«ستراتەگيا» الەۋمەتتىك جانە ساياسي زەرتتەۋلەر ورتالىعى 2017 جىلدىڭ 4 توقسانى بويىنشا شەندى-شەكپەندىلەردىڭ رەيتينگىسىن (ۇلگەرىمىن دەپ ۇعىڭىز) جاريالادى. جىلدىڭ العاشقى توقسانىندا توپ باستاعان ۇقك ءتوراعاسى ك.ءماسىموۆ سول ارىنىمەن ءالى دە الدىنا قارا شىعارماي كەلە جاتقانعا ۇقسايدى. ساراپشىلاردىڭ وعان بەرگەن باعاسى – +5. قىزىق بولعاندا، ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى كوشتىڭ سوڭىندا قالعان. ونىڭ ۇلگەرىم دەڭگەيى – 2.
ۇزدىك تورتتىك
ساراپشىلار ساياسي ەليتانى ەلەكتەن وتكىزگەندە ابىروي-بەدەلى مەن جۇمىس تيىمدىلىگىن جانە كەلەشەگىن ەسەپكە العان. وسى ءۇش قىرىنان قاراعاندا دا كارىم ءماسىموۆتىڭ ساياسي بەينەسى 5 دەگەن باعادان اسىپ تۇر. بەدەلى – 5،79، تيىمدىلىگى – 5،27، كەلەشەگى – 5،81. ارينە، قاراپايىم حالىق ءۇشىن ك.ءماسىموۆتىڭ اسىپ-توگىلىپ جاتقان ابىروي-بەدەلى بار دەپ ايتا المايمىز. ونىڭ ساياسي كارەراسىنداعى ەل-جۇرتپەن ەتەنە جۇمىس ىستەيتىن جانە كوپشىلىكتىڭ الدىندا ءوزىن تانىتاتىن قىزمەتى – ۇكىمەت باسقارعان كەزەڭدەرى بولسا كەرەك. ءبىراق كارىم مىرزا بۇل قىزمەتكە ەكى مارتە كەلسە دە، «ءتىل سىندىرماعان» كۇيى كەتتى. مەملەكەتتىك تىلدە اشىلىپ ءبىر اۋىز ءسوز ايتپاعان ۇكىمەت باسشىسى جۇرتتىڭ جۇرەگىنەن ورىن الادى دەگەنگە سەنۋ قيىنداۋ. الايدا مۇنى ورايى كەلگەن سوڭ عانا ايتىپ وتىرمىز. رەيتينگ تۇزگەن ساراپشىلار ءۇشىن مۇنىڭ ءبىرى دە ەسەپكە الىنبايدى. ولارعا 2017 جىلدىڭ 4 توقسانىندا كىمنىڭ نە بىتىرگەنى ماڭىزدى. سونىمەن ءماسىموۆ نە ءبىتىردى؟ ول 2016 جىلدان بەرى ۇقك ءتوراعاسى. بۇل قىزمەتتىڭ جۇرتقا جۇمباق ىقپىل-جىقپىلى كوپ. ونىڭ ءبارى كوپكە جاريا بولا بەرمەيدى. سوندىقتان تىندىرسا، تىندىرىپ تا جاتقان شىعار. ايتەۋىر ك.ءماسىموۆتىڭ ۇقك-عا كەلگەلى بەرى اتى وزىپ ءجۇر. وسىندايدا ەسكە تۇسەدى، ىلگەرىدە ۇقك-نىڭ بۇرىنعى ءتوراعاسى نۇرتاي ابىقايەۆ تا ىلعي الدىڭعى لەكتەن تۇسپەيتىن. سوعان قاراساڭىز، قازاقستاندا ۇقك-عا باس بولۋدان ارتىق ابىروي-بەدەل جوق-اۋ دەگەن ويعا ەرىكسىز تىرەلەسىز.
