قازاقستان جاھاندىق GIGA باستاماسىن ورتالىق ازيادا كەڭەيتۋگە جەتەكشىلىك ەتەدى. ەلىمىز ساندىق قاشىقتىقتى جويۋدىڭ نەگىزىن قالاماق.

2020 جىلدىڭ 31 قاڭتارىندا قازاقستان ۇكىمەتى، بۇۇ بالالار قورى (يۋنيسەف) جانە حالىقارالىق ەلەكتر بايلانىسى وداعى (ITو) GIGA، يۋنيسەف-حەو جاھاندىق باستاماسى ارقىلى ءار مەكتەپتى ينتەرنەتكە قوسۋ جانە جاستاردى اقپارات پەن جاڭا مۇمكىندىكتەرگە قوسۋ بويىنشا ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىمگە كەلدى.

GIGA 2019 جىلى ەنگىزىلگەن بولاتىن. باستاما الەمدەگى بارلىق مەكتەپتەردىڭ بايلانىسىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان. الەمدە 3،7 ميللياردقا جۋىق ادام ينتەرنەتكە قول جەتكىزە المايدى، ونىڭ 360 ميلليونى – جاستار. ينتەرنەتكە قول جەتىمدىلىكتىڭ بولماۋى كوپتەگەن اقپاراتقا، وقۋعا ارنالعان رەسۋرستارعا قول جەتىمدىلىكتى شەكتەيدى، وسال توپتاعى بالالار مەن جاستاردى ءوسۋ جانە ءوز مۇمكىندىكتەرىن ىسكە اسىرۋ مۇمكىندىكتەرىنەن ايىرادى. ساندىق قاشىقتىقتى جويۋ الەمدىك ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋدى، قارجى مەن تەحنولوگيا سالاسىنداعى كوشباسشىلار مەن يننوۆاسيالاردى بىرىكتىرۋدى قاجەت ەتەدى.

دارىن تۇياقوۆ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سيفرلىق دامۋ، يننوۆاسيا جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ۆيسە-مينيسترى:

– يۋنيسەف-ITو-GIGA بىرلەسكەن جاھاندىق باستاماسى ءبىلىم بەرۋدەگى قالا مەن اۋىل اراسىنداعى ساندىق قاشىقتىقتى ازايتۋعا باعىتتالعان. بۇل جەردە شالعاي اۋىلداردى ينتەرنەتكە كەڭ جولاقتى قول جەتىمدىلىكپەن قامتاماسىز ەتۋ ءبىزدىڭ مينيسترلىكتىڭ جۇمىسىنىڭ ماڭىزدى باعىتتارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىندىعىن اتاپ ءوتۋ ماڭىزدى. بۇل ءۇشىن ءبىز بىرنەشە جىلدان بەرى بايلانىس وپەراتورلارى اۋىلدارعا مىڭداعان شاقىرىمدىق تالشىقتى-وپتيكالىق بايلانىس جەلىلەرىن تارتاتىن جوبانى جۇزەگە اسىرىپ كەلەمىز. وسىلايشا، تەك وسى جوبا اياسىندا ءبىز 446 اۋىل مەكتەبىنە جوعارى جىلدامدىقتى ينتەرنەتكە قول جەتكىزدىك، ال بيىلعى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن وسىنداي 1342 مەكتەپ بولادى. سوندىقتان، بۇل جوبانى قولداۋ – بۇل ءبىز ءۇشىن قازاقستاننىڭ اۋىل مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ ءونلاين-بىلىم رەسۋرستارىنا قول جەتىمدىلىگىن ودان ءارى كەڭەيتۋ جولىنداعى تولىقتاي قاجەتتى قادام، – دەيدى.

اكت ستاتيستيكاسىنىڭ رەسمي قاينار كوزى قازاقستان حالقىنىڭ 80 پايىزعا جۋىعى ينتەرنەتتى پايدالانادى، ال ايماقتا بۇل كورسەتكىش تۇركىمەنستاندا 21 پايىزدان، وزبەكستاندا 52 پايىزعا دەيىن جەتەدى. قازاقستان تمد ايماعىندا كەڭ جولاقتى بايلانىس دەڭگەيىنە يە. سونداي-اق، بۇل ەل كومپيۋتەرلەرگە قول جەتكىزۋ جانە ينتەرنەت جەلىسىن پايدالانۋ بويىنشا ايماقتىق كوشباسشى بولىپ تابىلادى، بۇل تىركەلگەن كەڭ جولاقتى جوسپارلارى بار بارلىق تمد ەلدەرىنىڭ ءبىر گيگابايتىنا ەڭ تومەنگى باعانى ۇسىنادى.

