرنەتپەن قامتاماسىز ەتىپ، قازاقستاننىڭ ترانزيتتىك الەۋەءتىن ارتتىرۋ.
ەكىنءشى باعىت – ەكونوميكانىڭ سالالارىنا (كولىك جانە لوگيستيكا، دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ، اۋىل شارۋاشىلىعى جانە ەلەكتروندى ساۋدا) سيفرلى تەحنولوگيانى ەندىرۋ.
ءۇشىنشىسى – مەملەكەتتىك ورگاندار جۇمىسىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ جانە ءتورءتىنءشى باعىت – IT-مامانداردى دايارلاۋ.
سيفرلى تەحنولوگيانىڭ حالقىمىزدىڭ جارتىسى اۋىلدا تۇرىپ، سول جەردە ءناپاقاسىن ايىرىپ وتىرعان اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنا دا بەرەرى كوپ. الەمگە بەلگىلى «Microsoft» كومپانياسىنىڭ قوجايىنى بيلل گەيتس ويلاپ تاپقان «وراكۋل» دەگەن كومپيۋتەرلىك باعدارلاما اۋىلشارۋاشىلىق جەرلەرىنىڭ حال-احۋالىن ساناۋلى عانا ۋاقىت ىشىندە تالداۋدان وتكىزىپ، قانداي جاعدايدا ەكەنىن ايتىپ بەرە الادى. ءدال ءقازىر قازاقستاندا ەگىستىك پەن جايىلىمنىڭ كوبى جەكەنىڭ قولىندا جانە پايدالانىلماي جاتقانى بەلگىلى. ال اتالعان باعدارلاما سول جەر يەلەرىءنىڭ كىم ەكەنىن، جەردى قانشا ۋاقىتتان بەرى پايدالانباي جاتقانىن انىقتاي الادى.
دەمەك، «سيفرلى قازاقستان» باعدارلاماسى اياسىندا بيلل گەيتستىڭ «وراكۋلى» دا ەلىمىزدە كەڭ قولدانىسقا ەنۋى ابدەن مۇمكىن.
سيفرلى تەحنولوگيا بۇدان بولەك دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە ءبىلىم بەرۋ سالالارىندا دا قولدانىستا. بيىل ونى جەتىلءدىرۋ ماقساتىندا قازاقستان مەكتەپتەرىندە ەلەكتروندى كۇندەلىك قولدانىسقا ەنگىزىلدى. سونىمەن قاتار،
پەداگوگتار دا اتقارعان جۇمىستارىنىڭ ەسەبى مەن جوسپارلارىن قاعاز كۇءيىندە ەمەس، ەلەكتروندى ۇلگىدە تاپسىرا الادى.
جالپى، مۇنىڭ ءبارى حالىقتىڭ باققۋاتتى ءومىر ءسۇرۋى ءۇشىن جاسالىپ جاتقان شارالار ەكەنىن ءتۇسىنۋىمىز قاجەت. تۇرعىنداردىڭ ءال-اۋقاتى ارتىپ، ەڭسەسى تىك كوتەرىلگەندە عانا قازاقستان دامىعان وركەنيەتتى ەلدەردىڭ قاتارىنا، ياعني الدىڭعى «وتىزدىققا» قوسىلا الادى. ال، بۇل ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن ەلىمىز ءۇشىنشى جاڭعىرۋدى ەڭسەرۋى ءتيىس. الداعى كەزدە زامانا كوشىنەن قالعىسى كەلمەگەن ءاربىر ازامات، ماماندار، عالىمدار مەن ستۋدەنتتەر ۇيالى بايلانىس، تەلەكوممۋنيكاسيا، ساندىق تۆ، كەڭجولاقتى ينتەرنەت، اقپاراتتىق تەحنولوگيالار، ە-ۇكىمەت، ە-ساۋدا، ينتەراكتيۆتى جارناما جانە الەۋمەتتىك مەديا سالاسىنداعى وزەكتى تاقىرىپتاردان تىس قالۋىنا بولمايدى.
