بيىل قازاقستان حالقى اس­سام­بلەياسىنىڭ (قحا) جىلى. وسىعان وراي ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭىرىندە كوپتەگەن مادەني-بۇقارالىق ءىس-شارالار ءوتتى. اسسامبلەيا جىلىن اتاپ ءوتۋ دەگەنىمىز توي تويلاۋ، بي بيلەۋ نەمەسە قىدىرۋ ءۇشىن ەمەس ەكەنى بەلگىلى. وسى 20 جىلدىققا وراي جوسپارلى ءىس-شارالار جاسالدى. ءبىزدىڭ جوس­پار ءوز ىشىمىزدە بىرنەشە رەت تالقىلاۋدان ءوتتى، ەلەپ-ەكشەلدى، سونىمەن قاتار، مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىمەن اقىلداسا وتىرىپ جاسالعان. ونىڭ ىشىندە رۋحاني، مادەني، سپورتتىق، بۇ­قا­رالىق ءىس-شارالارعا بارلىق تۇرعىندار قاتىستى.

ءوزىم قوستاناي جانە قارا­عاندى وبلىستارىندا وتكەن ءىس-شارالارعا قاتىستىم. قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى جىلى اياسىندا «مەنىڭ قازاقستانىم» اتتى پويىز رەسپۋبليكالىق اكسيا­سى ەلىمىزدىڭ وڭىرلەرىن ارالاپ، حالىققا تەگىن قىزمەتتەر كورسەتتى. بۇل پويىز الەۋمەتتىك سالانى قولداۋعا باعىتتالدى. پويىزدا دارىگەرلەر، زاڭگەرلەر بولدى. وسى پويىزدىڭ قۇرامىندا ءوزىم دە تەمىرتاۋ، جەزقازعان قالا­لارىندا بولىپ، حالىقپەن كەزدە­سۋلەر وتكىزىپ، ەلىمىزدىڭ سايا­سي-ەكونوميكالىق جاعدايى، قابىل­دانىپ جاتقان جاڭا زاڭدار تۋرالى اڭگىمەلەپ بەردىم. ازامات­تاردى جەكە ماسەلەلەرى بوي­ىنشا قابىلدادىم. تۇرعىن­داردىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرىپ، ولاردىڭ كوكەيكەستى وي-پىكىر­لەرىن تىڭدادىم. زاڭگەرلەر شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكپەن اينا­لىس­قىسى كەلەتىن ادامدارعا اقىل-كەڭەستەرىن بەردى. مادەنيەت سالاسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ونەر كورسەتتى.

بىزدەر كەزدەسۋلەردە قازاق حاندى­عىنىڭ 550 جىلدىعىنا وراي قا­زاق­ستاننىڭ تاريحى، ەلىمىز­ءدىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسقان ازا­ماتتار تۋرالى وي-پىكىرلەرىمىز­بەن بولىستىك. بيىل قازاق حان­دى­عىنىڭ 550 جىلدىعى ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭىرىندە اتالىپ وتۋدە. اس­تانا قالاسىندا وتكەن مادەني ءىس-شارالاردى ءوزىم دە بارىپ كوردىم. تەاترلاندىرىلعان تاماشا كورىنىستى تاماشالادىق. مەم­لەكەت باسشىسى ەلىمىزدىڭ تاري­حى تۋرالى كەلەلى ويلارىن ورتاعا سالدى. ارينە، ءبىزدىڭ تاري­حىمىز 550 جىلدىقپەن شەكتەلمەيتىنى اقيقات. قازاق ەلىنىڭ تاريحى ساقتاردان باستالادى. تۇرىك قاعاناتى، ودان كەيىن التىن وردا ءداۋىرى بار. ەل تاريحى ءۇش مىڭ جىلدىق تاريحقا كەتەتىنى ءسوزسىز. بۇل تاريحتى بۇكىل قازاقستان جۇرتشىلىعى، اسىرەسە، جاستار ءبىلۋى ءتيىس.

ەلىمىزدە قارجى داعدارىسىنا قارسى «نۇرلى جول» باعدار­لا­ماسى ىسكە اسىرىلۋدا. حالىق­تى جۇمىسپەن قامتۋ، جۇمىسسىز­دىقتىڭ بولۋىنا جول بەرمەۋ باعىتىندا ناقتى ءىس-شارالار قولعا الىنۋدا. سوعان وراي، «حا­لىق­تى جۇمىسپەن قامتۋ جول كارتا­سى» باعدارلاماسى اياسىندا يگى­لىكتى ىستەر اتقارىلۋدا. جالپى، ءبىزدىڭ ازاماتتار جاھان­دىق دامۋ كەزىندە باسەكەگە ءقابى­لەت­ءتى بولۋى كەرەك. ەلدىڭ تاريحىن، مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋ، قازاق حال­قىنىڭ ءسالت-داستۇرىن، قۇندى­لىق­تارىن قۇرمەتتەۋ – ءاربىر ازا­ماتتىڭ پارىزى. وسكەلەڭ ۇرپاق مەملەكەتتىك ءتىلدى يگەرۋمەن بىرگە، باسەكەگە قابىلەتتى بولۋى ءۇشىن شەتەل ءتىلىن دە ءبىلۋى قاجەت.

