قازاقتىڭ ءبارى شاباناياق نەمەسە توباناياق ەمەس

/uploads/thumbnail/20190118112334312_small.jpg

ءبىزدىڭ حالىقتا جەلاياق دەگەن ءسوز بار. ياعني، ءار زاماندا جەلمەن جارىسقان جۇيرىكتەرىمىز بولعانى راس. الىسقا بارماي-اق، حح عاسىردىڭ 50-جىلدارىنىڭ سوڭى مەن 60-جىلدارعا ات باسىن بۇرساق، شاشاسىنا شاڭ جۇقپاعان نەبىر جەلاياقتارىمىز الدىمىزدان شىعادى. قازاق جۇرتىنا وليمپيادا ويىندارىنىڭ ءبىرىنشى مەدالىن الىپ بەرگەن ساڭلاعىمىز عۇسمان قوسانوۆ ۇشپا جۇيرىك بولاتىن. عۇسمان اعامىز 1960 جىلعى ريم وليمپياداسىنىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى. بىرنەشە جىل سول تۇستا الەمدەگى ەڭ مىقتى قۇرامانىڭ ءبىرى سانالعان سوۆەت قومانداسىنىڭ ساپىندا جۇگىردى. قوسانوۆ سوۆەت وداعىنىڭ چەمپيونى، بىرنەشە مارتە جۇلدەگەرى. 100 مەترگە جارىسۋدا 10،2 سەكۋند ناتيجەمەن سوۆەت رەكوردىن قايتالادى. ال 1960-1968 جىلداردا 100 مەتردەگى الەمدىك رەكورد 10.00 سەكۋندقا تەڭ بولسا، ريم وليمپياداسىندا نەمىس جۇيرىگى ارمين حاري 100 مەتردە 10،2 سەكۋند ناتيجەمەن التىن مەدالدى جەڭىپ الدى. وسى مىسالداردان-اق عۇسمان قوسانوۆتىڭ قانداي دەڭگەيدەگى سپورتشى بولعانىن بىلۋگە بولادى.

عۇسماننىڭ سىڭارىنداي بولعان ءامين تۇياقوۆ 1965 جىلى الماتىدا وتكەن سوۆەت وداعىنىڭ چەمپيوناتىندا 200 مەتردى  20،6 سەكۋندتا ارتقا تاستاپ، چەمپيون اتاندى، ءارى وداقتىڭ جاڭا رەكوردىن ومىرگە اكەلدى. ءامين اعامىزدىڭ بۇل رەكوردىن سوۆەتتىڭ ورەن جۇيرىكتەرى ەكى جىل بويى بۇزا العان جوق. تۇياقوۆ 200 مەترگە جارىسۋدان سوۆەتتىڭ 4 دۇركىن چەمپيونى، 4ح100 مەترگە ەستافەتالىق سىندا سوۆەت وداعىنىڭ 2 مارتە جەڭىمپازى. 1965 جىلى 100 مەتردى 10.2 سەكۋندتا جۇگىرىپ ءوتىپ، وداق رەكوردىن قايتالادى. 100 مەترگە جۇگىرۋدە سوۆەت وداعى چەمپيوناتىنىڭ 3 دۇركىن كۇمىس، 2 مارتە قولا جۇلدەگەرى. ول كەزدە جەڭىل اتلەتيكادان الەم، ەۋروپا چەمپيوناتتارى وتپەيتىن ەدى. ەگەر وتسە، عۇسمان مەن ءامين اعالارىمىز الەم  جانە ەۋروپا چەمپيوناتتارىنىڭ تالاي جۇلدەسىن قانجىعاعا بايلايتىنى داۋسىز ەدى. بۇعان ءبىر عانا دالەل:  ءامين تۇياقوۆ 1965 جىلى سوۆەت قۇراماسى ساپىندا 4ح100 مەترگە ەستافەتالىق جارىسقا ءتۇسىپ، ەۋروپا كۋبوگىن ولجالاۋمەن قاتار، ەۋروپانىڭ جاڭا  رەكوردىنىڭ كىندىگىن كەستى.