كارىم ماسىموۆتەن كەيىن كىلەڭ بەستىككە يە بولعان شەندىڭىز – احمەتجان ەسىموۆ. دەگەنمەن ءماسىموۆ پەن ەسىموۆتىڭ اراسىنا ادىلبەك جاقسىبەكوۆ قىستىرىلىپتى. ونىڭ ءبىر 4ء-ى بار. ايتسە دە، جالپى ەسەپ بويىنشا پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ جەتەكشىسى 5،32 بالمەن 5،27 بال جيعان «سامۇرىق-قازىنا» ۇلتتىق ءال-اۋقات قورى» اق ءتوراعاسىنىڭ الدىنا شىققان.
ءا.جاقسىبەكوۆتىڭ اقساعان تۇسى – تيىمدىلىك. دەگەنمەن كەلەشەگى بويىنشا ەسىموۆتەن كوش بويى وزىق تۇر. ەندى مۇنى نەمەن تۇسىندىرۋگە بولادى؟ 2017 جىلى پرەزيدەنت وكىمىمەن ءا.جاقسىبەكوۆتىڭ بۇل قىزمەتتەگى وكىلەتتىگى 2022 جىلعا دەيىن سوزىلدى. پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە جەتەكشىلىك ەتۋ دەگەننىڭ نە ەكەنىن ەكىنىڭ ءبىرى بىلەدى ءقازىر. دەمەك ءا.جاقسىبەكوۆتىڭ ەكىنشى بولىپ تۇرۋعا ابدەن قۇقى بار.
ا.ەسىموۆ الماتىدان «ايرىلىپ» قالعانىمەن قىزمەتى تومەندەگەن جوق. ت.ەرمەگيايەۆ ءىستى بولعان سوڭ، ەلباسى «ەكسپو-نىڭ» جۇگىن ەسىموۆتىڭ يىعىنا ارتقان. كورمە بيلىكتى كۇلكىگە قالدىرماي تىنىش ءوتتى. «سامۇرىق-قازىناعا» باس بولۋ دا وڭاي-وسپاق قىزمەت ەمەس. ساراپشىلار وسى جاعىن دا ەسكەردى مە دەپ ويلايمىز.
ۇزدىكتەر سانىن ۇشپەن تۇجىرماي، تورتكە تىرەۋىمىزدىڭ دە ءوز سەبەبى بار. ويتكەنى بۇل ورىندا قازاقستاننىڭ رەسەيدەگى ەلشىسى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ تۇر. ابىروي-بەدەل اتالىمى بويىنشا جيعان بالى 5-تەن جوعارى. تيىمدىلىگى دە 5ء-تىڭ ۇستىنە شىققان. ەگەر بەدەلدىڭ دەيگەيىن قاراپايىم حالىقتىڭ كوزىمەن انىقتايتىن بولسا، جۇمىسى تاستاي تاسماعامبەتوۆ بىرىنشىلىكتى بەرمەي كەلە جاتقان ءماسىموۆتى بەس وراپ كەتەرى انىق. دەگەنمەن مىناۋى دا جامان ەمەس. تەك ونى تومەندەتىپ جىبەرگەن – كەلەشەگى. وتكەن جىلعى اپاي-توپاي اۋىس-تۇيىستەر كەزىندە ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ورىنباسارى بولىپ جۇرگەن ي.تاسماعامبەتوۆ ماسكەۋدەن ءبىر-اق شىققان. مۇنى اركىم ءارتۇرلى باعالادى. ەلشى بولىپ كەتۋ – ۇلكەن ساياساتتا ويىننان تىس قالعانمەن تەڭ. سوندىقتان ساراپشىلاردىڭ بايلامىنا كەلىسپەسكە امالىڭىز جوق.
