جامبىل اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك فيلارمونياسىندا قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا ارنالعان «عاسىرلار سازى» فولكلورلىق-ەتنوگرافيالىق انسامبلدەردىڭ ءىى حالىقارالىق ءداستۇرلى مۋزىكا فەستيۆال-بايقاۋى ۇلكەن تابىسپەن ءوتتى. قازاقستاننىڭ بارلىق وبلىستارىنان جانە تۇركى تىلدەس ەلدەردىڭ 41 ەتنو-فولكلورلىق ءانسامبلى قاتىسقان ءداستۇرلى ونەر دوداسىندا فولكلورلىق كۇيلەر تارتىلىپ، كونە اسپاپتاردا جەكە شىعارمالار، ءان مەن تەرمەلەر ورىندالىپ، ءۇش كۇن بويى ارۋ الماتىنى حالىقتىق اۋەزگە بولەدى.
الماتى قالاسى اكىمدىگى ءجانە مادەنيەت باسقارماسىنىڭ قولداۋىمەن، «الماتى اۋەندەرى» كونسەرتتىك ۇجىمىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن وتكەن يگى شارانىڭ ماقساتى – حالقىمىزدىڭ ءداستۇرلى مۋزىكالىق مۇراسىن ناسيحاتتاۋ، قازاق ەتنو-مۋزىكاسى كلاسسيكالىق ونەر ەكەندىگىن دايەكتەۋ، جاستاردى سيرەك كەزدەسەتىن ۇلتتىق مۋزىكالىق اسپاپتارمەن تانىستىرۋ ارقىلى ۇلتتىق رۋحاني قۇندىلىقتاردى قاستەرلەۋگە، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ. «عاسىرلار سازى» فەستيۆال-بايقاۋىنىڭ ۇيىمداستىرۋشىسى، «الماتى اۋەندەرى» كونسەرتتىك بىرلەستىگىنىڭ ديرەكتورى باعدات تىلەگەنوۆتىڭ ايتۋىنشا، ۇلتتىق مۋزىكانى جانداندىرىپ، ناسيحاتتاۋدا مۋزىكا فەستيۆالى العاش رەت 2011 جىلى قولعا الىنىپ، ونەر دوداسىنا رەسپۋبليكا كولەمىندە 28 انسامبل قاتىسسا، بيىلعى جىلى ونىڭ اۋقىمىن كەڭەيتىپ، تۇركى تىلدەس ەلدەردىڭ دە ەتنو-فولكلورلىق ۇجىمدارىن شاقىرىپ، حالىقارالىق دەڭگەيگە كوتەرگەن.
ءبىر ايتا كەتەرلىگى، فەستيۆالدىڭ قازىلار القاسى قۇرامىنىڭ الەم ساحنالارىندا ونەر كورسەتىپ جۇرگەن كورنەكتى قايراتكەرلەر مەن تانىمال تۇلعالاردان جانە بەلگىلى مۋزىكانتتاردان قۇرالعاندىعى. ولار ىستامبۇل كونسەرۆاتورياسىنىڭ پروفەسسورى جيحان يۋرچي، رف-نىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى، باشقۇرتستاننىڭ حالىق ءارتىسى راميل گايزۋللين، وزبەكستاننىڭ حالىق ءارتىسى، ديريجەر فارۋح سادىقوۆ، قىرعىزستاننىڭ حالىق ءارتىسى، قىرعىز ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسىنىڭ رەكتورى، پروفەسسور مۇراتبەك بەگالييەۆ، قوبىزشى-پروفەسسور بازارحان قوسباساروۆ، بەلگىلى ديريجەرلەر جاماعات تەمىرعالييەۆ، جالعاسبەك بەگەندىكوۆ سياقتى ونەر مايتالماندارى.
