Búgin Qytaıda turatyn qazaq azamattarynyń Qazaqstanǵa kelýi úshin úshjyldyq vıza berile bastaıtyny týraly qýanyshty habarmen bólisken bolatynbyz. Endi jańa erejege sáıkes birinshi ret Qazaqstanǵa kelemin degen oralmandarǵa nemese qazaq dıasporasyna 1 jyldyq, al ekinshi ret keletin bolsa 3 jylǵa vıza berilmek.
Jalpy arǵy bettegi aǵaıynnyń atamekenge kelýin jeńildetetin osy usynysty Qamshy.kz portalynyń sol kezdegi qyzmetkeri, aqyn Aýyt Muqıbek kóterip, Syrtqy ister mınıstri E. Ydyrysovtyń atyna hat ta jazǵan bolatyn. Túıtkildi máseleniń oń sheshilýine túrtki bolǵan sol hat mátinin de nazarlaryńyzǵa usynýdy jón kórdik.
Mınıstr myrza, sheteldegi qazaqtarǵa 3 jylǵa vıza berýińizdi suraımyn!
Elbasy Nursultan Nazarbaev jolǵa qoıǵan Kóshi-qon saıasatynyń arqasynda Táýelsizdikten beri alys-jaqyn shetelderderen Atajurtqa 952 myń 882 etnıkalyq qazaq kóship kelipti.
Ózińiz jaqsy bilesiz, sheteldegi qazaq dıasporasynyń eń kóp bóligi Qytaı Halyq Respýblıkasynda turady. Soǵan qaramastan, joǵarydaǵy elge oralǵan mıllıonǵa jýyq qazaqtyń ishindegi eń azy - QHR-nan kelgen qandastarymyz eken. Nebary, 14 paıyzy ǵana! Oǵan basty sebep – shetelge shyǵýshylarǵa baılanysty maquldaǵan Qytaı úkimetiniń eshbir eldikine uqsamaıtyn ózgeshe zań-erejeleri desek, ekinshisi – Úrimjidegi QR SİM Konsýldyq qyzmet departamentinen vıza ashtyrýdyń qıyndyǵy.
Deı turǵanmen, osynshama qandasymyzdyń Otan qushaǵyna oralýyna, árıne, Syrtqy ister mınıstrligi basshylary men shetelderdegi konsýldyq departament qyzmetkerleriniń sińirgen eńbegi zor ekenin ashyq aıtqan durys.
Biz ony esh ýaqytta umypaımyz. Biz – shetten kelgen aǵaıyndar Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstri bolyp turǵan 1994–1999 jyldardy – qazaq kóshiniń eń bir qarqyn alǵan altyn dáýiri dep baǵalaımyz. Ol jyldary Úrimjidegi konsýldyq qyzmetke Baǵdat Seıtbattalov degen azamat basshylyq etti. Shetelge shyǵýshylardyń sonshama kóptinine qaramastan, qazaqtarǵa vıza nebári on-aq kún ishinde birden bir jylǵa kóp márteli etilip resimdelip beriletin.
Bul úrdis 1999-2002 jyldar aralyǵynda, Erlan Ábilfaıyzuly, ózińiz Syrtqy ister mınıstri bolǵan kezeńde de úzilgen joq. Tipti, sońy Marat Tájın basqarǵan 2009 jylǵa deıin jalǵasy.
Al, QR Syrtqy ister mınıstri bolyp Qanat Saýdabaev qalaı keldi, vıza alýdyń «saýdasy» solaı bitti. Bul kiside shette tarydaı shashyrap júrgen óz qandastaryna qamqorlyq jasaý, memlekettiń bedelin qorǵaý degen sana-sezim atymen joq eken ǵoı!? Kerisinshe, qazaqtarǵa bir jylǵa kóp márteli etip berilip kelgen manaǵy vıza úsh aıǵa áreń úsh márteli bolyp ashylatyn jaǵdaıǵa tústi. Ol az bolǵandaı, kúnine, ary ketkende, 40-50 adam ǵana qabyldanatyn boldy... Sonyń kesirinen uzaq-sonar vızanyń kezegine turý bastaldy. Mysaly, 2011-jyly kezekke turǵan qandastarymyzdyń sany 11 myń adamǵa jetti. Áýeli, kezek kútem dep, ystyqqa shydamaı bir kárıa sol jerde qaıtys ta boldy. «Kezeksiz» vıza áperetin deldaldar qaptady, jemqorlyqqa keń jol ashyldy. Sóıtip, Ult kóshbasshysynyń aty men abyroıyna, Qazaqstannyń bedeline nuqsan keldi!
Mine, 2012 jyly ózińiz Syrtqy ister mınıstri bolyp qaıta taǵaıyndalǵannan beri, bul keleńsizdiktiń beti qaıta bastady. Saýdabaev kezinde salynǵan ylańdy jýyp-shaıyp, qandastaryńyzǵa bir jylǵa kóp márteli vıza berýdi qaıta jolǵa qoıdyrdyńyz. Qatań tártip ornatyp, jemqorlyqtyń jolyn kestińiz.