قويۋ شاڭنىڭ ىشىندە
الدىنا قازاقستاننىڭ رەسەيدەگى ەلشىسىن وزدىرىپ العانى بولماسا، “اتامەكەن” ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ جەتەكشىسى، پرەزيدەنتتىڭ كۇيەۋبالاسى تيمۋر قۇلىبايەۆ ءالى دە بابىندا سەكىلدى. 2017 جىلدىڭ 1-توقسانىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ول ءۇشىنشى بولىپ تۇرعان ەدى. ودان كەيىنگى ورىن استانا اكىمى مەن ءماجىلىستىڭ ءتوراعاسىنا بۇيىرىپتى. اسەت يسەكەشيەۆ پەن نۇرلان ءنىعماتۋلليننىڭ جيعان بالدارىنىڭ جيىنتىعى – 4،88. ياعني، ەكەۋى ۇزەڭگى قاعىسىپ، قاتار تۇر.
ال كىمدەر تومەندەگەن؟ جىل باسىندا 6-ىنشى بولىپ تۇرعان ۇكىمەت باسشىسى ب.ساعىنتايەۆ 13- ساتىعا ءبىر-اق قۇلديلاعان. 9-10 ورىنداردا ق.قوجامجاروۆپەن قاتار تۇرعان د.نازاربايەۆا ەندى 17-18 ورىنداردى ا.بيسەمبايەۆپەن بولىسۋگە ءماجبۇر بوپتى. ق.توقايەۆ قۇددى 8-ورىندى مەنشىكتەپ العان سەكىلدى، العاشقى كەزەڭدەگى ورنىنان جىلجىماعان. العا باسقانداردىڭ قاتارىندا 13-ساتىدان 10-11-عا سەكىرگەن ج.اسانوۆ، ءبىر قادام العا جۇرگەن ا.مامين مەن ب.بايبەك، 25-تەن 12-گە ءبىر-اق ىتقىعان ءو.شۇكەيەۆ بار.
كوش سوڭىندا
ورتاشا بالى 4-كە ىلىكپەي قالعانداردىڭ ءتىزىمىن ىشكى ىستەر ءمينيسترى ق.قاسىموۆ باستاپتى. بۇل ەندى سوڭعى كەزدەرى ءتارتىپ ساقشىلارىنىڭ اتىنا ءجيى سىن ايتىلا باستاۋىمەن بايلانىستى بولار دەپ توپشىلايمىز. ودان كەيىنگى ورىنداردى ب.سۇلتانوۆ پەن ك.ءابدىراحمانوۆ ءوزارا بولىسكەن. جىل باسىندا 4 العاندار قاتارىندا بولعان ق.بوزىمبايەۆ بيىلعى جانارمايدىڭ مىڭ قۇبىلعان باعاسى اسەر ەتتى مە، 26-27 ورىنعا ءتۇسىپ كەتىپتى. د.ابايەۆ پەن م.قۇل-مۇحاممەدتى، ق.كەلىمبەتوۆ پەن ب.يماشيەۆتى ۇلگەرىمى ۇشكە باعالانعانداردىڭ جۋان ورتاسىنان تاباسىز. العاشقى توقساندا جۇرتتىڭ سوڭىندا قالعان ا.مۇحامەدي ۇلى اۋپىرىمدەپ ءجۇرىپ، ءۇش ادامنىڭ الدىنا شىعىپتى. ورتاشا بالى – 3،31. سوڭىنان ساناعاندا ەكىنشى ورىنعا ت.دۇيسەنوۆا جايعاسقان. ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى كەيىنگى كەزدە جۋرناليستەردەن ءجيى «تاياق جەپ» ءجۇر. ساراپشىلار مۇنى دا ەسكەرگەن سىڭايلى. قىسقاسى، ك.ماسىموۆتەن باستالعان ءتىزىمنىڭ سوڭىن ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ە.ساعادييەۆ تۇيىندەيدى. ونىڭ جيىپ-تەرگەن ورتاشا بالى – 2،97.
