بۇگىن حح عاسىرداعى قازاق رۋحاني مادەنيەتىنىڭ كوشباسشىسى احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ تۋعان كۇنى. ءبىز وسىعان وراي تۇركىتانۋشى، قوعام قايراتكەرى، قازاق عىلىمىنا ولشەۋسىز ۇلەس قوسقان الاش ارىسى، قازاق ءتىل عىلىمىنىڭ اتاسى بايتۇرسىن ۇلىنىڭ ۇلتقا كەرەكتى ۇلى ويلارىن ۇسىنىپ وتىرمىز.
***
ءتىلى جوعالعان ۇلتتىڭ ءوزى دە جوعالادى
***
ءسوزدىڭ ەڭ ۇلىسى – تاريح.
***
قازاقتىڭ باس ادامدارى! اۋەلى سىزدەر اداسپاڭىزدار: اداسپاس ءۇشىن اقىلداسىپ، ويلانىپ، ىنتىماقپەن ءىس ەتىڭدەر!
***
الاشقا اتى شىققان ادامدار! كوسەمدىكتەرىڭدى اداسپاي ءتۇزۋ ىستەڭدەر! سەندەر اداسساڭدار – ارتتارىڭنان الاش اداسادى: ارتتارىڭنان ەرگەندەردىڭ وبال - ساۋابىنا سىزدەر قالاسىزدار.
***
جەردى جالداۋدان تارتىنباعاندار – ساتۋدان دا تارتىنبايدى.
***
كوسەمدەر كوبەيسە – ەرۋشىلەر دە كوبەيەر ەدى.
***
اركىم ءوز بىلگەنىن، ءوزىنىڭ قولىنان كەلەتىنىن ىستەۋ كەرەك
***
جەر ماسەلەسى – قازاقتىڭ ءتىرى، يا ءولى بولۋىنىڭ ماسەلەسى.
***
ءبىزدىڭ زامانىمىز – وتكەن زاماننىڭ بالاسى، كەلەر زاماننىڭ اتاسى!
***
بالام دەگەن جۇرت بولماسا – جۇرتىم دەيتىن بالا قايدان شىقسىن!
***
بالا باستاۋىش مەكتەپتە بار ءپاندى تەك انا تىلىندە عانا وقۋى كەرەك.
***
ءبىز اۋەلى ەلدى تۇزەتۋدى بالا وقىتۋ ءىسىن تۇزەتۋدەن باستاۋىمىز كەرەك.
***
جاقسى ءالىپبي تىلگە شاق بولۋ كەرەك. ولشەنبەي تىگىلگەن و جەر بۇ جەر بويعا جۋىسپاي، قولبىراپ، سولبىراپ، تۇرعان كەڭ كيىم سياقتى ارتىق ارىپتەرى كوپ ءالىپبي دە قولايسىز. بويىڭدى قىسىپ، ءتانىڭدى قۇرىستىرىپ تىرىستىرىپ تۇرعان تار كيىم سياقتى ءارپى كەم ءالىپبي قولايسىز بولادى.
***
قازاق الدەقاشان تىلىندە قانداي دىبىستار بار ەكەنىن ايىرعان، ءار دىبىسقا بەلگىلەپ تاڭبا ارناعان. وقۋىمىزعا ونىمىز جاقسى، جازۋىمىزعا تاعى جاقسى، ۇيرەتۋ جاعىنان ورىستىكىنەن، نەمىستىكىنەن، فرانسۋزدىكىنەن، اعىلشىندىكىنەن وڭاي، وڭتايلى.
****
ءالىپ-بي دەگەن – ءتىلدىڭ نەگىزگى دىبىستارىنا ارنالعان تاڭبالاردىڭ جۇماعى. نەعۇرلىم ءتىل دىبىستارىنا مول جەتسە، ارناعان دىبىسقا ءدال كەلسە، وقۋعا، جازۋعا جەڭىل بولسا، ۇيرەتۋگە وڭاي بولسا، زامانىنداعى ونەر قۇرالدارىنا ورناتۋعا قولايلى بولسا، سوعۇرلىم ءالىپ-بي جاقسى بولماقشى.
***
XX عاسىرعا شەيىن تۇرىكتىڭ ءتىلىن ازدىرماي اسىل قالپىندا الىپ كەلگەن، ءتىل تۋراسىنداعى ابىروي مەن العىس قازاققا ءتيىستى.
***
سىرتتان بىرەن-ساران جات سوزدەر كەلسە، ونى جانشىپ كەمىرىپ، ءوز ءتىلىنىڭ قالپىنا ءتۇسىرىپ العان – قازاق. جات جۇرتتىڭ شالىعى تيمەسە، كاسىبي، عۇرپى وزگەرىلمەسە، جالعىز ءتىل وزگەرىلدى دەپ ايتۋعا ءتىپتى جول جوق. قازاقتىڭ ءتىلى وزگەرگەن ءتىل دەپ ايتۋعا جول جوق بولسا، ەملەسىن دە قيسىق دەپ ايتۋعا جول جوق: قازاقتا ءتىلىنىڭ تابيعاتىنا حيلاف كەلەتىن ەملە جوق. ەدىلدەن باستاپ ەرتىسكە دەيىن، ورالدان باستاپ اۋعانعا شەيىن قازاقتا ءتىل دە ءبىر، ەملە دە ءبىر.
****
سويلەگەندە ءسوزدىڭ جۇيەسىن، قيسىنىن كەلتىرىپ سويلەۋ قانداي كەرەك بولسا، جازعاندا دا ءسوزدىڭ كەستەسىن كەلتىرىپ جازۋ سونداي كەرەك.
***
ءتىل – ادامنىڭ ادامدىق بەلگىسىنىڭ زورى، جۇمسايتىن قارۋىنىڭ ءبىرى
پىكىر قالدىرۋ