قىزىلوردا وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى مۇرات يماندوسوۆ ارىس قالاسىنا بولىنگەن قايىرىمدىلىق قورى قاراجاتىنىڭ 80 ميلليون تەڭگەسىن قولدى قىلدى دەگەن ايىپپەن جازىقسىز سوتتالدى. بۇل تۋرالى پروكۋراتۋرا سالاسىندا ۇزاق ۋاقىت ىستەگەن ابدىكارىم ابدۋللايەۆ قامشى پورتالىنا جولداعان حاتىندا مالىمدەدى.

اتالعان ءىس بويىنشا قىزىلوردا وبلىسىنىڭ ەكس-اكىمى قۋانىشبەك ىسقاقوۆ 7 جىلعا، ونىڭ ورىنباسارى مۇرات يماندوسوۆ پەن اكىم اپپاراتىنىڭ باسشىسى مارات دەلمۇحانوۆ 6 جىلعا سوتتالعان.

"مۇرات يماندوسوۆتىڭ ايىبى" جوق دەلىنگەن حات ءماتىنىڭ تولىق نۇسقاسى تومەندە جاريالانىپ وتىر.

ەلىمىزدە سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەس جۇمىستارىنىڭ قارقىندى جۇرگىزىلۋى قۇپتارلىق. اسىرەسە، مەملەكەت باسىندا جاۋاپتى تۇلعالاردىڭ شەنى مەن بايلانىسىنا قاراماستان، قىلمىستارىنىڭ اشكەرەلەنۋى – بۇگىنگى قوعامدا ۇلكەن قولداۋعا يە. نەسىنە جاسىرامىز، سىبايلاس جەمقورلىق قوعامنىڭ بارلىق سالاسىنا ەنىپ، ادامداردىڭ وي-ساناسىنا ۇستەمدىك قۇرىپ الدى. كەي جاعدايدا  ەل تىزگىنىن سەنىپ تاپسىرعان باسشىلار جەكە باسىنىڭ مۇددەسىن ويلاپ، قىلمىسقا باراتىنى جاسىرىن ەمەس. سوندىقتان قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ بۇل قىلمىس تۇرلەرىمەن اياۋسىز كۇرەس جۇرگىزۋىن قولدايمىز. بۇل تۇرعىدا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەڭبەگى وراسان ەكەنىن مويىنداۋىمىز قاجەت.

سونىمەن قاتار سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەسۋدە شەكتەن شىعىپ، قىزبالىقپەن ادام قۇقىقتارىنىڭ اياق استى بولۋىنا، زاڭدى بۇرمالاۋ جولىمەن دالەل ىزدەپ ادامدى قارالاۋعا تىرىسپاۋىمىز قاجەت، ياعني اسىرا سىلتەۋگە جول بەرىلمەۋگە ءتيىس. تەرگەۋ ورگانىنىڭ تەكسەرۋىنە ىلىككەن ءار  ادامنىڭ ارتىندا قىل ۇستىندەگى تاعدىرلار تۇر.

وسى تۇرعىدا وبلىسىمىزدىڭ بۇرىنعى اكىمى قۋانىشبەك ىسقاقوۆ پەن  ورىنباسارلارى مۇرات يماندوسوۆ جانە مارات دەلمۇحانوۆتىڭ سوت ۇكىمىمەن ءارتۇرلى مەرزىمگە باس بوستاندىعىنان ايرىلىپ، سوتتالۋىنا بايلانىستى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا، الەۋمەتتىك جەلىلەردە بۇل ازاماتتارعا اراشا ءتۇسىپ، ادىلدىك سۇراپ وتىرعان ولاردىڭ وتباسى مۇشەلەرىمەن قاتار، وبلىسىمىزدىڭ بەلگىلى ازاماتتارى دا پىكىرلەرىن ءبىلدىرىپ جاتىر.

اتالعان ازاماتتارعا قاتىستى قىلمىستىق ءىستى سوتتا قاراۋ كەزىندە بىرنەشە سوت وتىرىستارىنا ونلاين جۇيەسى ارقىلى قاتىسىپ، م. يماندوسوۆقا قاتىستى ايىپتىڭ نەگىزىنە الىنعان كۋالاردىڭ جاۋابىن تىڭدادىم.

