بۇگىندە عالامتور پايدالانبايتىن، الەۋمەتتىك جەلىلەردە پاراقشاسى جوق ادام كەمدە-كەم شىعار. زامان اعىمى، ۋاقىت تالابىنا ساي مۇنداي الەۋمەتتىك جەلىلەر ادامدار اراسىندا قارىم-قاتىناس ورناتۋدىڭ عانا ەمەس، اۋقىمدى ماسەلەلەردى تالقىلاۋعا ، بەلگىلى-بىر وقيعا نە قۇبىلىس تۋرالى قوعامدىق پىكىر قالىپتاسىرۋعا ىقپالى زور ۇلكەن كۇشكە اينالىپ وتىر. اقپارات عاسىرى سانالاتىن مىنا زاماندا باسقاشا بولۋى مۇمكىن ەمەس تە سياقتى. دەگەنمەن، ينتەرنەتتى وسىنداي يگى ماقساتتاردان بولەك، ارام پيعىلدارىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن پايدالاناتىندار دا كەزدەسىپ جاتادى. بۇگىنگى اڭگىمەمىز الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى الاياقتىق تۋرالى بولماق.
بۇدان بىرنەشە جىل بۇرىن عالامتورداعى الاياقتىق كاسىبي حاكەرلەردىڭ ءىرى قارجى ۇيىمدارى مەن مەملەكەتتىك مەكەمەلەردىڭ سايتتارىنا شابۋىل، ولاردىڭ اقپاراتتىق جۇيەلەرىن ىستەن شىعارۋ سىندى ارەكەتتەرمەن عانا بايلانىستى قابىلداناتىن. بۇگىندە جەكەلەگەن ادامداردىڭ الەۋمەتتىك جەلىلەرىندەگى پاراقشالارىنا بۇزىپ كىرۋ، ونداعى حاتتار مەن وزگە دە مالىمەتتەردى كوشىرىپ الىپ، ءتۇرلى ماقساتتارعا پايدالانۋ، وتباسىلىق قۇپيالاردى پايدالانىپ اقشا بوپسالاۋ سياقتى تەرىس قىلىقتار ەتەك جايۋدا. ەندى سولارعا جەكە-جەكە توقتالساق.
بەيتانىس ارۋلار. الاياقتار الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ بىرىنەن جاس قىزداردىڭ اتىنان پاراقشا اشىپ، وندا كوركى كوز قىزىقتىراتىن سۇلۋلاردىڭ سۋرەتىن سالادى. سول اككاۋنتتان جىگىتتەرگە دوستىق ۇسىنىس جىبەرىپ، اڭگىمەگە تارتادى. كىسىنىڭ كوڭىلىن اۋداراتىن، قىزىقتى (كوبىنەسە ايانىشتى، نەمەسە وتباسىلىق-تۇرمىستىق قيىندىقتاردى تالقىلاعان) پوستتار جازىپ، قالتالى ءارى جەڭىل جۇرىسكە ءبىر بۇيرەگى بۇرىپ تۇرادى-اۋ دەگەن ازاماتتاردىڭ جازبالارىنا ۇنەمى پىكىر قالدىرىپ جۇرەدى. جەكە چاتتا اڭگىمەلەسۋگە قول جەتكىزگەننەن سوڭ ارۋلار الدەبىر سەبەپتەرمەن «دوستارىنان» اقشا سۇراي باستايدى. كوپ تاراعان سەبەپتەردىڭ ءبىرى مىناۋ: عالامتورداعى قىلىقتى ارۋ ءوزى سويلەسىپ جۇرگەن دوسى تۇراتىن قالاعا ءبىر شارۋالارمەن بارماق جوسپارى بارىن، ءبىراق، جول جۇرۋگە ءبىرشاما قاراجات جەتپەي تۇرعانىن ايتادى. قاراجات «قولىن بايلاعان» ارۋعا مارتتىگى ۇستاپ كومەكتەسپەك بولاتىندار دا كوپ. الاياققا كەرەگى دە وسى. ال، الدانعان جومارت تانىستا بەيتانىس ارۋدىڭ سۇراعان اقشاسىن العاننان سوڭ قالاي بايلانىستى ءۇزىپ، جاڭا «كەڭىستىكتى يگەرۋگە» كىرىسىپ تە كەتكەنىن تۇسىنبەي قالادى.