سانسىزباي نۇربابا
تابليسا 1. رەيتينگ ۋپراۆلەنچەسكوي ەليتى زا 4 كۆارتال 2017 گودا(وسەنكا پرويزۆوديتسيا پو 7-باللنوي شكالە، گدە 0– وتسۋتستۆيە حاراكتەريستيكي، ا 7 – سامىي ۆىسوكيي پوكازاتەل. دليا رەيتينگا يسپولزۋەتسيا سرەدنەاريفمەتيچەسكيي پوكازاتەل ەكسپەرتنىح وسەنوك).
| № | فيو | يتوگ | اۆتوريتەتنوست | ەففەكتيۆنوست | پەرسپەكتيۆنوست |
| 1. | ماسيموۆ ك.ك. | 5،62 | 5،79 | 5،27 | 5،81 |
| 2. | دجاكسىبەكوۆ ا.ر. | 5،32 | 5،54 | 4،92 | 5،50 |
| 3. | ەسيموۆ ا.س. | 5،27 | 5،58 | 5،08 | 5،15 |
| 4. | تاسماگامبەتوۆ ي. | 5،02 | 5،27 | 5،28 | 4،50 |
| 5. | كۋليبايەۆ ت.ا. | 4،90 | 5،13 | 4،54 | 5،02 |
| 6-7. | يسەكەشيەۆ ا.و. | 4،88 | 4،88 | 4،64 | 5،12 |
| 6-7. | نيگماتۋلين ن.ز. | 4،88 | 5،04 | 4،88 | 4،73 |
| 8. | توكايەۆ ك.ك. | 4،85 | 4،96 | 4،65 | 4،92 |
| 9. | كوجامجاروۆ ك.پ. | 4،82 | 4،88 | 4،69 | 4،88 |
| 10-11. | اسانوۆ ج.ك. | 4،69 | 4،58 | 4،72 | 4،77 |
| 10-11. | مامين ا.ۋ. | 4،69 | 4،58 | 4،69 | 4،81 |
| 12. | شۋكەيەۆ ۋ.ە. | 4،63 | 4،96 | 4،44 | 4،50 |
| 13. | ساگينتايەۆ ب.ا. | 4،59 | 4،96 | 4،27 | 4،54 |
| 14. | بايبەك ب.ك. | 4،56 | 4،23 | 4،31 | 5،15 |
| 15. | شپەكبايەۆ ا.ج. | 4،55 | 4،31 | 4،73 | 4،62 |
| 16. | كاسىمبەكوۆ م.ب. | 4،47 | 4،88 | 4،68 | 3،84 |
| 17-18. | بيسەمبايەۆ ا.ا. | 4،46 | 4،29 | 4،58 | 4،50 |
| 17-18 | نازاربايەۆا د.ن. | 4،46 | 4،85 | 3،88 | 4،65 |
| 19. | دوسايەۆ ە.ا. | 4،22 | 4،13 | 4،19 | 4،35 |
| 20. | جۋماكانوۆ ۆ.ز. | 4،19 | 4،08 | 4،50 | 4،00 |
| 21. | جۋماگالييەۆ ا.ك. | 4،07 | 3،92 | 4،08 | 4،20 |
| 22. | كاسىموۆ ك.ن. | 3،99 | 4،35 | 4،08 | 3،54 |
| 23. | سۋلتانوۆ ب.ت. | 3،92 | 3،96 | 3،88 | 3،92 |
| 24. | ابدراحمانوۆ ك.ك. | 3،90 | 3،73 | 4،12 | 3،85 |
| 25. | مامي ك.ا. | 3،84 | 4،36 | 3،64 | 3،52 |
| 26-27. | بايجانوۆ گ.ج. | 3،82 | 3،85 | 3،90 | 3،70 |
| 26-27. | بوزۋمبايەۆ ك.ا. | 3،82 | 3،92 | 3،58 | 3،96 |
| 28. | جاسۋزاكوۆ س.ا. | 3،80 | 3،88 | 3،96 | 3،56 |
| 29. | كۋل-مۋحاممەد م. | 3،77 | 3،92 | 3،72 | 3،68 |
