Qazaqstanda salafıtter nege eshteńeden qoryqpaıdy?

/uploads/thumbnail/20170709122423438_small.jpg

"Haziret Sultan" meshitiniń ımamy Asqar Muqanov dástúrli din men salafızm arasyndaǵy aıyrmashylyq týraly today.kz saıtyna suhbat bergen edi. Berer aqparaty mol suhbatty qamshy.kz portaly qazaq tiline aýdaryp, nazarlaryńyzǵa usynýdy jón dep tapty.

"Qazaqstandaǵy musylmandar kópshilik maquldaǵan sharıǵat zańdaryn ǵasyrlar boıy ustanyp keledi. Negizi Islam dininde 4 mazhab bar, olar: Ábý Hanıfa, Malıkı, Hanbalı jáne Shafıgı. Bul búkil álem musylmandary ustanatyn dástúrli 4 jol. Ata-babamyz "qazaq" dep atanbaı turyp Ábý Hanıfa mazhabyn ustanǵan. Tórteýi de jalpy bir dúnıe. Aıyrmashylyǵy dástúrde, mentalıtette, dástúrli dáret alý rásimi men klımatta. Azdaǵan aıyrmashylyqtardyń paıda bolýynyń taǵy bir sebebi Islam mısıonerleriniń Paıǵambardyń qasynda ártúrli ýaqyt (bireýi 23-25 jyl, bireýi 5 jyl, bireýi 3 jyl, bireýi biraq ret kózbe-kóz kórgen) júrýi. Olar bar kórgen-bilgenin halyqqa jetkizdi. Halyq dindi qabyldady. Sonymen qatar shyn musylman dinniń senim negizderi dep atalatyn negizderine ıman etedi. Munyń barlyǵy tutas Ortalyq Azıa ustanatyn úlken mektep" deıdi Asqar Muqanov.

Salafızm kelgende "Haziret Sultan" meshitiniń ımamy salafızm memleketke qarsy shyǵýshy opozısıalyq qozǵalystyń negizinde paıda bolǵanyn erekshe atap ótti. "Búgingi tańda bul aǵym birqatar arab elderinde moıyndalǵan. Alaıda ol dástúrli Islam dinine qaıshy keledi. Ashyǵyn aıtqanda, din jaıly túsinik ózgesheleý. Bul dástúrli din men salafızmniń birinshi aıyrmashylyǵy.

Ekinshi aıyrmashylyq – dástúrdi saqtaý máselesinde. Sharıǵattyń negizgi zańdylyqtarynyń biri – dinimizge qarsy kelmeıtin, basqa dinge uqsamaıtyn dástúrlerdi ustaný múmkindigi. Salafızmge keletin bolsaq, olarda "dástúr" degen túsinik múlde joq. Sondyqtan dombyra tartpaıdy, qaıtys bolǵan marqumnyń jetisin ótkizip, qyrqyn jasamaıdy, Taǵy bir aıqyn aıyrmashylyq –  salafızmniń úndeýinde. Olar dinniń memlekettik ókilderi ımamdarǵa qarsy shyǵýǵa shaqyrady. Salafıtterdiń oıynsha ımamdar dindi burmalap otyr. Sol sebepti salafızmniń jetekshi ókilderi ımamnyń sózine qulaq aspaýǵa, olarmen aralaspaýǵa, kitaptaryn oqymaýǵa, namaz oqý kezinde qulaqty jabýǵa, qulaqqa qulaqqap kıýge "quqyly". Bizdiń atqaryp jatqan bar isimiz – Ábý Hanıfa namazynyń úlgisine saı bolsa, salafıtter "Bir bolyńdar!" degen Islam erejesine qaramastan bárin teris jasaıdy" deıdi ımam.

Asqar Muqanovtyń oıynsha, dinniń dástúrli emes aǵymdaryn ustanýshylar kóbinese dinı saýattylyǵy joq adamdar.  Imam: "Salafızmge tyıym salatyn zańnyń elde bolmaýy olardyń sanyn arttyrýda. Bala tárbıesine jetkilikti kóńil bólmeýimizdiń de, materıaldyq qundylyqtardy kóbirek nazarǵa alýymyzdyń da kesirinen óskeleń urpaqta din jaıly durys túsinik qalyptaspaýda. Oǵan áser etetin ǵalamtor degen kúsh taǵy bar. Myń kılometr qashyq jerden otyryp-aq adamdy aldap-arbap, oıyn ózgertip, sanasyn ýlaýǵa bolady. Qazaqstanda salafızmge tyıym salatyn zańnamanyń bolmaý sebebinen salafıtter elimizde ózderin erkin sezinedi. Eshteńeden qoryqpaıdy, jasqanbaıdy. Bul salafızm aǵymyn birneshe jyl zerttep, salafıtterdi áńgime tartý barysynda baıqaǵanym" deıdi.

 

Qatysty Maqalalar