Uıyqtar aldynda bólmeme kelgen balam:

- Áke, myna jazǵan shyǵarmamdy oqyp, qate jeri bolsa durystap berińizshi-dep qolyma bir dápterdi ustatty. Onda bulaı jyzylypty:

Apaı búgin bizge "Men óskende kim bolamyn?"-degen taqyrypta shaǵyn shyǵarma jazyp kelýimizdi tapsyrdy. Men mektepten shyǵyp úıge kelgenshe ne jazý kerektigimdi oılanyp keldim.

- Men óskende kim bolamyn? - qandaı qyzyq suraq edi, maǵan salsa bir emes, birneshe mamandyqtyń ıesi bolǵym keledi. Dáriger bolǵym keledi, ásirese kardıolog. Sebebi ájemniń júregi aýyratyndyqtan únemi kardıolog dáriger týraly úıde, dastarhan basynda  jıi aıtylady. Shirkin kardıolog bolsam ǵoı ájemnen aqsha almaı-aq emdep jazar edim. Sonda ájem alatyn azǵantaı zeınetaqysy ózinde qalar edi. Al ákemniń jaǵdaıyn oılasam, bastyq bolǵym keledi. Óıtkeni, ákem jumys basty, sonyń ózinde demalys nemese mereke kúnderi bastyǵynyń buıyrýymen jumystan tys qımyldarǵa tartylady. Sodan bizdi oınatyp shyǵýǵa ýaqyty bolmaı qalady. Eger bastyq bolsam, ákemdi jumsaǵysh bastyqtyń ózin jumsar edim. Al anamdy oılasam dúkendegi satýshy bolǵym keledi. Onyń sebebi, anam demalys kúnderi  qala syrtyndaǵy bazarǵa azyq-túlik, kókónissatyp alýǵa ketedi. Sodan sharshap kelip, úı jumysyna kirisedi,  bizben birge oınaýǵa múlde zaýqy bolmaıdy. Biz odan:

- Ana, bul zattar úı qasyndaǵy dúkenderde de bar emes pe, nesine uzaqqa baryp, qap arqalap bosqa sharshap júrsiz-deıtinbiz. Mańdaıy tership, eki  ıyǵynan dem alyp otyrǵan anam bizdi baýyryna basyp, júzi kúlimsirep:

- Ol jaqta arzan, bul jerde qymbat. Aqshany únemdep jumsaý da, jumys istep aqsha tabýdan kem emes -deıtin.

Úıge kelgen soń da oılandym. Shirkin bir adam úsh túrli mamandyq ıesi bolýǵa múmkindik bolar ma eken ?  Bolsa, men osy úsh túrli jumystyń bárinde ister edim.

Balamnyń jazǵan shyǵarmasy osy, oqyp shyqtym.  Qasymda ne der eken dep, demin ishine tartyp, turǵan balamdy baýyryma basyp, mańdaıynan ıiskep, rızashylyq bildirdim de:

- Balam shyǵarmań jaqsy eken. Maǵan óte unady. Biraq, meniń oıymsha bala óskende  eń aldymen Qazaq bolýy kerek. Sodan soń jany qalaǵan bir nemese birneshe kásipti  ıgerse nur ústine nur bolary haq -dedim.

- Sonda qalaı - dedi balam, maǵan qarap. Qazaq bolyp týylǵan bala qazaq bolyp ósedi ǵoı onsyzda-dedi suraýly júzben.   

- Joq dedim men, qazaq otbasynda týylǵannyń, qazaqsha at pen zatqa ıe bolyp júrgenniń bári birdeı qazaq bolyp erjetpeıdi. Qazaq bolyp óspegen soń, halqyna tıer qaıyry da bolmaıdy. Sebebi, qazaq bolý degenimiz - túr men pishinniń uqsastyǵy emes, til men dildiń, din men mádenıettiń, oılaý men istiń, arman men múdeniń, turmys pen tanymnyń tutastyqta bolý degendik .  Men osyny aıttym da, sońǵy kezde jazǵan "Ult molasy"-degen óleńimdi oqyp berdim.

Qalaýy jannyń kókseıdi,

Aqyldyń jón dep tapqanyn.

Tanymnan aqyl kókteıdi,

Tanym ol - kórip, baqqanym.

Aqyldan artyq bir ǵajap,

Sana bar, ony  es deıdi.

Anadan týǵan bar qazaq,

Qazaq bop átteń óspeıdi.

Sebebi sana adamdyq,

Oılardyń móldir  aspany.

Júrekke qonsa nadandyq,

Ultsyzdyq derttiń  basqany.

Ult  degen zeńgir bir sana,

Kir shalmas kúnniń ózindeı,

Súımegen  ultyn - qul sana,

Máńgúrttiń qalǵan  kózindeı.

Ult  degen estiń sanaty,

Tarıhtyń uly murasy.

Estiler onyń qanaty,

Essizder ulttyń molasy!

Balam túsinbeı qalmasyn dep ár shýmaqtyń oıyn qarapaıym tilmen aıtyp berdim. Únsiz tyńdaǵan balam, meniń tósime basyn qoıǵan kúıi:

- Áke men óskende eń aldymen Qazaq bolamyn, sodan soń dáriger de, muǵalim de, satýshy da bári bolamyn - dedi maǵan sert etkendeı ár sózin nyqtap aıtyp.

- Alyp jerdiń ıesi atalǵan az halyqpyz, kim bolsaq ta aldymen qazaq bolýymyz kerek. Al odan soń qandaı mamandyqtyń ıesi bolsań da eliń úshin eńbek etetin azamat bolaryń anyq. Birińdi qazaq biriń dos, kórmeseń istiń bári bos degen joq pa dana babamyz Abaı. Al sol dostyqqa jetý úshin qazaqy  qasıetter ortaq bolýy kerek- dedim ony baýyryma tarta túsip.

Tún tynyshtyǵy ekeýimizdi óziniń mamyrjaı kúıine bólep keledi. Meniń júregimniń bir qalypty soqqan únine boı aldyrdy ma joq álde kóp túrli sabaqtan qaljyrady ma balam tanaýy pysyldap tátti uıqyǵa bata bastady. Onyń judyryqtaı júreginiń dúrsilin  men de anyq sezip otyrmyn.    

sońy

Qaster Sarqytqan

Abaı atyndaǵy Qazaq UPÝ Eltaný jáne týrızm kafedrasynyń dosenti