ارتۋر ۆان ديزەن، يۋنيسەف-تىڭ قازاقستانداعى وكىلى:

– قازاقستاندىق ۇكىمەتپەن سەرىكتەستىك ءبىزدىڭ GIGA-نى ىسكە اسىرۋداعى جەدەلدەتۋىمىزدىڭ اجىراماس بولىگى بولىپ تابىلادى – جاھاندىق ىسكە قوسۋدىڭ وسى ءبىرىنشى كەزەڭىندەگى جەتەكشى ەل رەتىندە قازاقستان جاڭا قارجىلاندىرۋ مودەلدەرىنە، سەرىكتەستەرگە جانە سيفرلىق قۇرالدارعا نەگىز قالادى، جانە سايىپ كەلگەندە بارلىق جاستار ءۇشىن مۇمكىندىكتەر مەن تاڭداۋ جاعدايىن جاساپ وتىر. بۇل جۇمىس ورتالىق ازياداعى جانە بۇكىل الەمدەگى سيفرلىق قاشىقتىقتى جويۋ ءۇشىن وتە ماڭىزدى، – دەيدى.

دورين بوگدان-مارتين، حەو تەلەكوممۋنيكاسيالاردى دامىتۋ بيۋروسىنىڭ ديرەكتورى:

– يۋنيسەف-پەن بىرگە وتكىزىلەتىن بۇل قىزىقتى ITو جاڭا جوباسى مەنىڭ جاستارعا مۇمكىندىك بەرۋدىڭ ومىرلىك قاجەتتىلىگىنە دەگەن سەنىمدىلىگىمنەن تۋىندايدى. قازاقستاننىڭ مەكتەپتەردى بايلانىستىرۋعا دەگەن ۇمتىلىسى – ۇكىمەتتىڭ ماڭىزدى جانە اۋقىمدى شەشىمدەرىنىڭ ءبىرى، ويتكەنى قازىرگى جاستار سيفرلىق پروگرەستىڭ كەلەسى تولقىنىنا جەتەكشىلىك ەتەدى. سونىمەن قاتار، GIGA جوباسى ITو Communication 2030 كۇن تارتىبىنە ءوز ۇلەسىن قوسادى، ول، باسقالارمەن قاتار، سيفرلىق قاشىقتىقتى جويۋعا جانە كەڭ جولاقتى قول جەتىمدىلىكپەن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان، – دەدى.

GIGA نەنى بىلدىرەدى؟

GIGA-دا ءتورت نەگىزگى تىرەك بار: ءار مەكتەپتىڭ الەمىن كارتاعا ءتۇسىرۋ، بايلانىستىرۋعا دەگەن سۇرانىستى بىرىكتىرەتىن، ءار مەكتەپتى بايلانىستىراتىن جانە جاستاردىڭ داعدىلارىن دامىتاتىن جالپى ءتاريفتى قارجىلاندىرۋ.

GIGA باستاماسى قازاقستاننىڭ سيفرلاندىرۋ جانە بايلانىس سالاسىنداعى كوزقاراسىن، ەلدىڭ ورنىقتى دامۋ ماقساتتارىنا قول جەتكىزۋگە دەگەن ۇمتىلىسىن جانە بۇۇ باس حاتشىسىنىڭ سيفرلىق ىنتىماقتاستىق جونىندەگى جوعارى دەڭگەي توبىنىڭ 1ا جانە 1ۆ تۇجىرىمدارىن قايتالايدى، وندا 2030 جىلعا قاراي ءاربىر ەرەسەك ادامدا قول جەتىمدى باعامەن سيفرلىق جەلىلەرگە قول جەتكىزۋ بولۋى كەرەك جانە «بۇۇ-مەن ساندىق قوعامدىق تاۋارلارمەن الماسۋ الاڭىن قۇرۋعا كوپ مۇددەلى وداققا شاقىرادى» دەلىنگەن.

قول قويۋ سيفرلاندىرۋدىڭ جاھاندىق تەندەنسيالارىن تالقىلاۋ، سيفرلىق ترانسفورماسيالار سالاسىنداعى تاجىريبە الماسۋ جانە ايماقتىق ىنتىماقتاستىقتىڭ ورتاق تاسىلدەرىن ازىرلەۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر، جەتەكشى كوشباسشىلار، حالىقارالىق ساراپشىلار مەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ باسىن قوسقان «سيفرلىق الماتى» حالىقارالىق فورۋمى اياسىندا ءوتتى.

Digital Almaty Forum-دا تالقىلاۋ بارىسىندا قاتىسۋشىلار GIGA باستاماسىن ىسكە اسىرۋ جانە ونى بۇكىل ايماققا كەڭەيتۋ ماسەلەلەرىن تالقىلادى. يۋنيسەف پەن حەو تەحنيكالىق جانە ساراپتامالىق قولداۋدى، سونىڭ ىشىندە ينفراقۇرىلىمدىق ينۆەستيسيالار مەن ءادىل قامتۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن سەرىكتەستىكتەرمەن قارجىلاندىرۋدىڭ دەڭگەيلىك مودەلىن جاساۋدى ۇسىنادى.

ەركەجان ارىن