وسى اپتانىڭ باسى داۋمەن باستالدى. ياعني ەسكى جىلداعى ەگەس جاڭا جىلعا جاڭا سيپات الا كەلگەن سياقتى. ناقتىراق ايتساق بەلگىلى جۋرناليست، Abai.kz اقپاراتتىق پورتالىنىڭ باس رەداكتورى داۋرەن قۋاتقا kazaitys.kz سايتىنىڭ اتىنان قاتاڭ تۇردە ەسكەرتۋ جاسالعان. ياعني kazaitys.kz سايتى ايتىسۋدان جالىقسا كەرەك، بىردەن قوقان-لوققى جاساۋعا كوشىپتى. ماسەلەن وزدەرىنىڭ سايتتارىنان جولدانعان حاتتا «قىزدارىڭ ەرتەڭ زيناقورلىق جولعا تۇسەدى» دەپ اۋىز باتىپ ايتۋعا بولمايتىن سوزدەر جازعان. ءسوزىمىز دالەلدى بولۋى ءۇشىن داۋرەن قۋاتتىڭ facebook الەۋمەتتىك جەلىسىندەگى مالىمدەمەسىنە نازار اۋدارساق. اتالعان مالىمدەمەدە جۋرناليست «ماقالا مەن حاتتا ماعان، مەنىڭ وتباسىما، بالا-شاعاما سەس كورسەتكەن سوزدەر جازىلعان. ماقالا اۆتورى ءبارىن بىلاي قويىپ مەنىڭ قۇلىندارىم – قىزدارىم ەرتەڭ زيناقورلىق جولعا تۇسەدى دەگەندەي ادام اۋزى بارمايتىن تۇسپالدار جازىپتى» دەيدى.
حوش، سونىمەن kazaitys.kz سايتىنىڭ ءدال بۇلاي Abai.kz اقپاراتتىق پورتالىمەن وشتەسۋىنە سەبەپ بولدى؟ ەستەرىڭىزدە بولسا تاياۋدا عانا Abai.kz-تە «مۇرتىنان ايىرىلىپ، ساقالى عانا قالعان ايتىستان نەگە ءمان كەتتى؟» دەگەن تاقىرىپتا ماقالا جاريالانعان بولاتىن. اتالعان ماقالادا «نۇر وتاننىڭ» قولداۋىمەن، بەكبولات تىلەۋحان مەن مۇحامەدجان تازابەكوۆتىڭ مۇرىندىق بولۋىمەن وتكىزىلگەن ايتىس سىن ساداعىنا ىلىنگەن-دى. مىنە سول ماقالانىڭ اۆتورى بەلگىسىز بولسا دا kazaitys.kz سايتى «مۇنى داۋرەن قۋات جازدى» دەپ جازعان ەدى. ايتسە دە اتالعان جاعداي باس جارىپ، كوز شىعارۋعا سەبەپ بولماۋى ءتيىس بولاتىن. ءبىر قىزىعى kazaitys.kz سايتىنىڭ باس رەداكتورى ۇلاربەك نۇرعالىم «بۇل ماسەلەگە قاتىسىمىز جوق» دەپ مالىمدەمە جاساعان جوق. دەمەك بەس ۋاقىت نامازىن قازا قىلمايتىن تاقۋا ءجۋرناليستىڭ بۇل ىسكە تىكەلەي قاتىسى بولۋى ابدەن مۇمكىن. بۇلاي دەۋىمىزگە تاعى ءبىر سەبەپ، ۇلاربەك نۇرعالىممەن سويلەسىپ وسى ماسەلەنىڭ انىق-قانىعىن بىلمەك بولعانبىز. ايتسە دە ونىڭ ەكى بىردەي تەلەفون ءنومىرى ءسوندىرۋىلى بولىپ شىقتى. سوندىقتان دا Abai.kz اقپاراتتىق پورتالىنىڭ باس رەداكتورى داۋرەن قۋاتپەن سويلەستىك.