| 30. | ابايەۆ د.ا. | 3،74 | 3،38 | 3،81 | 4،04 |
| 31. | كاسىمبەك ج.م. | 3،73 | 3،58 | 3،69 | 3،92 |
| 32. | كەليمبەتوۆ ك.ن. | 3،72 | 3،81 | 3،58 | 3،77 |
| 33. | مىنبايەۆ س.م. | 3،71 | 3،88 | 3،69 | 3،54 |
| 34. | ەرمەكبايەۆ ن.ب. | 3،68 | 3،69 | 3،69 | 3،65 |
| 35. | يماشيەۆ ب.م. | 3،61 | 3،63 | 3،65 | 3،54 |
| 36. | سۋلەيمەنوۆ ت.م. | 3،54 | 3،50 | 3،46 | 3،65 |
| 37. | اكيشيەۆ د.ت. | 3،49 | 3،42 | 3،58 | 3،46 |
| 38. | اتامكۋلوۆ ب.ب. | 3،43 | 3،42 | 3،63 | 3،25 |
| 39-40. | بەكەتايەۆ م.ب. | 3،41 | 3،23 | 3،58 | 3،42 |
| 39-40. | بيرتانوۆ ە.ا. | 3،41 | 3،42 | 3،54 | 3،27 |
| 41. | ابديبەكوۆ ن.ك. | 3،35 | 3،24 | 3،44 | 3،38 |
| 42-43. | الدابەرگەنوۆ ن.ش. | 3،31 | 3،23 | 3،38 | 3،33 |
| 43-43. | مۋحامەديۋلى ا. | 3،31 | 3،27 | 3،38 | 3،27 |
| 44. | ابدىكاليكوۆا گ.ن. | 3،27 | 3،27 | 3،23 | 3،31 |
| 45. | دۋيسەنوۆا ت.ك. | 3،19 | 3،12 | 3،35 | 3،12 |
| 46. | ساگادييەۆ ە.ك. | 2،97 | 3،15 | 2،92 | 2،85 |
پريمەچانيە. ۆ وپروسە، پروۆوديموم وف «سسپي «ستراتەگيا»، پرينيالي ۋچاستيە 27 ەكسپەرتوۆ – پوليتولوگي، پوليتيچەسكيە وبوزريەۆاتەلي ي جۋرناليستى، اناليتيكي، بيزنەسمەنى ي وبششەستۆەننىە دەياتەلي.
تابليسا 2. توپ-10 ۋپراۆلەنچەسكوي ەليتى زا 1-4 كۆارتال 2017 گودا
| № | فيو | 4 كۆارتال | 3 كۆارتال | 2 كۆارتال | 1 كۆارتال |
| 1. | ماسيموۆ ك.ك. | 5،62 | 5،19 (1) | 5،43 (1) | 5،19 (1) |
| 2. | دجاكسىبەكوۆ ا.ر. | 5،32 | 5،09 (2) | 5،08 (2) | 4،95 (3) |
| 3. | ەسيموۆ ا.س. | 5،27 | 4،91 (3) | 4،49 (8) | 4،51 (14) |
| 4. | تاسماگامبەتوۆ ي.ن. | 5،02 | 4،65 (4) | 4،81 (3) | 4،77 (5) |
| 5. | كۋليبايەۆ ت.ا. | 4،9 | 4،87 (5) | 4،57 (7) | 4،80 (4) |
| 6. | نيگماتۋلين ن.ز. | 4،88 | 4،72 (6) | 4،79 (4) | 4،64 (7) |
| 7. | يسەكەشيەۆ ا.و. | 4،88 | 4،46 (7) | 4،49 (9) | 4،46 (17) |
| 8. | توكايەۆ ك.ك. | 4،85 | 4،77 (8) | 4،43 (12) | 4،59 (8) |
| 9. | كوجامجاروۆ ك.پ. | 4،82 | 4،56 (9) | 4،49 (10) | 4،57 (9-10) |
| 10. | اسانوۆ ج.ك. | 4،69 | 4،47 (10) | 4،24 (16) | 4،52 (13) |
پىكىر قالدىرۋ