قازاقستانداعى تەڭگە ديەۆالۆاسياسى مەن اشىق ۆاليۋتالىق دالىزگە كوشۋىنە قاتىستى قازاقستاندىق ورتادا قىزۋ پىكىر تالاس تۋىنداعانى تۋرالى وسىعان دەيىن جازعان بولاتىنبىز. جاڭا ەكونوميكالىق ساياساتتى ەنگىزگەن العاشقى كۇننىڭ وزىندە تەڭگەنىڭ قۇنسىزدانۋىن – ەاەو جانە كو اياسىنداعى جاڭا ورتاق ۆاليۋتاعا اۋىسۋ تۋرالى سىبىستىڭ راسقا اينالا باستاعانىنا تەلىگەندەر جوق ەمەس.

قازاقستانداعى تەڭگە قۇنسىزدانۋىنا قاتىستى رەسەيلىك باسىلىمدار دا جارىسا جازۋدا. مىسالى، رەسەيلىك www.gazeta.ru سايتىندا «ديەۆالۆاسيا دوداسىنا قازاقستان دا قوسىلدى» (كازاحستان ۆستۋپيل ۆ گونكۋ ديەۆالۆاسيي) اتتى ماقالا جارىق كورگەن. رەسەيلىك باسىلىمنىڭ قازاقستانداعى ديەۆالۆاسياعا قاتىستى وي ورامدارىن نازاردارىڭىزعا ۇسىنامىز.

قازاقستان ينفلياسيالىق-تەرگەتتىك رەجيمگە كوشتى. جاڭا ەكونوميكالىق جۇيەنى ەنگىزگەن العىشقى كۇنى-اق تەڭگەنىڭ دوللارعا شاققانداعى باعامى 26 پايىزعا قۇلدىرادى. قازاقستاندىق ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، ءقازىر قازاقستان ءۇشىن جاڭا جۇيەگە كوشۋ ءۇشىن قولايلى بولماعانىمەن، الەمدىك داعدارىس القىمنان الۋدا دەيدى.

«ۇكىمەت پەن ۇلتتىق بانك قابىلداعان شەشىم «اتامەكەن» ۇلتتىق پالاتاسى ەكسپورتەرلەرىنىڭ ءوتىنىشى بويىنشا جاسالعان. تەڭگەنىڭ قۇنسىزدانۋى باسەكەگە قابىلەتتىلىكتى ارتتىرادى جانە  قازاقستان ەكونوميكاسىندا رەسەسسياعا جول بەرمەۋگە ىقپال ەتەدى»،-دەيدى قازاقستان پرەزيدەنتى ن. نازاربايەۆ.

نۇرسۇلتان نازاربايەۆ، «ءبىز سالىمشىلارعا ءوز تەڭگەلەرىن ۆاليۋتاعا ايىرباستاۋعا مۇمكىندىك بەرگەن بولاتىنبىز، ۇلگەرگەندەرى رەسەيدەن ارزان تاۋارلار الدى»،-دەيدى.

بىلتىرعى جىلى رەسەيدەگى «سەنتروبانك» ۆاليۋتا ءدالىزىن الىپ تاستاعاندا رۋبل كۇرت قۇلدىرادى. 1 قازان مەن 24 جەلتوقسان ارالىعىندا ءازىربايجان ماناتى – 38،3، ارميان درامى – 22،8، قازاق تەڭگەسى – 38،4، قىرعىز سومى – 28،2، مولدوۆان لەيى – 26،1، تاجىك ءسومونيى – 35، تۇركىمەن ماناتى – 28،5، وزبەك سۋمى – 35،6 پايىزعا قىمباتتاعان. ول كەزدە كورشى مەملەكەتتىڭ ازاماتتارى رەسەيگە ارزان تاۋارلار ءۇشىن كەلگەن بولاتىن.

