El Táýelsizdiginiń 10 jyldyq mereıtoıy qarsańynda azattyq alǵannan keıingi ýaqytqa kóz tastap, oı tujyrymdarymen órilgen jarıalanymdar basylym betinde jaryq kóre bastady. Ýaqyt qysqa bolǵanymen, túıgen sabaq kóp edi. Ult zıalylarynyń zerdesine qonaqtaǵan sarabdal oılar men ár jylǵa saraptama jasap, sıpattama beretin salıqaly  pikirler  qalyń oqyrmannyń dúnıetanym keńistigine jol tartty. Sherhan Murtaza, Kamal Smaıylov, Manash Qozybaev, Zeınolla Qabdolov, Ábish Kekilbaıuly, Qýanysh Sultanov, Farıza Ońǵarsynova, Imanǵalı Tasmaǵambetov syndy tulǵalar onjyldyq mereıtoıdyń mereıin asyryp, táýelsizdik atty baǵa jetpes qundylyqtyń qadir-qasıeti týraly tereńnen tolǵaǵany áli esimizde.

«Egemenniń» bul dástúri Táýelsizdiktiń 20 jyldyǵy aıasynda da jalǵasyn taýyp, Ǵarıfolla Esim, Sarbas Aqtaev, Aldan Smaıyl, Ábdesh Qalmyrzaev, Namazaly Omashuly bastaǵan zıaly qaýym ókilderiniń tolǵaýlary gazet oqyrmandarynyń ıntellektýaldyq tarazysyna usynylyp,  jaqsy baǵasyn aldy da.

Bıyl  el Táýelsizdigine shırek ǵasyr tolýyna oraı «Egemen Qazaqstannyń» jaqsy dástúri qaıta jalǵasyp jatyr. Mereıtoı sheńberinde elimizge tanymal tulǵalar Táýelsizdikpen kelgen sońǵy jyldarǵy jetistikter týraly tolǵamdy oılaryn oqyrman nazaryna usynatyn bolady. «Jıyrma bes jyl: jeńister men jemister» aıdarynyń alǵashqy avtory – Ýálıhan Qalıjan.

2010

Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigine 25 jyl tolyp otyr. Bul bir jaǵynan alyp qaraǵanda óte qysqa ýaqyt sıaqty, al oı jiberip, bul jolda ne isteldi, qandaı bıikterge qol jetkizdik, el retinde, halyq retinde bizdi álem tanydy ma degen suraqtarǵa jaýap izdesek, ǵasyrǵa bergisiz joldan ótkenimizdi túısinemiz. Ár jyl bir tarıhı kezeń retinde esimizde saqtalyp, talaı aıtýly belesterdi artqa qaldyrǵanymyzdy baıqaýǵa bolady. Sonyń bári – bizdiń tarıhymyz, táýelsiz Qazaqstannyń tarıhy. Sondyqtan da ótken kúnderdiń bári biz úshin ystyq, ol tek qaǵazǵa túsken qasań tarıh qana emes, siz ben bizdiń ómirimiz, siz ben bizdiń atqarǵan uly isterimiz, qýanyshtarymyz ben áttegenaılarymyz.

Osynaý 25 jyldyń ár jylynyń óziniń ákelgen jaqsylyǵy men berekesi bar. Ár jyl bizdiń sanamyzda óziniń óshpes izin qaldyryp ótip jatyr. Meıli, keı jyldarda qıyndyǵy men tyǵyryqqa tirelip qınalǵan da kezimiz bolǵan shyǵar. Biraq sol qıyndyqtardyń ózi bizdiń jas memleketimizdi shıratyp, álemdik órkenıetke jol ashty.

Táýelsizdiktiń 19-shy jyly, 2010 jyl kemel­den­gen jyl boldy. Men ol kezde Qazaqstan Res­pýb­lıkasy Má­jilisiniń depýtaty edim. Búgin sol jyldarǵa kóz jiberip, oı eleginen ótkizgende, talaı aýqymdy ister­diń atqarylǵanyn kóremiz. Jańa 2010 jyl Prezı­dentimiz Nursultan Nazarbaevtyń Qazaqstan halqyn Jańa jylmen quttyqtaýymen bastaldy. Elbasynyń aq tilegi árdaıym keler jylǵa degen halyqtyń senimin nyǵaıtyp qana qoımaı, onyń berekeli de beıbit bolatynyna úmittendirip, rýhtandyryp otyrdy.

«Egemen Qazaqstan» gazetiniń sol jylǵy 12 qańtardaǵy nómirine «Qazaqstan týraly bilgińiz kelse, Parıjge baryńyz» degen habarlama basylǵan eken. Onda Parıjde 100 000 danamen taraıtyn jýrnaldyń bir nómiri túgelge jýyq Qazaqstanǵa arnalyp, onyń syrtqy muqabasyna Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń sýreti basylyp, suhbaty berilgen. Jýrnal aǵylshyn tiline aýdarylyp, taǵy da dúnıe júziniń biraz eline taraıtyny aıtylǵan. Bedeldi basylymnyń mundaı qadamyna qalaı qýanbassyń, eldi erdiń tanytýy kóńilge qýanysh uıalatady. El tutqasy Elbasy aman bolsyn deımiz!

