Qazirgi zamanda qyzmetkerlerdiń kóbisi kompúteri kóp ofısterde otyryp tamaqtanatyny ras. Óıtkeni, arasynda shaı iship, júrek jalǵaýǵa arnalǵan as bólme barlyq mekemede qamtamasyz etilmegen. Jalpy elektrondy quraldardyń janynda otyryp as ishýdiń zıanyna asa mán bermeımiz. Kompúter men teledıdar aldynda tamaqtaný adamnyń densaýlyǵyna orasan zıandy ekenin búginde ǵalymdar dáleldeı bastady.
Jýyrda Kıevtiń Adam ekologıasy ınstıtýty elektrondy quraldardyń kez-kelgeni ýly sáýle shyǵaratynyn jáne onyń sol mańdaǵy sýsyn bolsyn, qurǵaq tamaq bolsyn, kez-kelgen qorektik zattyń taǵamdyq qundylyǵyn joıyp, quramyn buzatynyn anyqtady. Sondyqtan ofıske nemese úıdegi jumys kabınetine as-sý qoıýǵa bolmaıdy.
Ǵalymdar kompúter men noýtbýktyń aldynda otyryp, monıtordan kóz almastan júrek jalǵaımyn degen kez-kelgen adam aqyrynda qaterli isikke shaldyǵatynyn aıtýda. Sondyqtan sharýańyz shash etekten bolsa da tamaqty kompúteri joq bólmede( eń durysy as bólme, árıne) jegen jón.
Amerıkanyń Mınnesota ýnıversıtetiniń ǵalymdary teledıdar, t.b. tehnıkanyń aldynda otyryp tamaq ishkendi unatatyn adamdar as bólmede júrek jalǵaıtyndarǵa qaraǵanda kóbirek aýyratynyn aıtýda. Teledıdardyń zıanyn zerttegen AQSH ǵalymdary elektrondy tehnıkanyń aldynda adamnyń arany ashylyp ketetinin anyqtaǵan. Artyq salmaqtyń artýyna da elektrondy quraldan kóz almastan as ishýdiń zor úles qosatyny belgili. Adamnyń as mázirinen alǵan lázzatyn teledıdar «jutyp qoıady» da toıý sezimin týdyrmaıdy. Osydan ashtyq seziminen arylmaı, kóbirek jeýge májbúr bolady. Kompúter de dám sezý reseptorlarynyń jumysyn tejep, adam ne jep, ne qoıǵanyn sezbeı qalady.
Ulybrıtanıa ǵalymdary kompúterdiń aldynda otyryp tamaqtaný artyq salmaq qana emes, gastrıt tárizdi asqazan aýrýlaryna aparatynyn aıtýda. Kıevtiń Adam ekologıasy ınstıtýtynyń zertteýshileri kompúterdiń janynda turǵan taǵamnyń quramyndaǵy suıyqtyq tehnıkadan shyqqan sáýleniń áserimen dórekilenip, quramy buzylatynyn anyqtaǵan. Ǵalymdar kompúterdiń janyna qoıylǵan sýdyń elektromagnıttik sáýlelený áserimen quramy túgel ózgeretinin baıqaǵan. Al bundaı sýdy ishken adam qaterli isikke shaldyǵady. Sondaı-aq kompúterdiń janynda turǵan taǵamdy jeý adamnyń este saqtaý qabiletin tómendetip, merziminen buryn qartaıýǵa ákelip soǵady.
Sharafat Jylqybaeva
