2024 جىلى 1 اقپاندا ۇلتتىق قوردان قازاقستانداعى 1 جاستان 18 جاسقا دەيىنگى 6 919 131 بالالاردىڭ شوتىنا 100 دوللار 52 سەنت كولەمىندە اقشا كەلىپ ءتۇستى. كومپتەردەن بالاسىنىڭ ءجسن-نىن تەرىپ، بۇل سوماعا كۋا بولعان اتا-انالار ايران-اسىر، باستارىندا سان ءتۇرلى سۇراق.

سول سەبەپتى وسى رەتتە ءجيى تۋىندايتىن سۇراقتاردىڭ ءبىر پاراسىنىڭ جاۋاپتارىن Qamshy.kz سايتى ىرىكتەپ، جاريالاۋدى ءجون كورىپ وتىر.

مەنىڭ بالام 2009 جىلى دۇنيەگە كەلگەن. 100 دوللار 52 سەنت 2023 جىل ءۇشىن ءتۇسىپ وتىر. ال الدىنداعى ونىڭ 14 جىلىنا بۇل تولەم جۇرگىزىلمەي مە؟

جوق. سەبەبى مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ بۇل زاڭعا ("قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق قورىنان بالالارعا ارنالعان قاراجاتتى ەسەپتەۋ، تولەۋ جانە پايدالانۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى" ق ر زاڭىنا) 2023 جىلى 16 قاراشادا قول قويدى. سوندىقتان بالالارعا ارنالعان نىسانالى جيناقتى ەسەپتەۋ وسى كەزەڭنەن باستالادى. ونىڭ ۇستىنە بۇل تولەم ەمەس، بالاعا ارنالعان نىسانالى جيناق. ونى شوتتان بىردەن شەشە المايسىز، بالا 18-گە تولعانعا دەيىن ول جيناقتالا بەرەدى. ودان كەيىن ونى تەك ەكى جاعدايدا قولدانا الاسىز: بالاعا باسپانا الۋ ءۇشىن نەمەسە وقۋدىڭ اقىسىن تولەۋ ءۇشىن.

بالام 18-گە تولدى دەلىك. سوندا 100 دوللار 52 سەنتتى قايدا جۇمسايمىن، قالاي ونى الادى؟ جالپى، بۇل سوما تۇككە جارامايدى عوي؟

18 جاسقا تولعان قازاقستان ازاماتى ۇلتتىق قوردان بولىنگەن جيناقتاردى 2024 جىلدىڭ 1 اقپانىن باستاپ پايدالانا الادى.
قاراجاتتى پايدالانۋ ءۇشىن باعدارلامانىڭ كامەلەتكە تولعان قاتىسۋشىسى نىسانالى جيناقتاردى بجزق-دان اقش دوللارىمەن اۋدارىلاتىن بانكتىك شوت اشىپ، ۋاكىلەتتى وپەراتورلارعا جۇگىنە الادى. بجزق-مەن كەلىسىم جاساسقان جانە "ۇلتتىق قور - بالالار" باعدارلاماسى بويىنشا جۇمىس ىستەيتىن ۋاكىلەتتى وپەراتورلاردىڭ ءتىزىمى enpf.kz سايتىندا ورنالاستىرىلعان.

ماسەلەن، «وتباسى بانك» اق باسپا ءسوز قىزمەتىنىڭ مالىمەتىنشە، كەشە، ياعني 1 اقپاندا العاشقى بولىپ ەكى ستۋدەنت enpf-otbasy.kz پلاتفورماسىن پايدالانعان. ولار - تاراز جانە شىمكەنت قالالارىنىڭ ستۋدەنتتەرى. ونىڭ ەكەۋى دە قاڭتار ايىندا 18 جاسقا تولىپ كەتكەن. ەكەۋىنىڭ ءبىرى وقۋ اقىسىنا ءىشىنارا تولەۋ، تاعى ءبىرى باسپانا الۋ ماقساتىندا «وتباسى بانكتەن» شوت اشىپ، ۇلتتىق قوردان العان قاراجاتتارىن سوعان اۋدارتقان. مۇندايدا الدىمەن enpf-otbasy.kz پلاتفورماسىنا كىرىپ، ونلاين شوت اشۋعا بولادى. ال وعان كىرۋ ءۇشىن ەلەكتروندى سيفرلىق قولتاڭبا (ەسق) قاجەت. ەگەر جوباعا قاتىسۋشى وسى ۋاقىتقا دەيىن بانكتىڭ كليەنتى بولماسا، وندا اعىمداعى شوتتى وتباسى بانكىنىڭ جاڭا ءموبيلدى قوسىمشاسىندا اشۋعا بولادى. ول ءۇشىن App store/Play market دۇكەنىنەن «Otbasy bank lite» ءموبيلدى قوسىمشاسىن جۇكتەپ الۋ قاجەت. سونداي-اق باسپانا ماركەت پورتالىندا شوت اشۋعا بولادى (otbasybank.kz)، بانك بولىمشەلەرىندە، كەڭەسشىلەردىڭ كومەگىمەن نەمەسە بانكتىڭ hcsbk.kz سايتىنا ءوتىپ، بەينە-قوڭىراۋ ارقىلى اشۋعا مۇمكىندىك بار.