يماندوسوۆ مۇرات سامۇراتۇلىن جيىرما جىلدان بەرى جاقسى بىلەمىن، ءبىر اۋداندا قاتار قىزمەت اتقاردىق. اتا-اناسىنان العان جاقسى تاربيەسىمەن قاتار، ءوز سالاسىنىڭ كاسىبي مامانى. مەملەكەتتىك قىزمەتتە مول تاجىريبە جيناقتاپ، رەسپۋبليكامىزدىڭ ءتۇرلى ايماعىندا جاۋاپتى قىزمەت اتقارعان بەلگىلى ازامات. قارا باسىنىڭ قامى ءۇشىن ەمەس، ەلدىڭ مۇددەسى ءۇشىن ەرەن ەڭبەك ەتتى. سالىق سالاسىندا كوپ جىلدار قىزمەت اتقارىپ، كەيىننەن قازالى، قارماقشى اۋداندارىنىڭ اكىمى بولىپ، قاراپايىم ادامداردىڭ پروبلەماسىن شەشۋگە تىكەلەي ارالاستى. قىزمەتتە دە، تۇرمىستا دا قاراپايىم بولىپ قالا ءبىلدى. ارتىنان جامان ءسوز ەرمەدى. قولى تازا، نامىسىن، ارىن ساتقان جوق. ماسەلەن، قازالى اۋدانىندا اتقارعان اۋقىمدى جۇمىستارىن قاراپايىم حالىق ءالى كۇنگە دەيىن جىر قىلىپ ايتىپ ءجۇر ءارى يگى ىستەرىنىڭ جەمىسىن دە كورىپ كەلەدى.

مۇرات سامۇرات ۇلى – قىزمەتتە ءوز مىندەتتەرىن اتقارۋدا ادامگەرشىلىك پەن مەملەكەت مۇددەسىن قاتار ويلايتىن مەملەكەتشىل تۇلعا. جاستايىنان ەلمەن ەتەنە ارالاسىپ، حالىقتىڭ ماسەلەسىن جەكە باسىنىڭ جۇمىسىنان جوعارى قوياتىنى – وتباسىندا تاربيە العانىنان بولۋ كەرەك. الدىنا كەلگەن مۇقتاج جانعا كومەك بەرۋدى بورىش سانايتىن. سونىڭ دالەلى بولار، بۇگىندە مۇرات سامۇرات ۇلى جالالى بولعاندا، قاراپايىم ادامداردىڭ وزدەرى ارا ءتۇسىپ، قولداۋ كورسەتىپ جاتىر.

مەنىڭشە، يماندوسوۆ مۇرات سامۇراتۇلىن كىنالاۋعا ءبىر عانا كۋانىڭ "تۇركىستان قالاسىندا سالىنىپ جاتقان مونشانىڭ قۇرىلىسىنا اۋدارىلعان اقشانى قولما-قولعا اينالدىر" دەگەن جاۋابى نەگىز بولعان. جانە ونىڭ ءوزى تەرگەۋدىڭ باسىندا اقشانى قولما-قولعا اۋدارۋ جايىندا تاپسىرمانى م. دەلمۇحانوۆ بەردى دەسە، كەيىننەن باسقاشا جاۋاپ بەرىپ، بۇل تاپسىرمانى مۇرات يماندوسوۆ بەردى دەپ وزگەرتكەن.

بىرىنشىدەن، كۋا رەتىندە ايىپتاپ وتىرعان ادامنىڭ ءوزى وسى قىلمىستى جاساۋدا بەلسەندى ءرول اتقارعان.

ەكىنشىدەن، "مونشاعا قارجى جەتپەي جاتىر" دەپ، قوردا جينالعان اقشانى سۇراپ، ۇسىنىس جاساعان دا، قۇرىلىس فيرمالارىن ىرىكتەپ تاڭداعان دا، ولارعا قارجىنى جۇمساۋدا تاپسىرما بەرىپ جۇرگەن دە – قۇرىلىس باسقارماسىنىڭ بۇرىنعى باسشىسى. ول سوتتا دا، تەرگەۋدە دە دالەلدەنگەنىمەن، وعان نازار اۋدارىلمايدى. ەگەر 80 ميلليون اقشانى قولما-قول اكەلىپ بەر دەپ تاپسىرما بەرگەن م. يماندوسوۆ بولسا، ونىڭ ورىندالۋىن ءبىر جارىم اي بويى سۇراماعانى قالاي؟ اقشا تامىز ايىنىڭ باسىندا اۋدارىلادى، ال قولما-قولعا تەك قىركۇيەك ايىندا اينالدىرىلادى. ىستەگى دالەلدەردىڭ لوگيكاسى بويىنشا، مۇرات سامۇرات ۇلى اقشانىڭ جۇمسالۋى مەن قايتارىلۋ جاعدايىنان مۇلدەم حابارسىز بولعان. ويتكەنى ول قۇرىلىس سالاسىن باسقارماعان، وعان جاۋاپتى بولماعان. مەملەكەتتىك قىزمەتتە باسقا ارىپتەسىنىڭ قىزمەتىنە ارالاسۋعا جول بەرىلمەيدى، ول ءتارتىپ بۇزۋشىلىق بولىپ باعالانادى. سول سەبەپتى قۇرىلىس سالاسىنا جاۋاپتى بولعان ورىنباسارى قىزمەتىنە كىرىسكەن سوڭ، مۇرات يماندوسوۆ بۇل ماسەلەمەن اينالىسپاعان. مۇنى سوتتا جاۋاپ بەرگەندەردىڭ بارلىعى راستايدى. بار كىناسى – قارجى بولماۋىنان مونشا قۇرىلىسى توقتاپ قالماسىن دەپ مەملەكەت مۇددەسىن ويلاپ، جانى اشىعانىنان كۇيىپ وتىر.