قازىلار القاسىمەن ءوتكەن باسءپاسوز ءماسليحاتىندا قىرعىزستاننان كەلگەن پروفەسسور مۇراتبەك بەگالييەۆ: «قازاقستاندا وتەءتىن فەستيۆال-بايقاۋدى زور قۋانىشپەن قابىلداپ، قازاق اعايىندار قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىن تويلاپ جاتىر دەگەن سوڭ، شاشباۋلارىڭىزدى كوتەرىپ، سول شاراعا ءبىز دە ۇلەس قوسايىق دەپ اسىعا كەلدىك»، دەسە، تۇرىك كارداشتارىنىڭ اتىنان پروفەسسور جيحان يۋرچي ايتۋلى شاراعا تۇرىك حالقىنىڭ اتىنان ونەر كورسەتۋدى وزىنە ۇلكەن مارتەبە سانايتىنىن، ءوزىنىڭ تۇركى تىلدەس ەلدەر اراسىنداعى وسىنداي فەستيۆالعا ءۇشىنشى رەت قاتىسىپ وتىرعانىن، قاشاندا ءوز ارىپتەستەرىمە مۇنداي بايقاۋلاردىڭ وزگە حالىقتاردىڭ مۋزىكاسىن ءبىلىپ، تىڭداپ، باعالاۋ زور ماڭىزدى ەكەنىن قازاقتىڭ ۇلت اسپاپتارى مۇراجايىندا بولىپ، وندا ۇلتتىق مۋزىكا اسپاپتارىنىڭ سونشالىقتى كوپ ەكەنىنە كوز جەتكىزىپ، تاڭعالعانىن، الداعى ۋاقىتتا ءتۇركيادا وسىنداي فەستيۆالدىڭ وتۋىنە اتسالىساتىنىن جەتكىزدى.
سونىمەن، العاشقى كۇنى فەستيۆال شىمىلدىعى «سازگەن سازى» فولكلورلىق-ەتنوگرافيالىق ءانسامبلدىڭ ورىنداۋىندا جالدىبايدىڭ «قارا جورعا» كۇيىمەن اشىلىپ، تەاترلاندىرىلعان قويىلىم قويىلدى. قاتىسۋشىلاردى الماتى قالاسى تىلدەردى دامىتۋ، مۇراعاتتار جانە قۇجاتتاما باسقارماسىنىڭ باسشىسى ماماي احەت قۇتتىقتاپ، ەگەمەندىكتىڭ ارقاسىندا بوداندىعىمىز ۇمىت بولىپ، بۇگىنگى تاڭدا الەم جۇرتشىلىعىنا ءوز تىلىمىزبەن، ءوز مادەنيەتىمىزبەن قۇندى ەكەنىمىزدى سەزىنە باستاعانىمىزدى، قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىن اتاپ ءوتىپ وتىرعانىمىز دا تاۋەلءسىزدىكتىڭ تارتۋى ەكەنىن تىلگە تيەك ەتسە، قازىلار القاسىنىڭ ءتوراعاسى بازارحان قوسباساروۆ قاتىسۋشىلارعا ساتتىلىك تىلەدى.
– حالقىمىزدىڭ ونەر سالاسىنداعى شوقتىعى بيىك ءبىر ماقتانىشى – ۇلتتىق مۋزىكالىق اسپاپتار. بىزدە 5 مىڭنان اسا كۇي، 12 مىڭعا جۋىق ءان بار ەكەن. بۇل – قازاق ءانشىلىك جانە كۇيشىلىك ونەرىنىڭ سان عاسىرلىق تاريحى بار ەكەندىگىنىڭ بىردەن-بىر ايعاعى. وتكەن عاسىردىڭ 60-شى جىلدارىنان باستاپ قازاق مۋزىكا اسپاپتارىن زەرتتەۋ، ۇمىت بولا باستاعان تۇرلەرىن قايتا قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى قولعا الىندى. بۇرىن-سوڭدى جاس بۋىن تولىق بىلە بەرمەيتىن، ال ءقاي-سىبىرىنىڭ اتى ەمىس-ەمىس ەستە قالعان اسپاپتار قايتا ءتىرىلىپ، تۇراقتى ورنىن تاپتى. ءتۇرلى انسامبلدەر مەن وركەستر قۇرامى دا قايتا جاڭعىردى. ەندەشە، فەستيۆالدىڭ ماقساتى – انسامبلدەر جوعارىدا ايتقان اسىل مۇرالارىمىزدى بۇگىنگى كۇنى قاي دەڭگەيدە، قالاي ىسكە اسىرىپ ءجۇر؟ قانداي جەتىستىكتەرىمىز بار، ءمۇلت كەتىپ جاتقان تۇسىمىز قايسى؟ وسى كەمشىلىكتەردى بىر-بىرىمىزدەن كورىپ تۇزەسەك، ۇيرەنسەك دەگەن نيەت. مەنىڭشە، بۇل بايقاۋ حالىق اسپاپتارى انسامبلدەرىنىڭ تويى دەر ەدىم، – دەدى بازارحان ءابۋ ۇلى.
