«مەنى بۇل پالەدەن شىعارىپ الساڭ، وزىڭە ساۋابى تيەر...» دەگەن دوسىمنىڭ Qnet-كە كىرىپ، تاڭ ازاننان، ءتۇننىڭ جارىمىنا دەيىن ۋاقىتىن سارپ ەتىپ جۇرگەنىن كوزىم كورىپ، ءىشىم اشىدى. ناپالەون حيللدىڭ «دۋماي ي بوگاتەي» دەگەن كىتابىندا جەڭىسكە جەتۋدىڭ جولدارى ايتىلعان. بارلىعى دا بيزنەسكە دەگەن ءسىزدىڭ ىشكى شىنايى قىزىعۋشىلىعىڭىز بەن قاجىرلى ەڭبەڭىزدى قاجەت ەتەدى. ءبىراق، Qnet-تە جۇرگەن قۇرداسىمنىڭ قولىندا «مەنىكى» دەرلىك ەشبىر مەنشىگى جوق. ونى قۇتقارماق بوپ، مەن دە ونىڭ قۇرعان تۇزاعىنا ىلىنە جازدادىم. بۇرىندارى جۇمىس ىزدەپ سەندەلگەن كەزدە وسىنداي پيراميدالاردان ەستىپ جۇرگەن انگە باستى. ەكى قىز كەزەكتەسىپ، ءبىرى قىسقاشا كومپانيا تاريحى مەن تالاپتارىن ايتسا، ەكىنشىسى مەنىڭ بولاشاق پايدامدى ەسەپتەتىپ الەك بولدى. وسى ءبىر كومپانيا پايدا بولعالى وعان ءانشى، كۇيشىلەر ءۇيىر بولىپ العانىن، سوندا جۇمىس جاسايتىن قۇربىلاردان ءبىلىپ ءجۇرمىز. راسىندا دا، ول قالتالى ازاماتتار ءۇشىن وڭاي تابىس كوزىنە اينالسا، وعان كىرۋ ءۇشىن اتا-انالارىن قارىزعا باتىرىپ جۇرگەن ستۋدەنتتەرگە بۇل «ساندالما سويۋز» بولدى. وسىنداي بيزنەس تۇرلەرى جونىندە تەرەڭىرەك ماعلۇمات الۋ ماقساتىمەن قازۇۋ-دىڭ PR مامانى يمانالييەۆ جالعاس وسپانالىۇلىمەن اڭگىمەلەسكەن ەدىك.

جالعاس يمانالييەۆ،

قازۇۋ-دىڭ PR ءپانى وقىتۋشىسى، جەكە كاسىپكەر:

– ءبىزدى سوڭعى كەزدەرى ويلاندىرىپ جۇرگەن ماسەلەلەردىڭ ءبىرى – Qnet كومپانياسىنا كىرگەن جاستاردىڭ كوبەيۋى. كومپانيا 1998 جىلدان بەرى 14 جىل كولەمىندە جۇمىس جاساپ كەلەدى. ونىڭ ونىمدىلىگى مەن تيىمدىلىگى مالايزيا مەن فينليانديادا زەرتتەلگەن ەكەن. جالعاس اعا، ءسىزدىڭ وسى تاقىرىپقا قاتىستى پىكىرىڭىز قالاي؟

– كەز كەلگەن پيراميدا قۇرىلعاندا ونى ويلاپ تاپقاندار پايداعا كەنەلەدى. مۇنداي بيزنەس ءتۇرى 1993-1995 جىلداردان بار. ولار بەلگىلى ءبىر ۋاقىت ارالىعىندا پايدا بولادى، ءبىرى ومىرشەڭ بولسا، ەكىنشىلەرى جوعالىپ وتىرادى. «وريفلەيم»، «تيانشي» سياقتى كومپانيالاردىڭ تاۋارلارىن وتكىزۋ ءۇشىن ادامدار سول زاتتاردى بارىنشا جارنامالايدى، ساتۋشىلاردىڭ ويىن­دا تەك ءبىر عانا ماقسات بار. كەلگەن ادامعا ايتارى دا، امالى دا، اينالىپ كەلگەندە، وزىنەن ءبىر زات الۋعا كوندىرۋ.

– Qnet العاشىندا التىن جانە كۇمىس مونەتا شىعاراتىن كومپانيامەن كەلىسىمشارت جاساسىپ، تەك وسى تاۋار تۇرىمەن اينالىسسا، بۇگىندە 32 ءار-تۇرلى تاۋار وندىرەتىن، ونىڭ ىشىندە: شۆەيسار ساعاتى، ەمدىك قاسيەتى بار زاتتار مەن تۋريستىك كارتوچكالار ۇسىنادى. ونىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى، تاۋار تەك Qnet ارقىلى ءوتۋى ءتيىس ەمەس پە؟

– يا، ارينە. ءبىراق مۇنداي ءدۇ­نيەلەردى ساتىپ الۋشى ادامنىڭ قاپەرىندە ول زات وزىنە كەرەك پە، جوق پا؟ – دەگەن سۇراق بولۋى شارت. ەگەر دە مەن شۆەيسار ساعاتىن العىم كەلسە، ونى وزگە دۇكەن نە سول ەلدەن تىكەلەي الدىرۋىما دا بولادى.