عۇسمان قوسانوۆ

ءيا، قازاقي بولمىسى بۇزىلماعان، اكەسى مەن اناسىنىڭ قانىنا اراق-شاراپ، دوڭىز ەتى ارالاسپاعان، سايىن دالانىڭ تۇنىق  اۋاسىمەن ەركىن تىنىستاعان قوس ساڭلاعىمىز حح عاسىردىڭ 60-جىلدارىندا  جەر شارىنداعى ەڭ مىقتى سپرينتەرلەردىڭ قاتارىندا تۇرىپتى. ءامين مەن عۇسماننىڭ سول تۇستاعى ۇشقىر سەكۋندتارى ازيا مەن ەۋروپانىڭ قازىرگى جۇيرىكتەرىنە جەتكىزبەي جۇرگەنىن دە ايتا كەتەيىك. 2002 جىلى بۋسانداعى ازيا ويىندارىندا  ساۋد ارابياسىنىڭ جەلاياعى  جامال ءال-ساففار 100 مەتردى  10.24 سەكۋندتا  ارتقا  تاستاپ،  جەڭىمپاز اتانسا،  2006 جىلى دوحاداعى ازيا ويىندارىندا  تاعى ءبىر اراب سپورتشىسى  ياحيا حابەب  100 مەترگە جارىسۋدا  10.32 سەكۋندپەن التىن تۇعىرعا كوتەرىلدى. 2006 جىلى 200 مەتردە  توپ  جارعان  جاپون شينگو سۋەسۋكۋدىڭ  كورسەتكىشى - 20.60 سەكۋند، ال  ءبىر ميللياردتان  استام  قىتايدىڭ  نامىسىن  جىرتقان  يان ياوسۋدىڭ ناتيجەسى - 20.71 سەكۋند.  

ەگەر قازىرگى ستاديونداردىڭ «وزىق» توسەنىشتەرى مەن  «جۇيرىك» شيپوۆكالارى،   كۇش-قۋاتتى ەسەلەيتىن  بۇگىنگى دارى-دارمەك  سول  كەزدە  بولعاندا، ءبىزدىڭ  اعالار ۋسەين بولتتىڭ رەكوردتارىمەن  ۇزەڭگى قاعىستىرار ما ەدى، كىم ءبىلسىن. ۋسەين بولت دەمەكشى، يامايكانىڭ «قارا مارجانىنىڭ» بويى 195 سم، ال عۇسمان قوسانوۆتىڭ بويى  178 سم بولدى. كەزىندە كەيبىر سپورت ماماندارى «بويى تاپال، جۇيرىك شىقپايدى» دەگەن ءامين اعامىزدىڭ بويى 172 سم. ياعني، ءبىزدىڭ اعالاردىڭ  بولتقا قاراعاندا ادىمى قىسقا. ءامين مەن عۇسمان اعالارىمىز وسى بويمەن اقش پەن ەۋروپانىڭ سىرىقتاي-سىرىقتاي وليمپيادا چەمپيوندارىنان تالاي رەت وزدى. بۇل جەردە قازاق جۇيرىكتەرى اياقتىڭ كۇشى جانە جىلدامدىق ەسەبىنەن وقتاي زۋلاعانىن ايتا كەتۋ كەرەك.

سول جىلدارى عۇسمان مەن ءامين اعالارىمىزدان باسقا سوۆەت يسامبايەۆ، جامبىل ەسكەندىروۆ، بەكەن كۇرەڭكەيەۆ، ادەبيەت بايتىقوۆ، ساعىنتاي قاناپينوۆ سەكىلدى جۇيرىكتەرىمىز رەسپۋبليكا چەمپيوناتتارىن ۇتىپ، رەكوردتار جاڭعىرتقانىن ۇمىتپاعانىمىز دۇرىس.

ال تاۋەلسىزدىك العان 27 جىلدا ءبىر قازاق جەلاياعى ازيا چەمپيوناتىن ۇتقان جوق. بۇل دەگەنىڭىز سپورت سالاسىنداعى ۇلتتىق ساياساتتىڭ تومەندىگىن، ءبىزدىڭ ايماقتارداعى سپورت باسشىلارى بۇل جاعىنان مۇلدە قاپەرسىز وتىرعانىن بىلدىرەدى. ايتپەسە، 1962 جىلى 100 مەتردى 10،2 سەكۋندتا ارتقا تاستاعان قازاقتىڭ بۇگىنگى ۇرپاعى شەتىنەن شاباناياق، شەتىنەن توباناياق دەگەنگە قالاي سەنەسىڭ. سەكسەنىنشى جىلداردىڭ ورتاسىندا الماتىلىق ايدار ءابدىلدين دەگەن باۋىرىمىز 100 مەتردى 10،2 سەكۋندتا جۇگىرىپ، سوۆەت وداعى قۇراماسىنا ەنگەنىن باسپا ءسوز بەتىنە جاريالاپ ەدىك. ايداردان كەيىن قازاقتان ۇشپا جۇيرىك شىقپاي قويدى.

رەسپۋبليكالىق سپورت ينتەرناتتارى جانە وبلىستاردىڭ سپورت باسقارمالارىنىڭ باسشىلارى ەڭ اۋەلى بىلىكتى باپكەر تاۋىپ، سوسىن جەر-جەردەن جەلاياق بالالاردى ىزدەستىرىپ، وسى ىسكە ءورىس اشسا، الەم ستاديوندارىن دۇركىرەتە جەبەدەي زۋلايتىن قاراتورى باۋىرلارعا   قول سوعۋدان جالىقپاس ەدىك-اۋ! قازاقي قانى سۇيىلا قويماعان ازاماتتار، بۇگىن نامىسىڭدى  قامشىلاماساڭ، ەرتەڭ كەش بولادى!  

قىدىربەك رىسبەك

قاتىستى ماقالالار