شىلدەنىڭ ورتاسىندا قازاقستاننىڭ ۇلتتىق بانكى ۆاليۋتا ءدالىزىن كەڭەيتىپ، مۇناي باعاسىنىڭ تومەندەۋى سەبەبى دوللاردىڭ تەڭگەگە شاققانداعى باعامىن  170-تەن 188-گە كوتەرگەن ەدى. ال سارسەنبى كۇنى 19 تامىزدا تەڭگە ديەۆالۆاسياسى كۇرت جىلدامدىق الدى. قازاقستاندىقتار جاپپاي ۆاليۋتا ساتىپ الۋعا كوشكەن ەدى. سول ۋاقىتتا اقشا ايىرباستاۋ پۋنكتەرىنىڭ ءبىرازى جابىلىپ قالسا، ەندى ءبىر بولىگى ۆاليۋتا كۋرسىن بىرنەشە مارتە اۋىستىرعان.

«بۇل ديەۆالۆاسيا ەمەس – ەركىن ۆاليۋتالىق جۇيەگە كوشۋ. بۇل جاعدايدا نارىق ۆاليۋتا باعامىن وزدەرى قالاپ قويادى»،-دەيدى ۇلتتىق بانك ءتوراعاسى قايرات كەلىمبەتوۆ.

«قازاقستاندىق زاڭنامالار بويىنشا جەرگىلىكتى ايىرباس پۋنكتتەرى جۇيە جاريالانعان كۇنى كۋرستى كوتەرۋگە تىيىم سالىنعان. كەشە كۋرستى كوتەرگەندەردىڭ بارلىعى تىركەۋگە الىندى. ولاردىڭ بارلىعى جازالاناتىن بولادى. مۇنداي پروسەسستەر كەز كەلگەن مملەكەتتە بولاتىن قالىپتى جاعداي»،-دەگەن كەلىمبەتوۆ مىرزا.

سوڭعى ۋاقىتتاردا ورىن العان ديەۆالۆاسيا وسىمەن ەكىنشى مارتە تىركەلگەن. ديەۆالۆاسيانىڭ ءبىرىنشى تولقىنى بىلتىرعى جىلى اقپاندا بولعان. تەڭگەنىڭ ودان ءارى قۇلدىراۋىن كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋى قۇتقارعان ەدى.

قازاقستانداعى قارجى جۇيەسى ءوز كەزەگىندە رەسەيدەگى سيتۋاسيالاردىڭ كوشىرمەسى سەكىلدى كورىنەدى. ەكى مەملەكەتتە دە نارىقتى باقىلاۋدا قولدانىلاتىن امالدار بىردەي.

حالىقارالىق ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، استانا ءۇشىن ءقازىر جاڭا جۇيەگە كوشۋ تىم قولايلى ۋاقىت ەمەس. ءبىراق، رەسەي مەن قىتايداعى ديەۆالۆاسيادان كەيىن ونىڭ وزگە تاڭداۋى قالماعان.

رەسەيلىك ساراپشى يۆان كوپەيكيننىڭ پىكىرىنشە، قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى تاۋار اينالىمىنىڭ تومەندەۋى قازاقستاندىق تاۋارلاردىڭ باسەكەگە قابىلەتسىزدىگىن كورسەتتى. ال بيلىك تەڭگە باعامىن قۇلدىراتۋ ارقىلى بۇل قاتەلىكتى تۇزەتۋگە كىرىسكەن سەكىلدى دەيدى.

ستانيسلاۆ كلەششيەۆ، رەسەيلىك ەكونوميست: - الەمدىك نارىقتاعى مۇناي باعاسىنىڭ ۇزدىكسىز قۇلدىراۋى – استاناعا تاڭداۋ قالدىرمادى. قازاقستاننىڭ نەگىزگى بيۋدجەتىنىڭ 80 پايىزى مۇناي-گاز سەكتورى ارقىلى قامتاماسىز ەتىلەدى.

ارتەم دەيەۆ، AMarkets ساراپتاما ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى، رەسەيلىك ساراپشى: - ءقازىر الەمدە سانالى تۇرلە ديەۆالۆاسيا جاساپ وتىرعان جالعىز مەملەكەت قازاقستان ەمەس. ەندىگى جەردە ەاەو ەلدەرىنىڭ بىرىندە ديەۆالۆاسيا سالقىنى سەزىلە باستاۋى مۇمكىن.

اۋدارعان  نۇرگەلدى ءابدىعاني ۇلى