كەش بارىسىندا قازاقستاندىق انشىلەرمەن بىرگە باشقۇرتستاننىڭ حالىق ءارتىسى راميل گايزۋللين سىبىزعىدا قازاقتىڭ حالىق ءانى «بۇلدىرگەندى»، پروفەسسور، كاۆالشى جيحان يۋرچي ماناربەك ەرجانوۆتىڭ ءانى «سايرا بۇلبۇلدى»، قىرعىزستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى باقىتبەك شوتەنوۆ قازاقتىڭ حالىق ءانى «جاريام-ايدايدى»، «ەل كانتو» توبى «اۋىلىڭ سەنىڭ ىرگەلىنى» قۇيقىلجىتا ورىندادى.
بايقاۋدىڭ ەكىنشى كۇنىندە سايىس باستالىپ، ۇمىتكەرلەر ءوز ونەرلەرىن پاش ەتۋگە مۇمكىندىك تۋدى. ولاردىڭ جاس ەرەكشەلىگىنە شەكتەۋ قويىلماعاندىقتان، مەكتەپ وقۋشىلارىنان باستاپ، ەسىمى ەلگە بەلگىلى ونەر يەلەرى، جاس انسامبلدەر ب ا ق سىناستى. بايقاۋ وتە تارتىستى وتكەندىكتەن، قازىلار القاسىنا جۇزدەن جۇيرىگىن تاڭداۋ وڭايعا سوقپادى. ءبىراق، الدىڭعى فەستيۆالعا قاراعاندا انسامبلدەردىڭ قاي جاعىنان دا دەڭگەيى اناعۇرلىم وسكەندىگى اتاپ ءوتىلدى. اسىرەسە، شەتەلدەردەن كەلگەن قازىلار القاسىنىڭ مۇشەلەرى تاڭدانىستارىن جاسىرمادى.
– مۇنداي اۋقىمدى فەستيۆال قازاقستاننىڭ مۋزىكا سالاسىنداعى ماڭىزدى وقيعا دەپ بىلەمىن ءارى مۇنداي كەڭ كولەمدەگى شارانىڭ حالىقتىق مۋزىكاسى تەرەڭنەن تارتاتىن ەلدە وتكىزىلۋى قانداي عانيبەت، – دەدى وزبەكستاننىڭ حالىق ءارتىسى، ديريجەر فارۋح سادىقوۆ.
سونىمەن، ءۇش كۇنگە سوزىلعان ونەر بايگەسى ءوز مارەسىنە جەتىپ، 11 ونەر ۇجىمى – تۇرىك حالىق اسپاپتار ءانسامبلى، «ديدار»، «ءسۇيىنباي سازى»، «ءالقيسسا»، «اقجارما»، «ناۆا»، «الەر»، «سارىن»، «ادىرنا»، «ارايلى اقتوبە»، «قامبارحان» فولكلورلىق-ەتنوگرافيالىق انسامبلدەرى جەڭىمپاز دەپ تانىلىپ، فەستيۆالدىڭ لاۋرەاتى اتانسا، ودان بولەك احمەت جۇبانوۆ، بولات سارىبايەۆ اتىنداعى جانە الماتى قالاسى اكىمدىگىنىڭ سىيلىقتارى تابىس ەتىلدى. گالا-كونسەرت لاۋرەات اتانعان ۇجىمداردان جيناقتالعان وركەستردىڭ ورىنداۋىندا تۇركەشتىڭ «كوڭىلاشارىمەن» اشىلىپ، جاماعات تەمىرعالييەۆ، فارۋك سادىقوۆ، جالعاسبەك بەگەندىكوۆتىڭ ديريجەرلىگىمەن «اداي»، «بالبىراۋىن»، «سارىارقا» كۇيلەرىن ەكپىندەتە، شالقىتا ورىنداپ شىقتى.
دەرەككوز: ەگەمەن قازاقستان
