تاۋەلسىزدىك العان جىلداردان باستاپ، ەلىمىزدە قوزعالىستار مەن
پارتيالاردىڭ ءۇنى ەستىلدى، ولاردىڭ جۇمىسى جاندانا باستادى. راسىن ايتۋ
كەرەك، كەشەگى كۇنگە دەيىن ەلىمىزدە وننان استام پارتيا بولدى. ءبىراق بۇگىنگە
جەتكەنى شامالى-اق. مۇنىڭ سەبەبى نەدە؟ سەبەبى كوپ. پارتيا قۇرۋ وڭاي
ەمەس. ارتىندا قارجىسى مەن قولداۋشىسى جوق پارتيا ەشقاشان ومىرشەڭ
بولا المايدى. بۇل بەسەنەدەن بەلگىلى. ءبىراق شاماسىنا قاراماي ءالى دە
قوزعالىس قۇرىپ، پارتيا ءتوراعاسى بولعىسى كەلەتىندەر سوڭعى كەزدە كوبەيىپ
بارادى. ءبىراق ولاردىڭ دەگەنى بولا قويار ما ەكەن! كۇدىكتى.
ءبىراق ايتا كەتەتىن ءبىر نارسە، پارتيا قۇرۋدىڭ ءوز قاعيدالارى مەن ەرەجەلەرى
بار. سونى ۇمىتپاۋىمىز كەرەك.
راس، قازاقستان قوعامىندا كوپپارتيالىق جۇيەنى قالىپتاستىرۋ – زامان
تالابى. ءوزى ءومىر سوعان الىپ كەلە جاتىر. مۇنى جوققا شىعارا المايمىز.
پارلامەنت سايلاۋى دا قىر استىندا. سوندىقتان كەلەسى سايلاۋ دوداسىنا
جاڭا ءبىر پارتيا قۇلشىنا شىعىپ، ەلەكتوراتتى سوڭىنا ەرتە السا، جاقسى.
ءبىراق «سولاي بولادى» دەگەنگە سەنۋ قيىن. ويتكەنى اقيقاتىن ايتۋ كەرەك،
ەشقايسىسى «نۇر وتانعا» جەتە المايدى. ءقازىر ەلىمىزدەگى جەتەكشى
پارتيانىڭ قۋاتى كۇشتى. ونىڭ ءتوراعاسى - قازاقستاننىڭ تۇڭعىش
پرەزيدەنتى، ەلباسى – نۇرسۇلتان نازاربايەۆ. سوندىقتان دا ءتوراعاسى مىقتى
ساياسي پارتيا قالاي ايتقاندا دا ۇگىت- ناسيحاتىن جاقسى ۇيىمداستىرادى.
ونىڭ ۇستىنە شىن مانىندە ءقازىر نۇر وتان» – قۋاتتى پارتيا. ەل
ەلەكتوراتىن سوڭىنا ەرتىپ وتىر. ال ماجىلىستە «اق جول» مەن قازاقستان
حالىقتىق كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ مۇشەلەرى كوپ ەمەس. ولار بار-جوعى 7-
8 داۋىس قانا العان. سوندىقتان الداعى سايلاۋدا دا «نۇر وتاننىڭ» ءباسى
باسقالاردان جوعارى تۇراتىنى ءسوزسىز. ءبىراق ءبىزدىڭ بولجام بويىنشا
الداعى جەتى-سەگىز ايدا جاڭادان پارتيا قۇرىلىپ، حالىقتىڭ باسىم داۋسىنا
يە بولادى دەۋ سەنىمسىز. بۇل مۇمكىن ەمەس نارسە. سوندىقتان اتالعان ەكى ء-ۇش
پارتيا تاعى دا پارلامەنتكە قايتادان بارۋى ىقتيمال.
ءبىراق ءقازىر كوشەگە شىعىپ، شۋلاپ جۇرگەن كەيبىرەۋلەر مىنا ءبىر ماسەلەنى
تۇسىنسە دەيمىز. ەڭ دۇرىسى، ەلىمىزدەگى پارتيالارعا مۇشە بولۋ. سول ارقىلى
بۇكىل ماقسات -مۇددەڭدى جۇزەگە اسىرۋعا بولادى. مىسالعا الاتىن بولساق،
«نۇر وتان» پارتياسىنىڭ ازاماتتاردى قابىلدايتىن ارنايى كۇندەرى بار.
