پرەزيدەنتتىڭ 5 الەۋمەتتىك باستاماسى اياسىندا قولعا الىنعان تۇرعىنداردى باسپانامەن قامتۋ «7-20-25 باعدارلاسىنىڭ» ورىندالۋ بارىسى تۋرالى ءتيىستى مەكەمە اقپارات تاراتتى، دەپ حابارلايدى Qamshy.kz.
اقپاراتقا ساي، اتالعان باعدارلامامەن باسپانالى بولۋعا ەڭ كوپ ءوتىنىم الماتى قالاسىنان كەلىپ تۇسكەن. وڭتۇستىك استانا تۇرعىندارىنان 522 ءوتىنىش جاسالعان. بۇل باعدارلاما بويىنشا بەرىلگەن كرەديتتىك 39% ۇلەسىنە تەڭ. ولاردىڭ 312ء-سى بانكتەردەن ماقۇلدىق الىپ، 128-ىنە باسپانالى بولۋعا كرەديت بەرىلگەن. ەكىنشى ورىندا استانا قالاسى تۇر — 21%. ەلوردادان 280 ادام يپوتەكا ارقىلى ءۇيلى بولۋعا ءوتىنىم بەرىپ، 180ء-ى ماقۇلدىق العان. ال، اقتاۋ قالاسىنان 128 ءوتىنىش 10 پايىزدىق ۇلەسپەن ءۇشىنشى ورىندا تۇر. ولاردىڭ 89-ىنا ءۇي الۋ زايمى بەرىلگەن. ءوتىنىش بەرۋدەن اقتوبە جانە شقو بەس-بەس پايىزدان يەلەنگەن. قالعان وكىرلەردە باعدارلاما ارقىلى باسپانا العىسى كەلەتىندەردىڭ سانى 10-20 توڭىرەگىندە عانا.
اتالعان كورسەتكىشتەر 9 تامىزعا دەيىنگى بانكتەرگە كەلىپ تۇسكەن ءوتىنشتىڭ بەكىتىلگەن ەسەبى. جالپى رەسپۋبليكا بويىنشا 15،486،147،143 تەڭگەلىك زايمعا 1323 ءوتىنىش تۇسكەن. الايدا، ولاردىڭ 843ء-ى ماقۇلدىق الىپ، 315-ىنە يپوتەكا تولەمى جاسالعان.
ۇلتتىق بانك تاراتقان اقپاراتتا شىلدە ايىندا تيەسىلى باعدارلامامەن باسپانا الۋعا 1175 ءوتىنىش كەلىپ تۇسكەن بولاتىن.
Qamshy.kz ءتىلشىسى ماسەلەنىڭ ءمانىن بىلمەككە الماتى جانە استانا قالالارىنداعى قۇرىلىس كومپانيالارىنا، بەكىتىلگەن بانكتەرگە بارىپ كوردى. BI Group، Highvill Kazakhstan، Global، TAU Development، الماتىگورستروي، بازيس سياقتى كومپانيالاردىڭ ۇسىنعان ءۇي باعاسى شارشى مەترى 300 مىڭنان، 450 مىڭعا دەيىن بارادى. ءارى، ءبىر بولمەلى ۇيلەر جوقتىڭ باسى. بارى ساتىلىپ كەتكەن دەپ شىعارىپ سالادى. ەكى بولمەلى ۇيلەردىڭ 60 شارشى مەتردەن باستالاتىنىن ەسكەرسەك، ەڭ تومەنگى 300 مىڭدىق باعانىڭ وزىمەن ءۇي الۋ قۇنى 20 ميلليونداي شىعادى. ال، ونداي ءۇي العىسى كەلەتىندەردەن بانك كەمىندە 350 مىڭ تەڭگە ايلىق تابىسى بولۋىن تالاپ ەتەدى. تقجب-دان باسقا بانكتەردىڭ سۇرايتىن قۇجاتى دا، قويار تالابى دا كۇشتى. ەڭ باستى تالاپ ءبىر تيىن بولسا دا كرەديتىڭ بولماۋى كەرەك. بالا-شاعام بار دەسەڭ ساعان كوڭىلى سۋىپ سالا بەرەدى.
استانا قالاسىنداعى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى بولىمشەسىنە جولىققان «قامشى» ءتىلشىسى اتالعان باعدارلاما بويىنشا ۇيلەردىڭ قالاي بەرىلىپ جاتقانىن سۇرادى. استانا بويىنشا «7-20-25 باعدارلاسىمەن» ءقازىر تەك ەكى تۇرعىن ۇيگە ءوتىنىش قابىلدانادى. ءبىرى «شار قۇرىلىس» كومپانياسى سالىپ جاتقان «باعىستان» تۇرعىن ءۇي كەشەنى، ەكىنشىسى «بيىك شاڭىراق» ج ش س سالىپ جاتقان «بيىك شاڭىراق» تۇرعىن ءۇي كەشەنى. «باعىستان» 2019 جىلدىڭ اياعىندا تولىقتاي دايىن بولىپ، پايدالانۋعا بەرىلەتىن بولسا، «بيىك شاڭىراق» كەلەسى جىلدىڭ ءساۋىر-مامىر ايلارىندا دايىن بولادى. الايدا، ەكەۋىندە دە ءبىر بولمەلى ۇيلەر قالماعان. ەكى بولمەلى ۇيلەردىڭ ەڭ تومەنگى باعاسى سالىنىپ جاتقان ءۇي اۋەجاي جاقتا ورنالاسقانىنا قاراماستان «باعىستاندا» شارشى مەترى 230 مىڭنىنان 14-15 ميلليوندى قۇرايدى. الايدا ۋاقىت وتكەن سايىن شارشى مەتر باعاسى قىمباتتاي تۇسپەك. «بيىك شاڭىراقتا» ەكى بولمەلى ءۇي دە قالماعان.