Sóıtip, Úrimjidegi vıza ashtyrýdyń dástúri burynǵy arnasyna qaıta tústi. Bul kúnderi el ólke ortalyǵyna sabylmaı-aq, vıza kezegine ınternet arqyly tirkele alatyn jaǵdaıǵa jetti... Osynyń bári ózińizdeı dıplomatıanyń qyry men syryna qanyq tarlannyń eńbegi. Eń bastysy, Siz jaqsy kadr tańdap qoıa bildińiz. Konsýldyq qyzmetin osy jetistikke jetkizýge aıanbaı ter tókken, eldiń ystyq yqylasyna bólengen, elimizdiń Qytaıdaǵy bedelin kótergen eki dıplomatyńyzdy erekshe iltıpatpen atap ótkim keledi. Ol - Qaıyrjan Sársebaev pen Erlan Ibraıym. Eki azamatqa basymyzdy ıip, qurmet etemiz!
Biraq soǵan qaramastan, Úrimjiden vıza alýdyń mashaqaty áli taýsylar emes. Kezekke turý kún sanap ósip barady. Eń qıyny – Qazaqstanǵa oqý maqsatynda keletin qazaq jastarynyń elimizdegi emtıhandarǵa ýaǵynda úlgerip kelip qatysa almaýy. Sonyń kesapatynan memleketten etnıkalyq qazaq jastaryna dep ár jyly arnaıy bólinetin 1400 granttyń oryndalmaı keledi.
Biz osy máseleni eskerip, 2014 jyl 4-mamyrda bergen Elbasy tapsyrmasyna saı Úkimette daıyndalyp, qazir QR Parlamenti Májilisinde tolyqtyrýlar men ózgertýler engizilip jatqan «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine halyqtyń kóshi-qony jáne jumyspen qamtylýy máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zań jobasyna bilim alý maqsatynda keletin etnıkalyq qazaq jastaryna vızany kezeksiz beretin tarmaq engizýdi ótingenbiz. Bul ótinishimizdi Aldan Smaıyl, Quttyqoja Idırısov, Nurtaı Sabılánov, Gúlnar Seıtmaǵambetova, Gúlmıra Isımbaeva qatarly depýtattar birden qoldap, «Bilim alý maqsatynda kelgen etnıkalyq qazaqtardyń vıza alýǵa basym quqyǵy bar» degen tarmaq etip, atalmysh Zań jobasynyń 32-babyna egizý týraly jumys tobynyń talqysyna salǵan bolatyn. Biraq, buǵan sizdiń keńesshińiz Kerim Qojamberdıev qarsy bolyp, ótkizbeı tastady.
Esesine, Kerim Qýandyquly aldaǵy jerde QR SİM-niń bastamasymen Qazaqstanǵa keletin sheteldikterge vıza berý tártibiniń qaıta qaralǵaly jatqanyn, onda ETNIKALYQ QAZAQTARǴA BİR JOLDA ÚSH JYLǴA KÓP MÁRTELİ VIZA berýdi kózdep otyrǵanyn aıtyp, bizdi qýantyp tastady. Men Sizdiń bul bastamańyzdy jalpaq álemge taratyp, súıinshi suradym (http://old.qamshy.kz/?p=25056 ). Táýelsizdikten beri bolmaǵan bul jańalyqty vıza ashtyrýdyń azabyn ábden tartqan alystaǵy aǵaıyn, óte-móte Qytaıda turatyn týystaryńyz qýana-qýana qostady.
Qurmetti, Erlan Ábilfaıyzuly!
Joǵaryda aıtylǵan «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine halyqtyń kóshi-qony jáne jumyspen qamtylýy máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Zań jobasy qabylansa, qazaq kóshi qaıta qarqyn alǵaly tur. Kelýshilerdiń sany ótken jyldardaǵydan eselep ósetini daýsyz.
Qazaqstanǵa álemniń ár shalǵaıynan, tipti jer sharynyń arǵy betinen ózge ult ókilderi vızasyz kelip jatqanda, irgemizde otyrǵan óz qandastarymyzdy áli kúnge deıin kezekke aılap-jyldap turǵyzyp, bir jyldyq vızaǵa matap qoıǵanymyz jaramas dep oılaımyn.
Qazaqstanǵa vızasyz qatynaıtyn memleketterdiń qatarynda Qytaı Halyq Respýblıkasy joq. Bolmaǵany da jaqsy!
Sondyqtan, Sizdiń sheteldikterge vıza berý tártibin osy Zań jobasy qabyldanýdan burynyraq qaraýǵa jáne etnıkalyq qazaqtarǵa eń quryǵanda bir jolda úsh jylǵa kóp márteli vıza berý túziminiń tezirek jolǵa qoıylýyna yqpal etýińizdi ótinemin.
Bul – óz kezeginde eń aldymen konsýldyq qyzmetkerleriniń jumys basymdylyǵyn azaıtady. Odan arǵy jerde qandastarymyzdyń tarıhı Otanyna jol ashar edi.
Qurmetpen, aqyn Aýyt Muqıbek
11.07.2015