ءبىزدىڭ الدىمىزدا ەلباسى ۇسىن­عان «ماڭگىلىك ەل» جالپى­ۇلت­تىق پاتريوتتىق يدەياسىن ءىس­كە اسىرۋ مىندەتى تۇر. وسى جول­دا العا قويىلعان ماقساتتا­رى­مىزعا جەتۋدىڭ العاشقى قادا­مى – قولدانىستاعى زاڭداردى جەتىل­ءدىرۋ. جۋىردا ماجىلىستە «قازاق­ستان حالقى اسسامبلەياسى تۋرا­لى» زاڭعا وزگەرىستەر مەن تو­لىق­تىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوباسى قارالىپ، ماقۇلداندى. زاڭ جوباسى «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ XVI سەزىندە جانە قازاقستان حال­قى اسسامبلەياسىنىڭ XXII سەس­­سياسىندا مەملەكەت باسشىسى بەر­گەن تاپسىرمالاردى ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا ازىرلەنگەن.

ءوزىم وسى زاڭ جوباسى بويىن­شا قۇرىلعان جۇمىس توبىنا جەتەكشىلىك ەتتىم. زاڭ جوباسىن جۇمىس توبىندا قاراپ، تالقىلاۋ بارىسىندا دەپۋتاتتاردان 70-كە جۋىق ۇسىنىستار كەلىپ ءتۇستى. ونىڭ ىشىندە قۇندى-قۇندى وي­لار بولدى. الايدا، ءبىز زاڭ جوبا­سىنىڭ تۇجىرىمداماسىنان الشاق كەتپەۋدى ماقسات ەتىپ قوي­دىق. سوندىقتان ءبىرقاتار ۇتىم­دى ۇسىنىستاردى كەلەشەكتە ەنگىزۋ تۋرالى توقتامعا كەلدىك. ءارىپ­تەستەرىم زاڭ جوباسىن تالقىلاۋعا بەلسەندى قاتىستى.

مادەنيەت جانە سپورت مي­نيس­ءترى ارىستانبەك مۇحامەدي ۇلى زاڭ جوباسى بويىنشا بايانداما جاسادى جانە ول قازاقستانداعى قوعامدىق كەلىسىمنىڭ ۇلگىسى ءبۇ­كىل الەمدە مويىندالىپ وتىر­عانىن اتاپ ءوتتى. بۇل تۇرعىدا ەتنوس­ارالىق تاتۋلىق پەن قوعامدىق كەلىسىمنىڭ ينستيتۋتى بولىپ تابىلاتىن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ءرولى ەرەكشە ەكەنى انىق. وسى ورايدا، زاڭ جوباسى «100 ناقتى قادام» ۇلت جوس­پارىنىڭ «بىرتەكتىلىك پەن بىرلىك» اتتى ءتورتىنشى باعىتىن ىسكە اسىرۋ اياسىندا ازىرلەنگەن بولاتىن. مەملەكەت باسشىسى قازاقستاندىق بىرتەكتىلىك پەن بىرلىك ازاماتتىق قاعيداتىنا نەگىزدەلۋى ءتيىس ەكەندىگىن بىرنەشە رەت اتاپ ايتتى. زاڭعا ەنگىزىلىپ وتىرعان تۇزەتۋلەر اسسامبلەيانىڭ ينستيتۋتتىق ءرولىن ارتتىرۋمەن قاتار، بارىمىزگە ورتاق «ماڭگىلىك ەل» قۇندىلىعى نەگىزىندە قوعامدىق كەلىسىمدى، بىرتەكتىلىك پەن بىرلىكتى نىعايتۋ ءۇشىن جاعداي جاسايدى.

ن.ءا. نازاربايەۆ ءوزىنىڭ ءسو­ءزىن­دە الەمدىك گەوساياسي جانە ەكونو­ميكالىق داعدارىس جاعدايىندا مەملەكەتتىلىكتى نىعايتۋعا با­عىتتالعان بەس ينستيتۋتتىق رەفور­مانى العا تارتتى، سونىڭ ءبىرى – «بولاشاعى ءبىرتۇتاس ۇلت» رەفور­ماسى. مەملەكەت باسشىسى اتاپ وتكەندەي، «ماڭگىلىك ەل» جالپى­ۇلتتىق پاتريوتتىق يدەياسى جالپى­ازاماتتىق قۇندىلىقتار جۇيەسى بولۋى ءتيىس.