ءتىلشى سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرگەن تقجب وكىلى 14 ميلليوندىق ءۇيدى الۋ ءۇشىن ءوتىنىش بەرۋشى ءتيىستى 20 پايىزدى جيناپ، قۇجاتتارىن وتكىزگەن جاعدايدا قالاي تولەم جاساۋى كەرەكتىگى تۋرالى تولەم كەستەسىن كورسەتتى.
بىرىنشىدەن، ءۇيدى بۇل باعدارلامامەن ەڭ تومەن دەگەندە 13 جىلعا الۋعا ءتيىسسىڭ. مەرزىمىن ودان تومەن قىسقارتا المايسىڭ، ال 25 جىلعا ءبىراق سوزساڭ ارتىق تولەمىڭ تاعى ءبىر ءۇيدىڭ قۇنىنداي بولادى؛
ەكىنشىدەن، العاشقى 8 جىلدا ايلىق تولەمىڭ وتە جوعارى بولادى. سەبەبى وسى ۋاقىت اراسىندا يپوتەكاڭمەن قوسىپ ءتيىستى پايىزىڭدى تولەيسىڭ؛ مىسالعا 14 ميلليوندىق ءۇيدى 15 جىلعا ءبولىپ تولەۋگە الۋ ءۇشىن 2 800 000 سالعان ادام الدىمەن 8 جىل بويى اي سايىن 118 مىڭ 66 تەڭگەدەن تولەۋگە، ودان سوڭعى 7 جىلدا 82 690 تەڭگەدەن تولەۋگە مىندەتتەلەدى.
وسى جەردەن ءبىر تۇسىنبەستىك تۋىندايدى. نەگە يپوتەكالىق نەسيە الۋشى الدىمەن كوبەيتىلگەن، كۇشەيتىلگەن تۇردە پايىز قوسىلعان تولەم جاساۋعا مىندەتتى؟ جالپى زايمعا قوسىپ بەرەتىن 9 ميلليون ارتىق تولەمدى تەزىرەك بەرىپ قۇتىلۋى ءۇشىن بە؟ «قامشى» ءتىلشىسى تەكسەرىپ كورگەن 14 ميلليوندىق يپوتەكا ءتىپتى ءالى سالىنىپ بولماعان، 2019 جىلدىڭ اياعىندا دايىن بولاتىن 60 كۆادراتتىق ەكى بولمەلى ءۇي عانا. ال، 4-5 بالا ءوسىرىپ، جالدانىپ جۇمىس ىستەپ جۇرگەن اتا-انالار، قاراپايىم ازاماتتار ونداي باسپاناعا قالاي قول جەتكىزبەك؟ ۇيدە ەكى بىردەي كىسىنىڭ دە تابىسى جاقسى بولدى دەگەن كۇننىڭ وزىندە ايلىق 118 مىڭ تولەم بىرنەشە بالالى وتباسىعا وڭاي تيە مە؟
بيلىك پارتياسى «نۇر وتان» پرەزيدەنتتىڭ 5 الەۋمەتتىك باستاماسىن جارنامالاعاندا وسىنداي ءۇنپاراقتار قولدانعان. وندا اي سايىنعى تولەم بىردەي كورسەتىلگەن. الدىن الا 8 جىلدىق كۇشەيتىلگەن تولەم تۋرالى ءسوز جوق.
ال، اتالعان باعدارلامانى ۇلتتىق بانك قابىلداعان كەزدە ينۆەستيسيالار جانە دامۋ مينيسترلىگىنىڭ قۇرىلىس جانە تۇرعىن ۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق ىستەرى كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى مارحابات جايىمبەتوۆ جاڭا «7-20-25» باعدارلاماسىنىڭ ارتىقشىلىقتارىن مىسالدارمەن كەلتىرىپ، بىلاي دەپ ايتىپ بەرگەن: «ەلباسى اتاپ وتكەندەي، وسى ماقساتتارعا ۇلتتىق بانك 1 ترلن تەڭگەگە جۋىق قارجى تارتادى، ياعني يپوتەكالىق نەسيە سوماسى 9،6 ملن تەڭگەنى قۇرايتىن بولسا، وندا 100 مىڭعا جۋىق قولجەتىمدى نەسيە بەرىلۋى مۇمكىن. ءبىزدىڭ ەسەپتەۋلەرىمىز بويىنشا بۇل 6،7 ملن م² تۇرعىن ءۇي. ماسەلەن، 12 ملن تەڭگە تۇراتىن پاتەردىڭ باستاپقى جارناسى (20%) 2،4 ملن تەڭگەنى قۇراسا، قالعان 9،6 ملن تەڭگەنى بانك 25 جىلعا 7%-پەن بەرەدى. ناتيجەسىندە، اي سايىنعى تولەم 68 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى»، - دەگەن ەدى مارحابات جايىمبەتوۆ. ءدال وسى ماتەماتيكانى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكىنە كورسەتكەنىمىزدە بانك وكىلى تىپتەن ونداي شارت جوق ەكەنىن، كىم قانشا جىلعا، قانداي سومادا ءۇي العانىنا قاراماستان العاشقى 8 جىل كوبەيتىلگەن تولەم جاساۋعا مىندەتتى ەكەنىن ايتتى.
«نۇر وتاندىكى» نە ماتەماتيكا؟ جايىمبەتوۆتىكى نە ەسەپ؟ الدە تقجب بۇيرەكتەن سيراق شىعارىپ وتىر ما؟ ول جاعىن بىلە المادىق.