ءۇشىنشى جاڭعىرۋ — جاھاندىق تەحنولوگيالىق باسەكەلەستىككە ۇمتىلۋ
ەلباسى جولداۋىندا قازاقستان ءۇشىن جاڭعىرۋدىڭ ءۇشىنشى كەزەڭىنە كوشۋ ارقىلى جاھاندىق تەحنولوگيالىق باسەكەلەستىككە ۇمتىلۋعا نەگىزدەلەتىنى جانە وسىناۋ مىندەتتەردى ورىنداۋعا باعىتتالاتىنى ايتىلدى. ءۇشىنشى جاڭعىرۋ — «قازاقستان-2050» ستراتەگياسى ماقساتتارىن ورىنداۋعا باستايدى. پرەزيدەنت:
«بىزدە ۋاقىت تالابىن لايىقتى قابىل الىپ، ەلىمىزدى ودان ءارى جاڭعىرتۋ جونىندەگى مىندەتتەردى ورىنداۋدان باسقا جول جوق. ءبىزدىڭ ۇلى حالقىمىز بىرەگەي تاريحي مۇمكىندىكتى تولىقتاي پايدالانا الاتىنىنا سەنەمىن»، — دەگەن ءسوزى ۇلكەن ماقساتقا جەتۋدى ىنتالاندىرادى.
پرەزيدەنتتىڭ:
«باسىمدىعى بار سالالارداعى باسەكەگە قابىلەتتى ەكسپورتتىق ءوندىرىستى دامىتۋدى كوزدەيتىن يندۋستريالاندىرۋدى جالعاستىرۋ كەرەك. ۇكىمەت الدىندا ءقازىردىڭ وزىندە 2025 جىلعا قاراي شيكىزاتتىق ەمەس ەكسپورتتى 2 ەسە ۇلعايتۋ مىندەتى تۇر» دەۋى الداعى مەرزىمدەگى باسىم باعىتتى كورسەتىپ تۇر.
پرەزيدەنت اگرارلىق سالا ەكونوميكانىڭ جاڭا درايۆەرىنە اينالۋى تيىستىگىن اتاپ ءوتتى، ويتكەنى بۇل سەكتوردىڭ ەكسپورتتىق الەۋەتى زور. اسىرەسە ەكولوگيالىق تازا ءونىم شىعاراتىن قازاقستاندىق تاۋارلار كورشىلەس ەلدەردە ماڭىزدى باسىمدىققا يە. بۇل ءۇشىن شيكىزات وندىرىسىنەن ساپالى وڭدەلگەن ءونىم شىعارۋعا كوشۋگە ءتيىسپىز. سوندا عانا ەلىمىز حالىقارالىق نارىقتاردا باسەكەگە قابىلەتتى بولا الادى.
ەلباسى جولداۋىندا ەكىنشى باسىمدىق ەتىپ بەلگىلەگەن بيزنەس ورتانى جاقسارتا ءتۇسۋ — داعدارىسقا قارسى ماڭىزدى قۇرال بولماق. بۇل رەتتە پرەزيدەنت ىشكى جالپى ونىمىندەگى شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ۇلەسىن 2050 جىلعا قاراي كەم دەگەندە 50 پروسەنت بولۋىن قامتاماسىز ەتۋ مەجەسىن بەلگىلەدى. بۇل ءۇشىن پرەزيدەنت بيىلدان باستاپ قازاقستان ازاماتتارى ءوز بيزنەسىن جۇرگىزۋ ءۇشىن اۋىلدا دا، قالادا دا 16 ميلليون تەڭگەگە دەيىن شاعىن نەسيە الا الاتىنىن ايتىپ، «قازاقستاننىڭ ءار ءوڭىرى جاپپاي كاسىپكەرلىكتى، سونىڭ ىشىندە وتباسىلىق كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ باعىتىندا كەشەندى شارالار ۇسىنۋعا ءتيىس»، — دەدى. شاعىن نەسيە بەرۋ اياسىن كەڭەيتىپ، كاسىپكەرلەرگە كەپىلدىك جاساۋ جانە قىزمەت كورسەتۋ تەتىكتەرىن بەلسەندى پايدالانۋ كوزدەلمەك.
ەلدىڭ جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن قامتاماسىز ەتەتىن ەكونوميكالىق ءوسىمنىڭ جاڭا مودەلىن قۇرۋ قاجەت. بۇگىنگى ەنگىزگەن تەحنولوگياڭىزدى دامىتىپ وتىرماساڭىز، ەرتەڭ-اق ەسكىرىپ شىعۋى ىقتيمال، — دەپ اتاپ ءوتتى پرەزيدەنت.
كەمەل مىرزاگەلدى، ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، ل.ن.گۋميليەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى
