ەلوردادا ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلىنىڭ «ويان، قازاق!»، ماعجان جۇمابايەۆتىڭ «پەداگوگيكا» ەڭبەكتەرى جانە احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ «ەل بۇگىنشىل، مەنىكى ەرتەڭگى ءۇشىن» شىعارمالار جيناعى قايتا باسىلىپ شىقتى.

اتالعان كىتاپتاردى «سەنى¬مەن بولاشاق» رەسپۋبليكالىق اتا-انالار بىرلەستىگى جانىنداعى «اسىل مۇرا» تاعىلىمدىق كىتاپ¬تار سەرياسىن شىعارۋ ءبولىمى ساياسي قۋعىن-سۇرگىن جانە اشارشىلىق قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى قارساڭىندا جاريالاپ وتىر.

– بۇل كىتاپتار بۇرىن دا باسىلعان. ءبىراق ءبىرازى ەسكىرگەن، كىتاپحانالاردان تاپپاي-مىز. كەي ماتەريالداردى ۇزىك-ۇزىك ينتەرنەت¬تەن تابۋعا بولادى. ءبىز سونىڭ ءبارىن بىرىكتىرىپ، كىتاپ قىلىپ شىعاردىق. سونىڭ ىشىندە «پەداگوگيكا» العاش رەت 1922 جىلى جارىق كورگەن. سودان بەرى اراعا 100 جىل سالىپ، قايتا جاڭارتىپ باسىپ شىعارىپ وتىرمىز، – دەيدى رەسپۋبليكالىق بىرلەستىك ءتوراعاسى راقىمبەك جولايەۆ.

بەلگىلى ادەبيەتتانۋشى، «اسىل مۇرا» تاعىلىمدىق كىتاپ¬تار سەرياسى اقىلداستار القاسى-نىڭ مۇشەسى سەرىك نەگيموۆتىڭ سوزىنشە، قازىرگى قازاقتىڭ عى¬لى¬مي تىلىندە ءتۇسى¬نىك¬ءسىز تەرمين كوپ. جاڭا عىلى¬مي ەڭبەكتەردى وقىپ ءتۇسىنۋ قيىن. حالىقارالىق تەرمين ءجيى قولدانىلادى.

– ۇرپاق بويىنا ءتالىم مەن تاربيەنى، ءبىلىم مەن ءىلىمدى الاش قايراتكەرلەرىنىڭ ەڭبەكتەرى ارقىلى سىڭىرەمىز. بۇگىندە عىلىمدا شەتتەن كەلگەن تەرميندەر وتە كوپ. دەگەنمەن كەشەگى ۇلت زيالىلارى ءوز ەڭبەكتەرىندە قازاق تەرميندەرىن ەڭگىزىپ، قولدانعان. ول حالىققا تۇسىنىكتى تىلدە جازىلعان. مىنە وسىنداي ۇلتتىڭ تىلىندە جازىلعان كىتاپتاردى ناسيحاتتاپ، وقىتۋىمىز قاجەت. بۇگىن حالىق ءۇشىن كىتاپ باسىپ شىعارىپ، ونى وقىرمانعا تەگىن تاراتىپ وتىرعان ۇيىمعا العىس بىلدىرەمىن. الاش قايراتكەرلەرىنىڭ ەڭبەكتەرى ۇلتتىق رۋحىمىزدى، ءتىلىمىزدى، جانىمىزدى، مادەنيەتىمىزدى، تاريحىمىزدى ۇلتتىڭ تىلىندە جازۋعا ۇيرەتەدى، – دەيدى سەرىك نەگيموۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى عىلىمي ەڭبەكتىڭ 60%-ى بۇرىنعى ەڭبەكتەردى سيتاتا قىلادى. سوندىقتان وقىلمايدى. ال بايتۇرسىنوۆتار وقىلادى. سەبەبى ۇلتتىڭ تىلىندە جازىلعان.

اقىلداستار القاسىنىڭ تاعى ءبىر مۇشەسى اقجىگىت الىبەك ۇلى¬نىڭ ايتۋىنشا، بۇل كىتاپتاردى كوپتەپ شىعارۋدىڭ وزىندىك ءمانى بار.

– كەيدە مۇنداي كىتاپتار بۇرىننان بار عوي، نەسىنە قايتا-قايتا تۇساۋىن كەسە بەرەسىزدەر دەگەن سۇراق تۋىنداۋى مۇمكىن. وسى ايدىڭ باسىندا قالادا كىتاپ كورمەسى ءوتتى. سوندا قازاقشا تالىم-تاربيە بەرەتىن كىتاپتار ساناۋلى عانا. شىققان كىتاپتار بار، ءبىراق قىزىلدى-جاسىلدى، قالىڭ مۇقابامەن، وقىرمانعا قولجەتىمدى ەمەس. ال ەندى سول كىتاپتاردىڭ جاعدايى قالاي ەكەن دەپ قاسىنداعى «مەلومانعا» كىرسەك، ول كىتاپتار مۇلدە جوق. 19-20 عاسىردىڭ باسىندا ءومىر سۇرگەن ورىستىڭ كلاسسيكتەرى تۇر، – دەيدى اقجىگىت الىبەك ۇلى.

ال فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، اكادەميك ديحان قامزابەك ۇلىنىڭ پىكىرىن¬شە، الاش حالىقتى جۇمىلدىرادى، جاڭا دەڭگەيگە كوتەرەدى دەگەن سەنىم مول. جاڭا قازاقستان قۇرۋ ءۇشىن ماڭىزدى ەكى دۇنيە بار. ءبىرىنشى، ەلدىڭ قاۋىپسىزدىگى. اتا-انالاردىڭ باسىن قوسقان «سەنىمەن بولاشاق» ءرقب-نىڭ باعدارى مەن باعىتى دا وسى. سەبەبى مەملەكەتتىڭ قاۋىپ-سىزدىگىنىڭ باستاۋى – قوعامدا سانالى اتا-انالاردىڭ بولۋى. ەكىنشى، الەۋمەتتىك جوبالاردى قولداۋ. بۇل – مەملەكەتتىڭ ەڭ باستى مىندەتى. بىزدە باستاما وتە كوپ.

– وسىندا وتىرعان بارشامىزدىڭ ەڭبەگىمىز، ول – مەمەلەكەت قاۋىپسىزدىگى. سىزدەر ءبىلىم بەرۋدەن، بىزدەر عىلىممەن ەلدىڭ قاۋىپسىزدىگىنىڭ كىرپىشىن قالاپ جاتىرمىز. سونىڭ ىشىندە «سەنىمەن بولاشاق» سىندى ەلگە پايدالى باستامالاردى قولداۋ ماڭىز¬دى. جاڭا قازاقستاننىڭ بولاشاعى باياندى بولاتىنى وسىعان بايلانىستى، – دەدى ديحان قامزابەك ۇلى.

«جەرگە يە بولۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك ءتىل بىرەۋ بولۋى كەرەك. ۇرپاق انا تىلىندە باستاۋىش مەكتەپتەن باستاپ ءبىلىم الۋى قاجەت. انا ءتىلىن ءبىلىپ، اناسىنىڭ سۇتىمەن وسكەن بالا وتان دەيدى. وسى قۇندىلىقتى قادىرلەگەن ادام بۇكىل ادامزاتقا قىزمەت ەتەتىن ازامات بولادى. ادامدىق ديحانشىسى بولادى» دەگەن احمەت بايتۇرسىن ۇلى. فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ايگۇل ءىسماقوۆانىڭ ايتۋىنشا، الاش قايراتكەرلەرى وتانعا ادال قىزمەت ەتۋ ۇلگىسىن ولگەنشە كورسەتىپ كەتتى.

– ءقازىر دە ادامدار تەز پايدا تاپقىسى، جاقسى لاۋازىمعا وتىرعىسى كەلەدى. ال ءاليحان، ءمىرجاقىپ، دۋلاتتار وتانعا اقىسىز، ادال قىزمەت ەتتى. ولاردىڭ ۇلاعاتتى ءسوز¬دەرىن شەتەلدىك عالىمدارعا ايتساڭ تاڭعالادى. «قانداي كورەگەن حالىقسىزدار» دەيدى. ال بۇگىنگى مەن ءبىلىم بەرەتىن ستۋدەنتتەر وسى قۇندى دۇنيەلەر نەگە مەكتەپتە وقىتىلماعان دەيدى. سوندىقتان الاش زيالىلارىنىڭ ۇستانىمى ءبىلىم بەرۋ دەڭگەيىنە جەتۋى قاجەت، – دەيدى ايگۇل ءىسماقوۆا.

ايتا كەتۋ كەرەك، ءۇش كىتاپتىڭ ءارقايسىسى مىڭ دانامەن شىققان. جالپى، قازاقستاندا 8 مىڭداي مەكتەپ بار دەسەك، اتا-انالار بىرلەستىگى الداعى ۋاقىتتا بۇل ەڭبەكتەردى سونىڭ بارىنە تاراتۋ ءۇشىن تاعى دا شىعارىلاتىنىن ايتتى.