بەرىلگەن سىلتەمە بويىنشا ءوتىپ، بالامنىڭ ءجسن-نىن تەرگەندە، ەشقانداي مالىمەت شىقپاسا، ياعني بۇل تولەم مەنىڭ بالاما جاسالماعان بولسا قايتەمىن؟

بۇعان ەكى جاعداي سەبەپ بولۋى مۇمكىن. ماسەلەن، بالادا:

• جەكە باسىن كۋالاندىراتىن قۇجات، جسن جوق بولسا، تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا "ازاماتتارعا ارنالعان ۇكىمەت" مەملەكەتتىك كورپوراسياسىنا (حقكو) جۇگىنگەن ءجون؛
• ازاماتتىعى جوق، انىقتالماعان نەمەسە ول دۇرىس كورسەتىلمەگەن بولسا، وندا تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا كوشى-قون قىزمەتىنە جۇگىنۋ كەرەك.

«جەكە تۇلعالار» مەملەكەتتىك دەرەكقورىنا قاجەتتى تۇزەتۋلەر ەنگىزىلگەننەن كەيىن بالانىڭ نىسانالى تالاپتارى مەن ينۆەستيسيالىق كىرىسى وتكىزىپ العان كەزەڭدى ەسكەرە وتىرىپ، كەلەسى جىلى تولىق ەسەپتەلەتىن بولادى.

تانىسىمنان بالالارعا اقشا ءتۇسىپ جاتىر دەگەندى ەستىدىم. ونى قاي جەردەن كورۋگە بولادى؟

بالانىڭ باعدارلاماعا قاتىسۋى تۋرالى جانە ەسەپتەلگەن نىسانالى تالاپتار تۋرالى اقپاراتتى كامەلەتكە تولماعان بالانىڭ اتا-اناسى (نەمەسە باسقا دا زاڭدى وكىلدەرى) ارنايى اشىلعان kids.enpf.kz سايتىندا تەكسەرە الادى. ول ارادا بىردەن بالانىڭ ءجسن-نىن تەرۋ سۇرالادى. سونداي-اق، بۇل ارادان باعدارلامانىڭ شارتتارىمەن، نۇسقاۋلىقپەن تانىسىپ، ءوزىڭىزدى قىزىقتىرعان ساۋالدارعا جاۋاپ الا الاسىز. اتا-انالار ءوز بالالارى بويىنشا ەسەپتەلگەن قارجى تۋرالى دەرەكتەردى egov.kz پورتالىنداعى جەكە كابينەتىندە دە تەكسەرە الادى.

نىسانالى جيناقتاردى كامەلەتكە تولعان ازامات enpf.kz سايتىنداعى ءوزىنىڭ جەكە كابينەتىندە، بجزق-نىڭ ۇيالى قوسىمشاسىندا نەمەسە egov.kz پورتالىندا ءوز بەتىنشە تەكسەرە الادى.

ەلىمىزدىڭ جاسى، جىنىسى، وڭىرلەرى بولىنىسىندەگى ەسەپتەۋلەر بويىنشا ستاتيستيكالىق ەسەپتەر enpf.kz سايتىندا تۇراقتى تۇردە ورنالاستىرىلاتىن بولادى.

ەندى جىلدا، ياعني بالام 18-گە تولعانشا ونىڭ شوتىنا ۇلتتىق قوردان 100 دوللار 52 سەنت كەلىپ ءتۇسىپ وتىرادى ما؟

جوق. جىلدا بالا شوتىنا تۋرا وسى سوما كەلىپ تۇسەدى دەۋ جاڭساقتىق. باعدارلاما شارتتارى بويىنشا قاراجات دوللارمەن جيناقتالادى. جىل سايىنعى اۋدارىلىمدار سوماسى تۇراقتى بولمايدى جانە قوردىڭ ينۆەستيسيالىق تابىسىنا قاراي وزگەرىپ وتىرادى. جىل سايىنعى تولەمدەر تۋرالى ناقتى دەرەكتەر ءار جىلدىڭ باسىندا بەلگىلى بولادى.

ال 100 دوللار 52 سەنت دەگەن قايدان شىقتى دەگەنگە كەلەتىن بولساق، ماسەلەن ۇلتتىق قوردىڭ جىلدىق ينۆەستيسيالىق تابىسىنىڭ 50%-ى 18 جاسقا تولماعان بالالار اراسىندا بولىنەدى. ءدال قازىرگى تاڭدا 7 ميلليون شاماسىندا بالا بار دەلىك. شوتقا ءتۇسىپ تۇراتىن سوما قازاقستان ازاماتتارى بولىپ تابىلاتىن بالالاردىڭ سانىنا بايلانىستى بولادى. الدىن الا ەسەپتەۋلەردىڭ قورىتىندىسى بويىنشا، كەلەسى جىلى 18-گە تولاتىن بالالار شامامەن 160-170 دوللار الۋى مۇمكىن، ال 2023 جىلى تۋعاندار كامەلەتتىك جاسقا تولعاندا 3،5-4 مىڭ دوللار الىپ قالادى.

