وتكەن اپتانىڭ ورتاسىندا الەمدىك نارىقتاعى مۇناي باعاسى بۇرىنعى دەڭگەيىنەن وسكەن بولاتىن. كوپتەگەن ساراپشىلار مۇنى رف قارۋلى كۇشتەرىنىڭ سيريا تەرريتورياسىندا اسكەري وپەراسيالار جۇرگىزۋىمەن تىكەلەي بايلانىستىرادى. الەمدىك نارىقتا قارا التىن باعاسىن تۇراقتاندىرۋعا سيرياداعى سوعىس قالاي ىقپال ەتپەك؟ بۇل تۋرالى «365info.kz» پورتالى ساراپتاما جاساعان.

سيرياداعى اسكەري وپەراسيالار مەن مۇناي نارىعىنداعى باعا تۇراقسىزدىعى سوڭعى اپتاداعى ەڭ كوپ تالقىلانعان تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى بولعاندىعى جاسىرىن ەمەس.

ال فرانسيالىق Societe Generale بانكىنىڭ ساراپشىلارىنىڭ پىكىرىنشە شيكى زات تۇرىندەگى Brent ماركالى مۇنايدىڭ باعاسى باررەلىنە 150 دوللارعا دەيىن كوتەرىلۋى مۇمكىن. بۇل تۋرالى بەلگيالىق Echo گازەتى مەن ءبىرقاتار ەۋروپالىق ب ا ق جازعان.

ءبىر قاراعاندا سيرياداعى وپەراسيالار مەن مۇناي باعاسى قالاي بىر-بىرىمەن بايلانىسۋى مۇمكىن دەگەن ساۋال تۋىندايتىنى راس. ءتىپتى، رف پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ مىنبەرىنەن بۇل تۋرالى بىلاي دەگەن ەدى عوي. «ەكىجۇزدىلىك، جاۋاپكەرشىلىكسىزدىك، جالعان مالىمەتتەرگە سۇيەنە وتىرىپ كوپىرىپ سويلەۋ ت.ب. تەرروريزمگە قارسى كۇرەسۋ كەرەك دەيسىزدەر. سويتە تۇرا سول تەرروريستەردى قارجىلاندىرۋ تەتىكتەرىنە كوز جۇما قارايسىزدار. ولار  ناركوبيزنەس پەن زاڭسىز مۇناي ساۋداسى ارقىلى قارجىلاندىرىلىپ وتىرعانىن بىلەسىزدەر عوي»،-دەگەن پۋتين مىرزا.

كەيبىر دەرەككوزدەرىنە سۇيەنسەك، يم سودىرلارى وزدەرى باسىپ العان يراك پەن سيريا اۋماعىنداعى مۇناي بۇرعىلاۋ ورىندارىنان ساتىلعان شيكى مۇنايدان كۇنىنە ميلليون دوللار پايدا كورەدى. ال يم مۇنايىن ءقازىر تۇركيا مەن يران ساتىپ الىپ وتىر. بۇل تۋرالى «نەفت روسسيا» سايتى جازادى.

قازىرگى تاڭدا يم زاڭسىز مۇنايدى باررەلىنە 25 دوللاردان ساتۋدا. سالدارىنان نارىقتاعى باعا باسەكەگە قابىلەتسىز بولىپ قالعان. الايدا بۇل زاڭسىز ساۋداعا توقتاۋ سالىناتىن كۇن الىس ەمەس. رەسەي فەدەراسياسى قارۋلى كۇشتەرىنىڭ تەرروريستەردىڭ مۇناي ينسترۋكتۋرالارىنا شابۋىلىنان كەيىن كونترا-مۇناي ساۋداسى توقتايتىنى ءسوزسىز.

ال ەكىنشى جاعىنان، سيرياداعى سوعىس الەمدىك نارىقتاعى مۇناي باعاسىن تۇراقتاندىرادى نەمەسە بىلتىرعى مەجەسىنەن ەكى ەسەگە كوتەرەدى دەپ كۇتۋ ارتىق ايتقاندىق بولار ەدى. سيريا الەمدىك ماسششتابتاعى مۇناي دەرجاۆاسى بولعان ەمەس.

ساراپشى ۆالەريي نەستەروۆتىڭ پىكىرىنشە، سيريا تەرريتورياسى ارقىلى تۇركياعا باراتىن مۇناي قۇبىرى بار. ءبىراق ولار ءقازىر وتە سەنىمسىز. اتالمىش قۇبىردىڭ كەيبىر بولىگى يراكتىق-كۇردىستانعا دا مۇناي  جونەلتەدى. دەگەنمەن بۇل الەمدىك نارىقتا كىشكەنە عانا ۇلەسكە يە. دەمەك، سيرياداعى سوعىستان كەيىن مۇناي باعاسى اسپانداپ شىعا كەلەدى دەپ كۇتۋ ارتىقتاۋ بولار ەدى.

سالىستىرمالى تۇردە قاراستىراتىن بولساق، بىرنەشە جىل بۇرىن سيريانىڭ جىلدىق مۇناي ءوندىرۋ كورسەتكىشى 14 ميلليون توننا بولدى. ول كەزدە ساۋد ارابياسى 500 ملن توننا مۇناي سورعىلاعان بولاتىن.

ال باتىستىق ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، تاياۋ شىعىستاعى سوعىس ماسششتابى اۋقىمدى بولاتىن بولسا، مۇناي باعاسى ايتارلىقتاي كوتەرىلەدى.

Reuters اگەنتتىگى حابارلاعانداي، ءقازىر نارىقتاعى Brent ماركالى  مۇناي شيكىزاتىنىڭ فيۋچەرسى $0،39 دان $48،76-عا دەيىن كوتەرىلگەن. ال WTI فيۋچەرسى $0،65 دو $45،74ء-تى قۇراپ وتىر. بۇل رەسەي قارۋلى كۇشتەرىنىڭ سيريا تەرريتورياسىن بومبالاعاننا كەيىنگى كورسەتكىشتەر ەكەنىن ەسكەرتە كەنكەنىمىز ءجون بولار.

ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، سيرياداعى سوعىس مۇناي باعاسىنىڭ كوتەرىلۋىنە سەبەپ بولا الماعان كۇننىڭ وزىندە، باعانىڭ ودان ءارى قۇلدىراۋىنا جول بەرمەيدى.

بۇل جەردە رەسەي قارۋلى كۇشتەرىنىڭ ءدال يم جاساعىنا شابۋىل جاساپ ءجاتقاندىعىنىڭ ءوزى كۇماندىلەۋ ەكەنى تۇسىنىكتى. كەيبىر دەرەكتەردە رف سيريا وپپازيسياسىمەن سوعىسۋدا دەسە، كەيبىر دەرەكتەر مۇلدە باسقاشا سويلەيدى.

ال تۇركيا، تاياۋ شىعىستاعى كەيبىر مەملەكەتتەر مەن باتىس ەلدەرى رەسەيدىڭ سوعىستى توقتاتۋىن تالاپ ەتۋدە. ەگەر رەسەي نارىعىنداعى مۇناي باعاسى وسەتىن بولسا، ول قازاقستانداعى باعاعا دا اسەر ەتەتىنى ءسوزسىز.

نۇرگەلدى ءابدىعاني ۇلى