Aýyl sharýashylyǵy salasy boıynsha Ońtústik Qazaqstan oblysynyń áleýetimen respýblıkada birde-bir óńir talasa almaıdy. Qudaıdyń ózi bizdiń týǵan jerimizdiń klımatyn dıqanshylyqqa qolaıly etip qoıǵan. Eń halqy kóp óńir, jumys qoly arzan, ári turǵyndardyń jartysynan kóbi aýyldy jerlerde turyp, baý-baqsha ósirýge mamandanǵan.
Endigi jerde «aýyldy qalaı kóteremiz, qalaı aýyl turǵyndaryn jigerlendirip, bos jatqan jerlerdi zaman talabyna saı ıgeremiz?» degen saýal týady.
Álemdik tarıh birneshe tolqyndar men tolqýlardan ótip, jer betindegi eń qýatty elderge aınalǵan memleketterde eń aldymen ıdeologıa myqty bolǵanyn aıtady. Keshegi Keńes zamanynda da ıdeologıa óte myqty boldy. Ras, ol ıdeologıa qazaq ultynyń tamyryna balta da shapty. Tilimizdi, dilimizdi, tarıhymyzdy umytyp kete jazdadyq. Sonyń ózinde jiger kúshimiz tasyp, besjyldyq josparlar birneshe ese artyǵymen oryndalyp jatty.
Qazaqqa eń kerek ıdeologıa búgin týdy. Ol qandaı ıdeologıa? Ol – Sultanmahmuttyń «Alash týy astynda kún sóngenshe sónbeımin», Álıhannyń «Tiri bolsam qazaqqa qyzmet qylmaı qoımaımyn», Abaıdyń «Adamzattyń bárin súı baýyrym dep jáne haq joly osy dep ádiletti», Shákárimniń «Adamdyq boryshyń halqyńa qyzmet qyl, aq joldan aınyma, ar saqta ony bil» degen elshildik, adamgershilik ıdeologıasy! Mine, árbir qazaq azamatynyń júreginde osy urandar ot bop janyp turǵanda ǵana bizdiń boıymyzǵa taýsylmas qaırat qaıta bitedi. Qazaqtyń atam zamannan kele jatqan mádenıeti men dástúrin sanasyna sińirip, darqan dalada demokratıalyq ınstıtýttar júıesin tereń qalyptastyrǵan úlgisin álemge maqtan tutyp kórsetýge ábden bolady. «Máńgilik el» uranyn tumar etken azamat óziniń ata-babasynan mıras bolyp qalǵan qasıetti qara topyraǵyna, týǵan aýylyna kelip jerlesterine úlgi kórsetýi kerek. Osy uranmen men de «Bolashaq» baǵdarlamasymen AQSH-tyń Kalıfornıa shtatynda úsh jyl oqyp, aýylǵa keldim. Kele salyp aýyldaǵy Álıhan Bókeıhan atyndaǵy orta mektepte synyptastarymmen kezdestim. Bárimiz jınalyp ózimiz oqyǵan mektepke Álıhan Bókeıhannyń eskertkishin ornattyq, tuǵyryna «Tiri bolsam qazaqqa qyzmet qylmaı qoımaımyn» dep úlken etip jazyp qoıdyq. Ony oqyǵan aýyldyń árbir jasy rýhtana bastady.
Aýylymdy damytamyn degen adamǵa qazir múmkindik kóp. Tek berekesi ketken sharýalar men sharýa qojalyqtarynyń basyn qosyp, ujym qurý qajet. Ony oryssha kooperatıv deıdi. Keıbir kisiler menen «baıaǵy kolhozdy qaıta qurmaqshysyń ba?» dep suraıdy. Iá, bul qurylymnyń burynǵy kolhozǵa uqsaıtyn jerleri bar, biraq, ózgesheligi de jetedi. Ózgesheligi qazirgi zaman talabyna saı naryqtyq ekonomıkaǵa negizdelgen ujymdar quramyz. Kimniń aýyly dıqanshylyqtyń qaı túrine beıimdelgen bolsa, sol egis túriniń sapasyn álemdik deńgeıge kóterýge jaǵdaı jasalady. Naryqtyq ekonomıkanyń prınsıpi – Suranys pen Usynys! Sondyqtan elimizde qandaı ónim túrlerine suranys joǵary, aldymen sol ónimdi óndiredi. Ónim suranystan assa, álemdik naryqtaǵy suranysqa ıe taýar túrlerin óndirý kózdeledi.
Darhan JIENBAI, «Ońtústik Qazaqstan» gazeti
