ساياساتتانۋشى مارات شيبۇتوۆ telegram-كانالىندا ەۋروپا پارلامەنتىنىڭ قازاقستانداعى ساياسي جاعدايدى سىناعان قارارىنىڭ ارتىندا "شەتەلدەگى وپپوزيسيونەرلەردىڭ ءليببيى تۇر" دەپ سانايتىنىن مالىمدەدى.

ول قاراردا تەك تەرىس فاكت قانا ايتىلىپ، جاعىمدى فاكتورلار تۋرالى، جالپى جاعداي مەن ونىڭ ديناميكاسى جايلى ءسوز ەتىلمەگەنىن، مۇنى ستاندارت مانيپۋلياسيا دەپ ەسەپتەيتىنىن جەتكىزدى.

"ءتىپتى كەشىگۋ دە جوق ەمەس" دەگەن ول قاراردا اتاپ وتىلگەن ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ قىزمەتىنە قويىلعان شەكتەۋ مەن ايىپپۇل 4 اقپاندا الىنىپ تاستالعانىن ايتتى.

– شىن مانىندە ەلدە دەموكراتيزاسيا ءجۇرىپ جاتىر. ماسەلەن جاي عانا قازاقستانداعى ادام قۇقىعى جونىندەگى حالىقارالىق بيۋرو ستاتيستيكاسىنا سۇيەنىپ ەلدەگى بەيبىت جيىنداردىڭ سانىن الايىق:

–  2017 جىلى – 36
–  2018 جىلى – 32
–  2019 جىلى – 227
–  2020 جىلى (ءقاڭتار-ساۋىر، ارى قاراي كارانتين) – 176

ازاماتتىق جانە ساياسي بەلسەندىلىكتىڭ مۇنشا ءوسىمى ەلدەگى ساياسي جاعداي مەن قۇقىققورعاۋ سالاسىنداعى تاجىريبەلەر جاقسارماعاندا مۇمكىن ەمەس بولار ەدى، –  دەيدى ساياساتتانۋشى.

ساياساتتانۋشىنىڭ پىكىرىنشە، ەۋروپارلامەنت قارارى مۇحتار ءابليازوۆ سەكىلدى شەتەلدەگى وپپوزيسيونەر ءلوببيىنىڭ ناتيجەسى.

–  ەۋروپارلامەنت بىزدەگى جاعدايدى ۇدايى باقىلاپ وتىر ما؟ جوق. ولار جاي عانا وزدەرىنە بەرىلگەن قۇجاتتار پاكەتى مەن بىرنەشە كەزدەسۋدىڭ نەگىزىندە شەشىم قابىلداپ وتىر. ەۋپوپارلامەنت سىنىنا ىلىنگەن ءبىز عانا ەمەستىگىمىزدى ايتقىم كەلەدى. ولار ۋكراينانى، رەسەيدى دە ايىپتاعان، –  دەگەن ول ەلدەگى جاعدايعا مونيتورينگ جاسايتىن، قازاقستان تۋرالى ناقتى باعالاۋ كريتەرييلەرىنە يە ءتۇرلى عىلىمي جانە ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارعا كوبىرەك سەنەتىنىن ايتتى.

ساياساتتانۋشى ءسوز سوڭىندا قازاقستاندا دەموكراتيا جاعدايى جاقسى دەي المايتىنىن، بۇدان دا جاقسى بولا الاتىنىن جەتكىزە وتىرىپ، مانيپۋلياسيا جاسالۋى ودان دا جامان ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

بۇعان دەيىن ەۋروپا پارلامەنتى باسىم كوپشىلىك داۋىسپەن "قازاقستانداعى ادام قۇقىقتارىنا جونىندەگى" قارار قابىلداعان. ەلدەگى ازاماتتىق قوعام اياسىنىڭ تارىلۋىن، ادام قۇقىقتارىنىڭ بۇزىلۋىن جانە سايلاۋداعى ادىلەتسىزدىكتى سىنايتىن قاراردى داۋىس بەرگەن 693 دەپۋتاتتىڭ 598ء-ى قولداسا، تەك 43 دەپۋتات قارسى شىققان. 

قازاقستانداعى باسەكەسىز سايلاۋ جانە بەلسەندىلەردى قۋدالاۋ، ساياسي تۇتقىندار، تۇرمەدە ازاپتاۋ، ءسوز بوستاندىعى ماسەلەلەرىنە نازار اۋدارعان ەۋروپارلامەنت دەپۋتاتتارى قازاقستانعا 20 تالاپ قويعان.

ال قازاقستان سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ باسپا ءسوز حاتشىسى ايبەك سمادياروۆ ەۋروپا پارلامەنتىنىڭ قازاقستانداعى ساياسي جاعدايدى سىناعان "قارارى تۇسىنبەستىك تۋدىراتىنىن" ايتادى

ونىڭ پىكىرىنشە، مۇنداي قارارلاردى ەۋروپالىق پارلامەنت حالىقارالىق كۇن ءتارتىبىنىڭ ءتۇرلى ماسەلەلەرى بويىنشا ايتارلىقتاي تۇراقتى تۇردە قابىلدايدى.

ايبەك سمادياروۆ ەۋروپالىق وداققا مۇشە مەملەكەتتەر پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ باستاماسىمەن قولعا الىنعان دەموكراتيالىق رەفورمالاردى قولدايتىنىن العا تارتادى.

– وسى سەبەپتى جاڭا قاراردىڭ ماتىنىندە پايدالانىلعان مالىمەتتەردىڭ ناقتىلىعىنا قاتىستى قازاقستاندا تۇسىنبەستىك تۋىندادى. ەۋروپارلامەنتتىڭ ءبىرقاتار مۇشەلەرى ەلىمىزدىڭ دامۋىنداعى وزەكتى ۇردىستەرگە قاتىستى وڭ پىكىرلەرىنە قاراماستان، وزدەرىنىڭ پارتيالارىنداعى ىشكى تارتىبىنە سايكەس وسى قاراردى قابىلداۋعا داۋىس بەردى. سونىمەن قاتار وبەكتيۆتى كوزقاراستاعى ءبىرقاتار ەۋرودەپۋتاتتار، اتاپ ايتقاندا ماكسيميلليان كرا (گەرمانيا)، تەرري مارياني (فرانسيا) جانە تاتيانا جدانوكا (لاتۆيا) قازاقستاندى بەلسەندى قورعادى، – دەدى ول.

بريتانيالىق The Economist جۋرنالى جۋىردا دەموكراتيا يندەكسى 2020 بويىنشا قازاقستاندى 128-ورىنعا جايعاستىرىپ، اۆتوريتارلىق رەجيمدەر ساناتىندا قالدىرعان.