وزبەكالى جانىبەكوۆ اتىنداعى ءوقپۋ-نىڭ ارحەولوگيا ورتالىعى تۇركىستان وبلىسى، ورداباسى اۋدانى، قارااسپان اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ تولەبايتوبە قورىمىنداعى 3 وباعا قازبا جۇمىستارىن جۇرگىزدى. ناتيجەسىندە، زەرتتەۋشىلەر قاڭلى داۋىرىنە تيەسىلى حان اۋلەتىنىڭ ايناسىن تاپتى. ايەل ادامنىڭ قابىرىنەن تابىلعان قولا اينا جوعارى دارەجەدە باعالانىپ، ونى اۋقاتتى، باي-قۋاتتى ادامدار عانا قولدانا العان. تاريحي جادىگەرگە قاراپ قايتىس بولعان ادامنىڭ جوعارى دارەجەلى قىزمەتتە بولعانىن بىلۋگە بولادى. اينانىڭ ءپىشىنى دوڭگەلەك، ورتاسىندا ءجىپ وتكىزۋگە ارنالعان تەسىگى بار، ال بەتكى جاعى 8 اركالى كەلگەن. بۇعان دەيىن ۇقساس اينالار كۋشان يمپەرياسىنىڭ ورتالىعى اۋعانستان اۋماعىنداعى تيلليا تەپە قالاشىعىنان جانە وڭتۇستىك ورالداعى سارمات پاتشالارىنىڭ جەرلەۋ ورىندارىنان كەزدەسكەن. سونداي-اق، كوشپەلى سيۋننۋ (حۋننۋ) ازيالىق يمپەريا شانيۋلارىنىڭ قابىرلەرىنەن دە تابىلادى.
ءۇش بىردەي وباعا زەرتتەۋ جۇرگىزگەن عالىمدار 1،2 وبالار كونە زاماندا تونالعانىن ايتادى. ال، ءۇشىنشى وبادان ءبىزدىڭ زامانىمىزعا وتە قۇندى جادىگەرلەر قالعان. اتاپ ايتقاندا، قۇمىرا، حان كەزەڭىنە تيەسىلى قولا اينا، ريم كەزەڭىندە قولدانىستا بولىپ، تۇيرەۋىش ءرولىن اتقارعان فيبۋلا، سىرعا، سونىمەن قوسا مايدا بيسەر مەن قولعا تاعۋعا ارنالعان ءىرى مونشاقتار تابىلدى. اياق كيىم مەن بەلدىكتىڭ توعاسى، قۇس اۋلاۋ ءۇشىن ارنايى جاسالىنعان جەبە ۇشى دا بار. التىنمەن قاپتالىپ، كوگىلدىر اقىق جانە اسىلتاس رۋبينمەن اشەكەيلەنگەن پوليحروم ستيلىندە جاسالعان سىرعانىڭ ءپىشىنى اي ءتارىزدى. ب.ز. د. 1 ع.-ب. ز. 1 ع. سارمات-قاڭلى الەمىنە تيەسىلى اشەكەيدىڭ استىڭعى جيەگى ءجۇزىمنىڭ ءدانى سياقتى جاسالعان، سەگىز قىرى كۇن شۋاعى ىسپەتتەس.
تابىلعان جادىگەرلەرگە قاراپ قاڭلى مەملەكەتى مىقتى جانە قۋاتتى يمپەريالارمەن بايلانىستا بولعاندىعىن بىلۋگە بولادى. ۇلى جىبەك جولىنىڭ ورتالىعىندا ورنالاسقان باتىس پەن شىعىستى جالعاستىرعان ساۋدا-ساتتىقتى دامىتىپ، ۇلكەن قالالاردى گۇلدەندىرگەن قاڭلى مەملەكەتىمەن كەيىنگى ريم، ۆيزانتيا، كۋشان، اسپان استى ەلى جۇڭگو تەڭ دارەجەدە ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناستا بولعان. قاڭلى مەملەكەتىنىڭ قۇرامىنا ازيالىق سارمات، سيۋننۋ(حۋننۋ)، قاڭلى مەن كەيىنگى ساقتار كىرگەن. ال جەرلەۋ ورنىنىڭ ۋاقىتى ب. ز. د. II ع. مەن ب. ز. IV ع. قامتيدى. ارحەولوگيالىق ەكسپەديسيا جەتەكشىسى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور الەكساندر پودۋشكين اتالمىش جاۋھارلار تاريحي قۇندىلىعىنا قاراي ۇلتتىق مۋزەيگە تاپسىرىلاتىنىن ايتادى. زەرتتەۋ جۇمىسىنا ورداباسى ۇلتتىق تاريحي - مادەني قورىعىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرلەرى دە قاتىستى.
تۇركىستان وبلىسى اكىمىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى.
پىكىر قالدىرۋ