كەلگەن ادامنىڭ شاعىمىن تىڭدايدى دا، ولاردىڭ ماسەلەلەرىنىڭ جۇزەگە
اسۋىنا كومەگىن تيگىزەدى. باسقا دا پارتيالاردا وسىنداي قابىلداۋ
بولمەلەرى اشىلۋى ءتيىس. سوندا عانا حالىق ساياسي پارتيالارعا جاقىن
بولادى، ولارمەن بىرلەسىپ جۇمىس ىستەيدى، مۇڭ-مۇقتاجىن ايتىپ بارادى.
راسىندا دا ءبىزدىڭ باستى ماقساتىمىز بىرەۋ: ول –
قازاقستان مەملەكەتتىگىنىڭ نىعايۋىنا قىزمەت ەتۋ. بار كۇشتى وسى يگى
ماقساتقا، بىرلىككە، ىنتىماققا جۇمىلدىرۋىمىز كەرەك. قازاقستاندا
«ساياسي پارتيالار تۋرالى» زاڭ بار. ءبارى دە سونىڭ اياسىندا جۇمىس ىستەيدى،
قىزمەت ەتەدى. ويتكەنى...
1. ساياسي پارتيالار زاڭ الدىندا بىردەي.
2. قازاقستان ازاماتى ءبىر عانا پارتياعا مۇشە بولا الادى.
3. ازاماتتار ءدىني، ۇلتتىق، ناسىلدىك بەلگىلەرى بويىنشا ەشقاشان پارتيا قۇرا المايدى.
بۇل تۇسىنىكتى دە. ارينە، ءبىر عانا باعىتتى ۇستانعان پارتيانى حالىق قولداي قويادى دەپ ايتۋ قيىن. الەمدە مۇنداي پارتيالار جوق. ءبىر عانا مىسال، ۋكراينادا پەتر پوروشەنكونىڭ پرەزيدەنتتىگى تۇسىندا راديكالدىق باعىتتى ۇستانعان، بىرنەشە ۇلتشىلدىقتى تۋ ەتكەن پارتيا بولدى. ولار العاشقىدا جوعارى رادادان بەلگىلى ءبىر مولشەردە داۋىس الدى، حالىقتىڭ ازداعان بولىگىنىڭ سەنىمىنە يە بولدى. ءبىراق ولار ۆلاديمير زەلەنسكييدىڭ پرەزيدەنتتىگى تۇسىندا، ياعني بيىل جازدا وتكەن پارلامەنتتىك سايلاۋدا ەشقانداي داۋىس الا المادى. بۇل تۇسىنىكتى. حالىق ۇرانداتقان مۇنداي راديكالدى ساياسي ۇيىمنىڭ كەلەشەگى جوق ەكەنىن بىلەدى. سوندىقتان ءبىر
باعىتتا عانا جۇمىس ىستەيتىن پارتيالار ەشقاشان ومىرشەڭ بولا المايدى. بۇل قوعامنىڭ شىنايى كورىنىسى. ال قازاقستانداعى پارتيالار مۇنلاي ءبىر
باعىتتى ۇستانىپ وتىرعان جوق. سوندىقتان ءبىزدىڭ حالىق ساۋاتتى، ماسەلەنىڭ اق-قاراسىن اجىراتادى. قۇقىقتىق زايىرلى مەملەكەت قۇرۋ جولىندا ارينە بىزگە ازاماتتىق بەلسەندىلىكتىڭ ارتقانى كەرەك. مۇنى ۋاقىتتىڭ دا ءوزى دالەلدەپ وتىر. نەگىزى ءبىز ريەۆوليۋسيالىق ەمەس، ەۆوليۋسيالىق جولمەن دامۋدى قالاعان ەلمىز. حالىقتىڭ دا تاڭداۋى وسى.
ۋاقىت وزگەرەدى، تالاپ تا بارعان سايىن ارتىپ كەلەدى. سوندىقتان
قازاقستاندا كوپپارتيالىق جۇيەنىڭ بولۋى قوعامنىڭ سۇرانىسىنان تۋىپ وتىر دەپ ويلايمىز.
ال كوپپارتيالىق جۇيە ءتيىمدى مە؟ ارينە ءتيىمدى.
