Árbir otbasy qoǵamnyń kishkentaı bir bóligi bolyp tabylatyndyqtan, qoǵam órkenıetilikke jetkizý, eń aldymen, árbir otbasyndaǵy ómirdi uıymdastyrýdan bastalmaq. Tárbıeniń bastapqy álippesin bala otbasynda alady. Salaýatty otbasynda ǵana salaýatty urpaq qalyptasady.
Zamanymyzdyń zańǵar jazýshysy M. Áýezovtiń «El bolamyn deseń, besigińdi túze» degen naqyl sóziniń máni tereńde jatyr. Iaǵnı, bolashaq tizginniń ustary, eliniń erteńi bolar, halqynyń úmitin aqtaı biletin deni saý, bilimdi de sanaly jas urpaqty ósirý talabynan týyndap otyrady. Osy uly maqsattarǵa jetý jolynda kıeli de qasıetti eki túsinik bar.
Biri, balanyń bastapqy tárbıe mektebi altyn besik - otbasy bolsa, ekinshisi, altyn uıa - mektep. Bul eki ortanyń da maqsat-múddesi ortaq. Otbasy, ata-ana adamdy dúnıege ákelip, qalyptastyryp, damytyp jetildirse, adam boıyndaǵy bar ıgi qasıet mektep qabyrǵasynda qalanady. Bul kıeli jerde qyzmet etetin muǵalim men ata-anaǵa jaýapkershiliktiń úlken júgi artylǵan.
Uly Abaı atamyz «Adamnyń adamshylyǵy – aqyl, ǵylym, jaqsy ata, jaqsy ana, jaqsy qurby, jaqsy ustazdan bolady» dep kórgendikpen oı túıgen. Bala ómirine qajetti tálim-tárbıeniń irgetasy ata-ana arqyly otbasynda qalanady dep osy kúnge deıin aıtyp keldik, biraq, qazirgi aralas tildi mektepterdegi oqýshylardyń tárbıesi men minez-qulqy ata dástúrimizden kele jatqan qara sózge qaıshy keletini ótirik emes.
Nege qazaq balalary basqa ult ókilderine qarap boı túzeıdi? Nege qazaqtyń balasy áli kúnge deıin ózgeniń balasynan qorlyq kóredi? Nege qazaq balasynyń qazaqı rýhy álsirep bara jatyr?- mine osy suraqtar búgingi maqalamnyń ózekti máselesi bolyp otyr. Baıqaıtynym, synypta 13 ózge ult ókili, 2 qazaq bolsa, qazaqtyń balalary kúnde kezekshi, kúnde taqta súrtedi, kúnde qoqys jınaıdy al, basqanyń balalary otyryp alyp qaǵaz laqtyryp oınaıdy, odan qalsa bir-birimen ursysady, túrli boqtyq sózder aıtady. Ony kórgen qazaq balasy kelesi kúni dál sol sózdi kelesi qazaq balasyna shirenip aıtyp turady, osyma bizdiń qazaqylyǵymyz? Tárbıe qaıda qaldy? Abaı atamyzdyń sózi qaıda qaldy?
Sózimdi qorytyndylaı kele, bala tárbıesi dep aýyz toltyryp aıtardan buryn, «Men balama qandaı tárbıe berip jatyrmyn? Men balama neni durys, neni burys dep túsindirip kelemin? Berip jatqan tárbıemniń nátıjesi qandaı? - degen suraqtardy árbir ata-ana eń aldymen ózine qoıyp, ózi rýhanı baı, birinshi kezekke balasynyń tárbıesine, oqý úlgerimine, qoǵamdaǵy orny men qyzyǵýshylyǵyna kóńil bólip, ómir atty dodaǵa daıyndaýy qajet dep oılaımyn.
Abaı atyndaǵy QazUPÝ
1kýrs stýdenti
Nurmuhan Eńlik