مەملەكەت باسشىسى قازاقستان ءوزىنىڭ تۇراقتىلىق پەن كەلىسىم مودەلىن دامىتۋدا ايتارلىقتاي تابىسقا جەتكەنىن اتاپ ءوتتى. قازاق­ستان كونستيتۋسياسى ءناسىل­دىك، ەتنوستىق، ءدىني جانە الەۋ­مەتتىك تۇرعىدان بارلىق ازامات­تار قۇقىعىنىڭ تەڭ بولۋىنا كە­پىلدىك بەرەدى. سونىمەن قاتار، بۇكىل قازاقستاندىق بىرتەك­تىلىكتى ودان ءارى نىعايتۋ قاجەت. ول ازاماتتىق قاعيداتىنا نەگىز­دە­لۋگە ءتيىس. بارلىق ازاماتتار بىردەي قۇقىقتى پايدالانۋعا، جاۋاپكەرشىلىكتىڭ جۇگىن بىردەي ارقالاۋعا جانە مۇمكىندىكتەرگە بىردەي قول جەتكىزۋگە ءتيىس. «ءماڭ­گىلىك ەل» جالپىۇلتتىق پاتريوت­تىق يدەياسى نەگىزىندەگى شوعىر­لاندىرۋشى قۇندىلىقتار – بۇل ازاماتتىق تەڭدىك؛ ەڭ­بەك­سۇيگىشتىك؛ ادالدىق؛ عىلىمدىلىق كۋلتى جانە ءبىلىم؛ زايىرلى ەل – تولەرانتتى ەل. مۇنداي جاعدايدا ازا­ماتتىق ورنىقتى جانە تابىستى مەملەكەتتىڭ ەڭ سەنىمدى ىرگەتاسى بولادى.

وسىعان بايلانىستى «بولا­شاعى ءبىرتۇتاس ۇلت» ينستي­تۋت­تىق رەفورماسىنىڭ تۇپكى ماق­ساتى «ماڭگىلىك ەل» جالپى­ۇلت­تىق پاتريوتتىق يدەياسىنا بىرىك­تىرىلگەن بۇكىل قازاقستاندىق ازا­ماتتىق بىردەيلىكتى جانە ۇلت­تىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن قالىپتاستىرۋ بولۋى ءتيىس. «بولا­شاعى ءبىرتۇتاس ۇلت» رەفور­ماسىن ىسكە اسىرۋ قازاقستاندىقتاردىڭ بىرلىگىن نىعايتۋعا، بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمگە، قوعام مەن ەكونوميكانى دامىتۋعا، مەملەكەتتى كۇشەيتۋگە قىزمەت ەتەتىن بولادى.

ەندى 2008 جىلعى 20 قازاندا قابىلدانعان زاڭنىڭ مازمۇنى ايقىندالا ءتۇستى. قولدانىستاعى زاڭنىڭ ماتىنىنە تۇزەتۋلەر ەنگىزىلىپ، وسى زاڭ قوعامدىق كە­ءلى­ءسىم مەن ۇلتتىق بىرلىك سالاسىن­داعى مەملەكەتتىك ساياساتتى، «ءماڭ­گىلىك ەل» جالپىۇلتتىق پاتريوت­تىق يدەياسىن ىسكە اسىرۋعا باعىتتالعانى اتاپ كورسەتىلدى. سونداي-اق، اسسامبلەيانىڭ ماقسا­تى مەن نەگىزگى مىندەتتەرى دە جاڭار­تىلدى. مىسالى، وسى ۇيىم­نىڭ نەگىزگى مىندەتتەرىن ايقىن­دايتىن 4-باپتىڭ 2) تارماق­شاسى «ماڭگىلىك ەل» جالپى­ۇلتتىق پاتريوتتىق يدەياسىنىڭ نەگى­زىندە «قازاقستان حالقى بىرلىگىن نى­عايتۋ» دەگەن جاڭا ۇعىمدا جازىلدى.

زاڭعا ەنگىزىلگەن جاڭا وزگە­ءرىس­تەرگە وراي، اسسامبلەيا اپپاراتى (حاتشىلىعى) ءتوراعا الدىندا جىل سايىن وسى ۇيىمنىڭ جۇ­مىسى تۋرالى، ونىڭ ىشىندە «ماڭگىلىك ەل» جالپىۇلتتىق پاتريوتتىق يدەياسىن ىسكە اسىرۋ جونىندە ەسەپ بەرەتىن بولادى. وسى جوبا نورمالارىنىڭ ەرەجەلەرى زاڭ تەحنيكاسىنىڭ قاعيدالارىنا سايكەس كەلتىرىلدى، سونداي-اق، ناقتىلاۋ سيپاتىنداعى تۇزەتۋلەر ەنگىزىلدى. زاڭعا ەنگىزىلگەن جاڭا تولىقتىرۋلار قازاقستاندا كەلىسىم مەن بىرلىكتىڭ، تاتۋلىق پەن تىنىشتىقتىڭ نىعايا بەرۋىنە قىزمەت ەتەدى دەگەن سەنىمدەمىن.

ەگور كاپپەل،

پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، زاڭ جوباسى بويىنشا قۇرىلعان جۇمىس توبىنىڭ جەتەكشىسى، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مۇشەسى.

دەرەككوز: ەگەمەن قازاقستان