– كۇنى كەشە ءوزىڭىزدىڭ اتىڭىزعا «قازايتىس.كز» سايتىنىڭ اتىنان قوقان-لوققىعا تولى حات كەلگەن بولاتىن. ءقازىر جاعداي قالاي وربۋدە؟ – شىنىمدى ايتسام، مەنىڭ جۇرتتان قۇپيا قىلاتىن جەكە ءومىرىم جوق. مەنىڭ ءومىرىم بارشا جۇرتقا جاريا ەكەنىن ەكىنىڭ ءبىرى بىلەدى. ويتكەنى مەن – زايىرلى مەملەكەتتە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ازاماتپىن. مەن جانە ناقتىراق ايتسام قوعامدىق قوردىڭ باسشىسى رەتىندە ازدى-كوپتى تابىسىنا تۇراقتى تۇردە سالىق تولەيتىن سايتتىڭ باس رەداكتورىمىن. قوعامدا سەنىڭ بويىڭنان ايتارلىقتاي ءمىن تاپپاعاننان كەيىن وسەك ىزدەيتىن وسال ادامدار بار. مىنە، سونداي جاعدايدى «قازايتىس.كز» سايتىنىڭ جەتەكشىلەرى جاساعان ەكەن. ماسەلەن، ولار اۋىلداعى اكە-شەشەم مەن تۋىستارىمنىڭ «تراگەديالى ءومىرى بار ەكەن» دەپ بولمايتىن نارسەلەر جازعان. مەنىڭ اكەم ادال ەڭبەگىمەن مال باعىپ، بالا شاعاسىن اسىراعان قاريا. ەندەشە، اقاساقالمەن الىساتىن «قازايتىستىڭ» قانداي قاقىسى بار؟ جارايدى، جازعان ماقالالارىمدى سىناسىن، پىكىر ايتسىن، جەردەن الىپ، جەرگە سالسىن. وعان داۋىم جوق. ال جەكە باسىما، وتباسىما قوقان-لوققى جاسايتىنداي مەن بالا-شاعاممەن بىرگە كىمنىڭ ەگىندىگىنە ءتۇسىپپىن؟ ءيا، پەندە شىندىق پەن اقيقاتتىڭ شىڭىنا جەتتىم دەپ ايتا الماس. دەيتۇرعانمەن، ءوزىم جازعان ماقالالارىمدا كوزبەن كورىپ، بايقاعان فاكتىلەرىمدى، تۇيگەن ويىم مەن ازاماتتىق پىكىرىمدى جاسىرىپ قالمايمىن. قازىرگى مەنىڭ باسىمداعى جاعداي كەز كەلگەن ادامعا ءقاۋىپ توندىرەتىن جاۋىز، قورقاۋ توپتاردىڭ پايدا بولعانىن بىلدىرەدى. ايتالىق، مەن ءسوز ۇستاعان ادام رەتىندە وسى ماسەلەنى جاريالاپ جازىپ جاتىرمىن. سوندىقتان ءار ازاماتقا قۇقاي كورسەتەتىن، جەكە ومىرىنە قول سۇعاتىن سۇرقىلتايلاردى قازاق ەلى زاڭ بويىنشا توقتاتۋ قاجەت. ويتكەنى، بۇل ءبىر مەنىڭ عانا ماسەلەم ەمەس، ەرتەڭ كۇنى ولار كەز كەلگەن قازاق وتباسىنا ءقاۋىپ توندىرەدى. ءسويتىپ قوعامدى ۇرەيلەندىرىپ وتىرۋدى كوزدەيدى. بىزگە قورقىنىشتىڭ «قۇشاعىنداعى» قوعام كەرەك پە، الدە ەركىن وي، ازات ارەكەتتى تۋ عىپ ۇستايتىن تاۋەلسىز مەملەكەت قاجەت پە؟ – كەشەلى بەرى «قازايتىس» سايتىنىڭ باس رەداكتورى ۇلاربەك نۇرعالىم «داۋرەن قۋاتقا ءبىز حات جازعان جوقپىز» دەپ مالىمدەمەدى. سوعان قاراعاندا حاتتى «قازايتىس.