ۇشىنشىدەن، بۇرىنعى وبلىس اكىمى ق. ىسقاقوۆ جاۋابىندا مۇرات سامۇراتۇلىمەن ابايلاپ، ويلانىپ سويلەسەتىنىن، ولاردىڭ قارىم-قاتىناستارى تەك قىزمەت بابىمەن عانا بايلانىستى بولعانىن جانە وعان مۇنداي تاپسىرما بەرە المايتىنىن كورسەتكەن.

تەرگەۋ ورگانى بارىنشا دالەل ىزدەپ، جاسىرىن دا، جاريالى دا تەرگەۋ-ىزدەستىرۋ شارالارىن جۇرگىزگەن. الايدا ونداي "سوز-اڭگىمە" بولماعان سوڭ، دالەلدىڭ تابىلماۋى دا اقيقات ەمەس پە؟ سوندا ءوزى قىلمىستى جاساۋعا قاتىسقان ادامنىڭ كۇماندى جاۋابىنا عانا سۇيەنىپ، ادام سوتتالىپ وتىرعان سياقتى.

سونداي-اق "سىر مەيرىمى" قورىنىڭ ديرەكتورى جاۋابىندا وبلىس اكىمى ورىنباسارىنىڭ كومەكشىسى بولعان م.تاسقارايەۆ تەلەفون سوقتى دەپ ايتقان. ال تاسقارايەۆپەن بەتتەسۋدە تەلەفون سوقپاعانىن، 80 ميلليون جايىندا بىلمەيتىنىن، يماندوسوۆ مۇرات بۇل جايىندا تاپسىرما بەرمەگەنىن ەستىگەن كەزدە وز-وزىنە كۇماندانىپ وتىر. م. يماندوسوۆ قور ديرەكتورىن بۇرىن-سوڭدى تانىمايدى دا، اراسىندا بايلانىس تا بولماعان. ونى ءوزى دە راستاپ وتىر. مىنە، ىستە وسىنداي قيىسپايتىن تۇستار كوپ. وكىنىشتىسى، وسىنداي ازامات ىشپەي-جەمەي، باسى-قاسىندا جوق بولا تۇرا (ءبىر اۋىز ءسوزى ءۇشىن) 6 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلىپ، سوتتالىپ وتىر.

سوتتا انىقتالعان كەز كەلگەن كۇمان تۋدىراتىن دالەلدەر قوسىمشا تەكسەرۋدى قاجەت ەتەدى نەمەسە مۇلدەم ايىپتاۋ نەگىزىنەن الىنىپ تاستالۋ كەرەك، ياكي دالەل بولىپ باعالانبايدى.

قورعاۋشىلاردىڭ مالىمدەۋى بويىنشا، تەرگەۋ بارىسىندا جىبەرىلگەن تەرگەۋ رەتتىلىگىنىڭ ساقتالماۋى سياقتى ورەسكەل زاڭ بۇزۋشىلىقتار جايىندا سوتتا ءوتىنىشحات بەرىلگەن ەكەن. ەندى جوعارى سوت ينستانسيالارىندا وسى قىلمىستىق ءىس ءادىل كوزقاراسپەن قارالىپ، زاڭدىلىقتىڭ ۇستەم بولاتىنىنا ءۇمىتىمىز بار.

ەلىمىزدە زاڭ ۇستەمدىك قۇرىپ، ادام قۇقىقتارىنىڭ ساقتالۋى قامتاماسىز ەتىلگەن جانە سوت شەشىمى مەن ۇكىمدەرى كۇمان تۋدىرماعان جاعدايدا عانا سوتقا حالىقتىڭ سەنىمى كۇمانسىز بولىپ، بەدەلى ارتادى. تەرگەۋ ورگانى قۇقىق بۇزۋشىلىق پەن قىلمىسقا قارسى كۇرەستە اسىرا سىلتەپ، قاتەلەسىپ جاتقان بولسا، سوت مۇنداي زاڭسىزدىقتاردى انىقتاعان جاعدايدا ۇزىلدى-كەسىلدى جويۋعا شارالار قولدانۋعا مىندەتتى. سوندىقتان سوت قارالاۋشى پوزيسيادا بولماي، ادىلدىك پەن شىندىقتان تايماي، ادام تاعدىرىنىڭ كەپىلى بولۋى ءتيىس. سوندا عانا حالىقتىڭ سەنىمى نىعايادى.

ابدىكارىم ابدۋللايەۆ،

پروكۋراتۋرا سالاسىنىڭ ارداگەرى