ۆيرۋستىق باعدارلامالارمەن اقشا تابۋ. ارام پيعىلدىلار بۇل جولى ەلدىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشالارىن بۇزىپ كىرىپ، ونداعى دوستارىنا ءتۇرلى جارنامالار مەن ۆيرۋستىق باعدارلامالاردىڭ سىلتەمەلەرىن جىبەرەدى. سىلتەمەلەردىڭ مازمۇنى ءار ءتۇرلى بولۋى مۇمكىن. ءبىراق ماقساتى ءبىر – اقشا تابۋ.
اكىمشىنىڭ اتىنان الداپ سوعۋ. مۇندا جەلى قولدانۋشىلارىنا اكىمشى اتىنان قولدانۋشىنىڭ پاراقشاسى وشىرىلەتىنى تۋرالى حابارلاما جىبەرىلەدى. قولدانۋشىعا پاراقشا وشىرىلمەس ءۇشىن ءوزىنىڭ شىنىمەن دە سول جەلى قولدانۋشىسى ەكەنىن راستاۋ، ول ءۇشىن بەلگىلى ءبىر نومىرگە سمس-كود جىبەرۋ ۇسىنىلادى. ول نومىرلەر – ءىشىڭىز سەزىپ وتىرعانداي الاياقتىق ماقساتتا جۇمىس ىستەيتىن ءبىر كۇندىك اقىلى نومىرلەر.
بوپسالاۋ. الاياقتار ءتۇرلى باعدارلامالاردىڭ كومەگىمەن جەلى قولدانۋشىلاردىڭ پاراقشاسىن بۇزىپ، ونداعى سۋرەتتەردى، كوبىنەسە جەكە چاتتا جازىلعان حابارلامالارىن كوشىرىپ الادى. سوسىن ولاردى «مۇددەلى تاراپتارعا» جىبەرەمىز دەپ قورقىتۋ ارقىلى اقشا بوپسالايدى. جازا باسىپ، سەزىمگە ەرىك بەرگەندەر مەن كەسە كولدەنەڭ وتكەن قىزدارعا ءبىر قىرىنداماي قالمايتىن تۋا ءبىتتى ءناپسىقۇمارلار ونداي الاياقتار ءۇشىن وڭاي ولجا، ارينە.
قايىرىمدىلىق اكسيالارى. بۇل دا الەۋمەتتىك جەلىدەگى الاياقتىقتىڭ كەڭ تاراعان ءتۇرى. مۇندا «جەلى ساۋعاندار» اۋىر دەرتكە شالدىققان، شاڭىراعىندا قايعىلى جاعداي بولىپ، قاراجاتسىز قالعان ادامدار مەن وتباسىلار تۋرالى جاريالاپ، ەلدەن كومەك سۇرايدى. ۇسىنىلعان كۇماندى ەسەپ-شوتتار مەن ەلەكتروندى ءامياندارعا ويلانباستان اقشا اۋدارا سالاتىندار بولماسا، ونداي الاياقتار تۋرالى دا ايتپاس ەدىك...
«سىنىپتاستار باس قوسادى. اقشانى مەن جيناپ جاتىرمىن»، «تەلەفونىمدا بىرلىك ءبىتىپ قالدى، قالانىڭ سىرتىندا ءجۇر ەم. اقشا سالشى» دەگەن سىلتاۋلارمەن وڭاي پايدا تاپقىسى كەلەتىندەردى كۇندە كورىپ ءجۇرمىز. ءتىپتى، وندايلارعا ءمان بەرمەيتىن دە بولعانبىز. ال، ەندى جوعارىدا اتالعان الاياقتىقتارعا تاپ بولماس ءۇشىن ءاربىر الەۋمەتتىك قولدانۋشىلاردان بارىنشا ساقتىق تالاپ ەتىلەدى. «جاڭا تانىستارمەن» مۇقيات تەكسەرمەي، ورتاق تانىستاردىڭ بار-جوقتىعىنا كوز جەتكىزبەي سۇحباتتاسپاۋعا، اسا قاجەت بولماسا جەكە ومىرىڭىزگە قاتىستى سۋرەتتەر، بەينەجازبالاردى الەۋمەتتىك جەلىگە جاريالاماۋعا، «سىرلاستارىڭىزبەن» قۇرعان سۇحباتتاردى ءىزىن سۋىتپاي ءوشىرىپ وتىرۋعا تىرىسىڭىز. ەڭ باستىسى، ەل اۋزىندا ەرتەدەن كەلە جاتقان «ساقتانساڭ – ساقتايدى!» دەگەن ءتامسىل الەۋمەتتىك جەلىنى دە اينالىپ وتپەيتىنىن ەستە ساقتاڭىز.
دارحان مۇقان