كز» سايتى جازعان بولدى عوي... – ارينە. بىرىنشىدەن، بۇل حات www.kazaitys.kz سايتىنىڭ رەسمي ۆەب-جاشىگىنەن كەلدى. ەكىنشىدەن، facebook الەۋمەتتىك جەلىسىنەن assalaumagaleikumdaurenquat@mail.ru دەگەننەن ارنايى حات كەلىپ وتىر. دەمەك ولار وزدەرىنىڭ ماعان حات جازعانىن جاقسى بىلەدى. ۇشىنشىدەن، اتالعان سايتتان ءبىر جىگىت حابارلاسىپ، مەنىڭ جەكە ەلەكتروندىق پوچتاما حات جىبەرگەندەرى تۋرالى ايتتى. ال سونشا الاۋلاتىپ، جالاۋلاتىپ، جار سالعان حاتتارى نە ەكەن دەپ قاراسام، ادامنىڭ جۇرەگى اينيتىن جيىركەنىشتى «وسەك جازبا» ەكەن. سونداعى اڭگىمەلەرىنىڭ اۋەنى «قۇرتىپ جىبەرەمىنگە» سايادى. قۇداي-اۋ، ءبىزدىڭ بىلگەنىمىزدە سولار اۋىزىندا «اللاسى» بار جىگىتتەر بولاتىن. سويتە تۇرا (ەستۋىمشە ۇلاربەك نۇرعالىم دەگەن جىگىت بەس ۋاقىت نامازىن قازا قىلمايتىن تاقۋا كورىنەدى) مەنىڭ كىشكەنتاي قىزدارىمنىڭ بولاشاعىنا پال اشىپ، تەرىس جولعا تۇسەتىنىنە بولجام جاساپتى. مۇنداي ءدىندارلاردان نە كۇتۋگە بولادى؟ مىسالى مەن «4-5 توقالى بار ازاماتتاردىڭ قىزدارى ەرتەڭ بويجەتكەندە باسقالاردىڭ توقالى بولادى» دەپ اۋىزىما كەلگەندى ايتىپ وتىرسام، ادامدىعىمنان نە قالادى؟ – بۇل حاتتى «قازايتىس.كز» سايتىنىڭ باس رەداكتورى ۇلاربەك نۇرعالىم عانا جازباعان بولۋى كەرەك. ەندەشە، نەگە «قازايتىس.كز» سايتىنىڭ نەگىزگى قوجايىندارىنا حابارلاسپادىڭىز؟ – ارينە، حابارلاستىم. ايتىسقا قاتىستى بولعاندىقتىقتان، ايتىستى ۇيىمداستىرعان بەكبولات اعاما جاسىم كىشى بولعاندىقتان بىرنەشە رەت تەلەفون شالدىم. وكىنىشكە قاراي قالتافونى ءسوندىرۋلى بولدى. بايقايمىن، بەكەڭمەن ورتامىزعا وت سالاتىن ادامدار كوپ سياقتى. ايتپەسە، بەكبولات تۋرالى «اباي.كز» اقپاراتتىق پورتالىندا بىردە ءبىر سىن ماقالا جوق. اينالايىن-وۋ، «سەن بەكبولات تىلەۋحاندى ۋاحابيست، ەلدىڭ جاۋى دەپ جازىپسىڭ، ماقالاڭ مىنە» دەسە جاۋاپكەرشىلىكتەن جالتارىپ، قايتپەكپىن؟ مۇمكىن، ينتەرنەت-فورۋمدا وعان قارسى جازىلعان پىكىرلەر كوپ بولعان شىعار. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، ءبىزدىڭ پورتالدا جارىق كورگەن ماقالالار ءارتۇرلى وقىرماندار تاراپىنان قىزۋ تالقىلانادى. اسىرەسە، ءدىن تاقىرىبى. ءتىپتى، ءبىر ماقالانىڭ استىنا جازىلاتىن پىكىرلەر سانى بىرنەشە جۇزگە دە جەتەدى. ال سونىڭ ءبارىن باقىلاپ، تازالاپ وتىرۋ دەگەن مۇمكىن ەمەس دۇنيە. ءسوزدىڭ كەزەگى كەلگەن سوڭ ايتا كەتەيىنشى، پىكىرلەردى ءسۇزىپ وتىرۋ مۇمكىن ەمەستىگىن سول «قازايتىستىڭ» قاناتتاسى - «نامىس.كز» سايتىنىڭ رەداكتورى بەكەن قايراتتىڭ ءوزى دە مويىنداعان. شىندىعىن ايتقاندا، مەنىڭ بەكبولاتقا، بەكبولاتتىڭ ماعان جاۋلىعى جوق دەپ ويلايمىن. بەكەڭە تەلەفون شالعانىم دا سوندىقتان بولاتىن. – بۇل ماسەلە وسىمەن اياقتالا ما؟ جوق الدە سوڭىنا دەيىن اق-قاراسىن انىقتايسىز با؟ – ءقازىر مەنىڭ بالا-شاعام مەكتەپ جاسىندا. مەن ءۇشىن ولاردىڭ اماندىعىنان ارتىق مىندەت جوق. سوندىقتان دا بۇل ءىستى اياقسىز قالدىرمايمىن. ەلىمىزدە ازاماتتاردىڭ قۇقىعىن، ار-نامىسىن، اماندىعىن قورعايتىن پروكۋراتۋرا، ۇقك بار ەمەس پە؟ سولارعا جۇگىنەمىن. – جايشىلىقتا اتالعان سايت «بىزگە تىنىشتىق كەرەك. سوندىقتان دا بيلىككە قارسى شىقپاۋ كەرەك» دەگەن پوزيسيا ۇستانادى عوي. الايدا ەل ازاماتتارىنىڭ ومىرىنە ءقاۋىپ توندىرسە ولاردىڭ تىنىشتىقتى ساقتاۋ كەرەك دەگەن ءسوزى بەكەر بولىپ شىقپاي ما؟ – دۇرىس ايتاسىڭ. ويتكەنى ءبىزدىڭ جاعدايمىزدا جاۋ جاۋلىعىن ۇندەمەي جاسايدى. قازىرگە ولار ءۇشىن حالىقتى توپتاستىرىپ الۋ ماڭىزدى. «ەشكىمگە زالالى جوق، قۇدايدىڭ قۇلاق كەستى قۇلدارى» باسقانى بىلمەسە دە، ءدال وسى تىرلىكتى قاتىرادى... ونىڭ زاردابىن كەيىن كورەمىز. «دوس جىلاتىپ ايتادى». «اباي.كز»ء-تىڭ ۇستانىمى وسى. ءوزىنىڭ مەملەكەتىنە جانى اشيتىن كەز كەلگەن ازامات ەلدەگى كەلەڭسىزدىكتى بارىنشا جاسىرماي جەتكىزۋ كەرەك. جاقسىنى جاقسى، جاماندى جامان دەۋ قازاق ءباسپاسوزىنىڭ قاعيداسىنا اينالسا، كانى؟ كورە تۇرا كورمەدىم، بىلە تۇرا بىلمەدىم دەۋ - ەلىڭدى، بولاشاعىڭدى الداۋ. اينالىپ كەلگەندە قازاقيانىڭ ىستىعىنا كۇيىپ، سۋىعىنا توڭۋ – ازاماتتىق بورىشىمىز. سوندىقتان دا، سىناساق «جاقسى بولسىن» دەپ سىنايمىز، جاقسىلىعىن ايتساق، جۇرەگىمىزدەن قۋانعاندىعىمىزدان ايتامىز. ەندەشە، ءوز مەملەكەتىن ولەردەي جاقسى كورەتىن ازاماتتاردى بيلىككە جاۋ قىلىپ كورسەتۋ كىمگە كەرەك؟ – ۋاقىت ءبولىپ سۇحبات بەرگەنىڭىزگە راحمەت.
سىلتەمە: سەرىك جولداسباي "جەبە" گازەتى، 9 قاڭتار 2014 جىل
پىكىر قالدىرۋ