– الايدا كومپانيا تاۋاردى بىرنەشە ەسە ارزان باعامەن بەرەدى جانە وندا ءسىز تاۋار ساتىپ الۋ ارقىلى ءوز بيزنەسىڭىزدى اشىپ، ءوزىڭىز باسشى بولاسىز. وسىعان كۇمانىڭىز بار ما؟

– جوق، تۇبىندە ءسىز تاۋەلدىسىز. ءسىزدىڭ ۋاقىتىڭىزدىڭ بارلىعى ادام تابۋ، تاۋار ساتۋ سياقتى ماسەلەلەرگە باس قاتىرۋمەن ءوتىپ، ءجىپسىز بايلاناسىز. مەنى دە تالاي رەت شاقىردى. «جاڭا بيزنەس جوبا بار» دەپ ۇسىنىس ايتقان سوڭ بارا قالسام: «سەن 500 دوللار بەرىپ، ارتىڭا ادام جينايسىڭ. سوزدەرىڭ سەنىمدى بولۋى ءۇشىن ءبىز استىڭا قىمبات ماشينە بەرەمىز. سەن ىسكەر ادامشا كيىنىپ، وزگەلەردى وسى ىسكە تارتىپ، سەندىرەسىڭ»، – دەيدى. قاراپ وتىرساق، مۇنىڭ بارلىعى ادامداردى اداستىرۋعا، الداپ سوعۋعا نەگىزدەلەدى. مۇمكىن، مۇنداي بيزنەسپەن تەك «سۋعا سالسا باتپايتىن، وتقا سالسا كۇيمەيتىن» جىمىسقىلار اينالىسا الار. بيزنەستىڭ دە كەيبىر ادامعا جا­عاتىنى نە جاقپايتىنى بولادى عوي.

– Qnet-كە كىرۋ ءۇشىن ءسىز 3000 بيۆيگە (بيۆي-سالىمشىنىڭ اقشاسىنا ساتىپ الىنعان ۇپاي) زات ساتىپ الاسىز. ءسىزدىڭ وڭ جانە سول قاناتىڭىز بولادى. ەگەر ونىڭ ءبىرى جۇمىس جاساماسا، پايدا كەلمەيدى. ال ەكەۋىن بىردەي جۇمىس جاساتساڭىز، 200 اقش دوللارى كولەمىندە اقشا كەلەدى. كوبەيە بەرسە ءسىزدىڭ ەلەكتروندى شوتىڭىز دا ساتىلاپ، 200 دوللارعا تولىعا تۇسەدى. بۇعان سەنەسىز بە؟

– مىنا ءسىز «بيۆي» دەدىڭىز بە؟ كوز ادىڭىزعا ەلەستەتىڭىز: مەن «تايت» ۇنتاعىن الىپ، ونىڭ سىرتىنا باسقا قاپتاما كيگىزىپ، جانىنا تاعى ءبىر ادەمى ەكى زات قوستىم دەلىك. وسىلاردى 2000 «بيۆيگە» ساتىپ ال دەسەم، ءسىز الاسىز. شارتتى تۇردە بۇل بارىپ تۇرعان «لوحوترون». مەن ويلاپ تاپتىم، پايدا مەندە. قانشا دەگەنمەن، قالعاندارى مەنىڭ قول استىمدا جۇمىس ىستەمەك.

– الەم بويىنشا ساۋدانىڭ بۇل تۇرىنەن پايدا ءتۇسىرىپ وتىرعان ەلدەردىڭ ىشىندە قازاقستان 2 ورىندى الادى ەكەن. سوندا ءبىزدىڭ ەلدە اقىماقتار كوپ دەپ ويلايسىز با؟

– ءبىزدىڭ حالىق الداۋ ارباۋعا تەز تۇسەدى. ماسەلەن، رەسەي ويلاپ تاپقان LBM كومپانياسىنىڭ مالىمەتى بو­يىنشا پايدانى ەڭ كوپ تۇسىرگەن ەل – قازاقستان ەكەن. 400 000 دوللار كولەمىندە پايدا تاپقان ۇيىم مۇنشا كىرىستى قازاقستاننان تابامىز دەپ ويلاماعان ەكەن.

– تاقىرىپقا وزەك بولعان كومپانياعا ادام شاقىرۋ الدىندا، قىزمەتكەرلەر بارلىق مالىمەتتەردى قۇپيا ۇستايدى. ونىڭ باستى ەرەكشەلىگى دە وسىندا. ۋاقىت بەلگىلەنىپ، كەلمەسىڭىزگە قويماي ۋادە العان ولار: كەرىسىنشە پرەزەنتاسيا وقيتىن جۇمىسكەردىڭ ۋاقىتىن الدىڭ دەپ كىنا تاعادى. وزىڭىزگە پسيحولوگيالىق قىسىم جاساپ، كەلمەسىڭىزگە قويماي تەلەفون شالىپ، مازاڭىزدى الادى. مۇنىڭ سىرى نەدە؟

– بۇل ومىردە ەشقاشان ءوزىڭدى كىنالاۋعا بولمايدى. ەگەر شاقىرسا «بارمايمىن» دەۋ كەرەك. بارلىق ادام قاتەلەسەدى. مۇنداي جولمەن بايىعانشا، ءاربىرىمىز ءوز ماماندىعىمىزبەن جۇمىس جاسايىق. جاستارعا ايتارىم: بار ۋاقىتتى وقۋعا، كوبىرەك ءبىلىم الۋعا جۇمساڭىزدار. ال مۇنداي بيزنەس كەلەدى، كەتەدى. ادال جولمەن ءومىر سۇرگەن ابزال، وڭاي جولمەن الىسقا بارمايسىز.

سۇحباتتاسقان زاميرا پۋلاتوۆا