مەنىڭ بالامنىڭ ءۇيى بار دەلىك، الدىن الا باسپاناسىن الىپ قويدىق. ول وقۋعا گرانتقا تۇسسە، سوندا بۇل اقشانى ءبىز پايدالانا المايمىز با؟ قالاي بولادى؟

باعدارلاماعا سايكەس، ەگەر 18 جاسقا تولعان ازامات قاراجاتىن رۇقسات بەرىلگەن ماقساتتارعا قولدانۋدى قالاماسا، بۇل اقشا شوتىندا 10 جىل بويى ساقتالادى. وسى مەرزىم اياقتالعان كەزدە بۇل جيناق سول ادامنىڭ زەينەتاقى شوتىنا اۋدارىلادى.
2023 جىلدىڭ سوڭىندا، جەلتوقسان ايىندا بالام 18-گە تولدى. جسن بويىنشا تەكسەرسەك، ەشقانداي مالىمەت شىقپايدى؟ ۇلتتىق قوردىڭ اقشاسىنان سوندا ءبىز ءۇمىتتى بولا المايمىز با؟

وكىنىشكە قاراي، سولاي. «ۇلتتىق قور - بالالارعا» باعدارلاماسى 2024 جىلدان باستاۋ الادى.

مەنىڭ كامەلەتكە تولماعان ەكى بالام بار. ەكەۋى ءۇشىن اقشا ءبىر شوتقا تۇسەدى مە؟

جوق. ءار بالاعا اقشا جەكە-جەكە تۇسەدى. «جەكە تۇلعا» مەملەكەتتىك مالىمەتتەر بازاسى دەرەكتەرى نەگىزىندە بجزق-دا جەكە شوت اۆتوماتتى تۇردە اشىلادى. اقشا 18 جاسقا تولعاندا پايدالانۋ ءۇشىن قولجەتىمدى بولادى. 18 جىلدىق ينۆەستيسيالىق تابىستىڭ 50%-ى قاتىسۋشىلاردىڭ سانىنا - 18 جاسقا تولماعان بالالارعا بولىنەدى، وسىلايشا ءبىر بالاعا بولىنەتىن سوما ەسەپتەپ شىعارىلادى. ەسەپتەۋ ءار جىلدىڭ باسىندا، جىل سايىن جۇرگىزىلەدى. بۇل سوما بەلگىلى ءبىر كەزەڭدەگى بالالاردىڭ سانىنا جانە ينۆەستيسيالىق تابىسقا بايلانىستى وزگەرۋى مۇمكىن. اقشا ماقساتتى شوتتارعا دوللارمەن اۋدارىلىپ، سول جەردە ساقتالادى. بالانىڭ باعدارلاماعا قاتىسۋى تۋرالى جانە ەسەپتەلگەن نىسانالى تالاپتار تۋرالى اقپاراتتى كامەلەتكە تولماعان بالانىڭ اتا-اناسى (نەمەسە باسقا دا زاڭدى وكىلدەرى) ارنايى اشىلعان kids.enpf.kz سايتىندا تەكسەرە الادى. ول ارادا بالانىڭ ءجسن-نىن تەرۋ سۇرالادى.

مەنىڭ كامەلەتكە تولماعان ءتورت بالام بار. ۇلتتىق قوردان بولىنەتىن اقشانى الۋ ءۇشىن قانداي قۇجاتتاردى قاي جەرگە وتكىزۋىم كەرەك؟

ەشقانداي قۇجات وتكىزبەيسىز. ءقازىردىڭ وزىندە بالالارىڭىزدىڭ ءارقايسىسىنا ارنايى شوتقا العاشقى نىسانالى جيناق كەلىپ ءتۇسىپ تۇر. ول تۋرالى مالىمەتتى اتا-انا egov.kz. پورتالىنداعى ءوزىنىڭ جەكە كابينەتىنەن نەمەسە kids.enpf.kz سايتىندا تەكسەرە الادى. ول ارادا ءار بالانىڭ ءجسن-نىن تەرۋ سۇرالادى. ودان كەيىن بۇل اقشانى الا المايسىز. جوبا قاتىسۋشىسى 18-گە تولعاندا، اقشانى ەكى ماقساتقا اۋدارۋعا بولادى: وقۋ اقىسىن تولەۋ نەمەسە تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاقسارتۋعا. بۇل ماقساتتارعا تەك بجزق مەن «ۇلتتىق قور - بالالارعا» باعدارلاماسى اياسىندا ءوزارا مامىلەگە قول قويعان ەدب-دە (ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەر) شوت اشۋعا بولادى. ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەر ءتىزىمىن بجزق ءوزىنىڭ كورپوراتيۆتىك سايتىندا جاريالانعان.