1. ەڭ الدىمەن ساياسي ەلەكتوراتتىڭ تاڭداۋ قۇقىعى ارتادى؛
2. ساياسي پارتيالار اراسىندا باسەكەلەستىك كۇشەيەدى؛
3. حالىقتىڭ دا ازاماتتىق بەلسەندىلىگى ارتادى؛
4. ماجىلىستە تە ساياسي تارتىس ءوربيدى؛
5. فراكسيالار اراسىنداعى كۇرەس تە كۇشەيەدى.
ارينە، مۇنىڭ بۇدان دا باسقا ءتيىمدى جاقتارى وتە كوپ. باستى ماسەلە
–پارتيالار ءۇشىن قازاقستانداعى ساياسي ەلەكتوراتتىڭ باسىم داۋىسىن الۋ.
ويتكەنى حالىقتىڭ سەنىمەن يە بولعاننان ارتىق قۇندى نارسە جوق. نەگىزى قوعامداعى بار ماسەلە ازاماتتاردىڭ بەلسەندىلىگىنە كەلىپ تىرەلەدى.. حالىق قاي پارتياعا سەنەدى، سوعان داۋىس بەرەدى، پرەزيدەنتتىك سايلاۋدا قاي ۇمىتكەردى تاڭدايدى، ول – ءوزىنىڭ كونستيتۋسيالىق قۇقى. ال مەملەكەت حالىققا بار جاعدايدى جاساپ وتىر. بيىلعى جازدا 9 ماۋسىمدا وتكەن پرەزيدەنتتىك سايلاۋدا «نۇر وتان»، «اق جول»، كوممۋنيستىك حالىقتىق پارتياسى مەن «اۋىل» پارتياسىنىڭ كانديداتتارى پرەزيدەنتتىك سايلاۋدا باعىن سىنادى. مەملەكەت ءتيىستى زاڭدىلىقتارعا سايكەس، ەشكىمنىڭ قۇقىن شەكتەپ وتىرعان جوق. پارتيانىڭ عانا ەمەس، قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ اتىنان دا پرەزيدەنتتىك سايلاۋعا تۇسۋگە بولادى. «سايلاۋ تۋرالى» زاڭعا سايكەس، قۇقىقتى بۇزباي، ۇگىت-ناسيحات جۇمىستارىن ساۋاتتى جۇرگىزسە بولدى. پرەزيدەنت توقايەۆ سايلاۋدىڭ ءادىل وتۋىنە ۋادە بەردى. ال ونىڭ ناتيجەسى كوپشىلىككە بەلگىلى. بۇدان شىعاتىن قورىتىندى نە؟ مەملەكەت جاڭا رەفورماعا، سونى وزگەرىستەرگە بەت بۇردى. مۇنداي جاعدايدا پارتيالار دا ساپالى جۇمىس ىستەۋگە كوشەدى.
پرەزيدەنت توقايەۆ 2 قىركۇيەكتە قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا «ءبىز قوعام يگىلىگى ءۇشىن سىندارلى ساياسات جۇرگىزىپ كەلە جاتقان باسقا دا ساياسي پارتيالارمەن جانە قوزعالىستارمەن ىنتىماقتاستىقتا جۇمىس ىستەۋىمىز قاجەت. قوعامدى تولعاندىرىپ وتىرعان نەگىزگى ماسەلەلەر كوشەدە ەمەس، پارلامەنتتە جانە ازاماتتىق ديالوگ اياسىندا تالقىلانىپ، شەشىمىن تابۋى ءتيىس.
مەملەكەت باسشىسى رەتىندە ەلىمىزدە كوپپارتيالىقتى، ساياسي باسەكەلەستىكتى جانە وي-پىكىردىڭ سان الۋاندىعىن دامىتۋعا ىقپال ەتۋدى ءوز مىندەتىم دەپ سانايمىن. بۇل ساياسي جۇيە تۇراقتىلىعىنىڭ ۇزاق بولۋى ءۇشىن ماڭىزدى الداعى پارلامەنت ءماجىلىسى مەن ءماسليحاتتار سايلاۋى ەلىمىزدەگى كوپپارتيالىق جۇيەنىڭ دامۋىنا وڭ ىقپال ەتۋى ءتيىس» دەپ اتاپ كورسەتتى.
دەمەك، كوپپارتيالىق جۇيە كەرەك. پرەزيدەنت ايتقانداي، «ساياسي جۇيەنىڭ تۇراقتىلىعى ءۇشىن» بۇل وتە ماڭىزدى جانە ءتيىمدى.
پىكىر قالدىرۋ