Bul jyl rasynda da Qazaqstannyń atyn álemge áıgilegen mereıli jyl boldy. 13 qańtar kúni Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaev Vena qalasynda EQYU-nyń Turaqty keńesiniń Qazaqstan Respýblıkasynyń Uıym tóraǵalyǵyna kirisýine arnalǵan ınaýgýrasıalyq májilisinde Qazaqstan Respýblıkasynyń EQYU-nyń tóraǵalyq qyzmetine kirisýine oraı Úndeý jarıalady. Pre­zıdent óz sózinde «Eýropadaǵy qaýipsizdik jáne yntymaqtastyq uıymyndaǵy tóraǵalyqtyń már­tebeli mısıasyn Qazaqstan asa zor jaýap­kershilik sezimmen qabyldaıdy. Bizdiń elimiz tóraǵalyqty qazirgi zaman tarıhynyń asa kúrdeli bir kezeńinde qolyna alyp otyr», deıdi. Mundaı álemniń 56 eli múshe bolyp otyrǵan halyqaralyq uıymǵa tóraǵalyq etý óz táýelsizdigin alǵanyna 19 jyl bolǵan bizdiń elimizdiń halyqaralyq deńgeıdegi bedelin aıǵaqtasa kerek. Bul jerde tek eldiń be­deli ǵana emes, sol eldi basqaryp otyrǵan Elba­synyń álemdik saıasattaǵy róliniń, onyń qajyry men qaıratynyń, aqyl-parasatynyń da áser-yqpa­lynyń orasan zor bolǵanyn este ustaǵan jón. Osyǵan baılanysty sol kezdegi Syrtqy ister mınıstri Qanat Saýdabaevtyń «Qazaqstannyń juldyzdy saǵaty» degen maqalasy jaryq kórdi. Onda Qazaq eliniń EQYU-ǵa tóraǵalyq etýiniń máni men mazmuny, atalǵan uıymdy basqarý arqyly álemdik saıasatqa jasaıtyn yqpaly, bul taraptaǵy Prezıdent N.Nazarbaevtyń kóregendik saıasaty taratylyp baıandalǵan.

Osyndaı ıgilikti sharalarmen bastalǵan jyldyń alǵashqy aıynyń sońynda, 30 qańtarda «Jańa onjyldyq – jańa ekonomıkalyq órleý – Qazaqstannyń jańa múmkindikteri» degen taqyrypta Qazaqstan Prezıdenti N.Nazarbaev Qazaqstan halqyna Joldaý jasady. Bul joldaýda elimizdiń aldaǵy jyldardaǵy damý baǵyttary, halyqtyń áleýmettik-ekonomıkalyq jaǵynan qarqyndy ósý joldary naqty kórsetildi. Prezıdent Joldaýdaǵy óz sózin: «El tarıhynyń HHİ ǵasyrdaǵy asa bir kúrdeli kezeńi aıaqtalyp keledi. Dúnıe júziniń ekonomıkasyn turalatqan jahandyq daǵdarys daýyly áli basyla qoıǵan joq. Alaıda ol óziniń alǵashqy alapat qýatynan aıyryldy. Biz tastúıin daıyn bolǵandyqtan, onyń saldary bizdiń elimiz úshin sonshalyqty aýyrǵa soqqan joq.

Daǵdarysqa deıingi kezeńde biz Qytaı, Úndistan jáne ózge de ekonomıkasy qaryshtap alǵa basqan memleketter qatarynda damýdyń joǵary deńgeıine kóterildik. Óıtkeni, biz oǵan qalaı qol jetkizýge bolatynyn bildik. Bárin durys josparlap, saýatty iske asyrǵandyqtan, bizdiń damýymyz sátti boldy. Biz jasampazdyqqa jumyla kiriskendikten, damýdyń dańǵyl jolyna tústik. Tolaǵaı tabystarymen dúnıe júzin moıyndatqan Qazaqstannyń áleýeti artyp, ekonomıkasy serpindi bola tústi», dep bastaǵan edi. Rasynda da, álem ekonomıkasynyń damýyna qıyndyq alyp kelgen daǵdarys tusynda da Qazaqstan óziniń damý baǵytynan aýytqyǵan joq. «Durys josparlaý» men ony «saýatty iske asyrý» saıasatynyń negizinde Elbasy N.Nazarbaevtyń strategıalyq kóregendigi arqyly Qazaqstan qıyn­dyqty aınalyp ótti.

Joldaý «2010» Strategıalyq josparyn iske asyrý – el damýynyń asa mańyzdy shebi», «Daǵdarys kezeńi – durys sheshimder qabyldaý ýaqyty», «2020» Strategıalyq jospary – kóshbasshylyqqa qazaq­stan­dyq jol», «Ekonomıkany ártaraptandyrý – tabys kilti», «Investısıalar tartý», «Kásipkerlik – jańa ekonomıkanyń qozǵaýshy kúshi», «Otandyq taýar­lar – «2020» josparyn júzege asyrýdyń tabys­tylyq ındıkatory», «Óńirlerdiń damýy – el­diń damýy», «2020» Strategıalyq josparyn iske asyrýdyń bazalyq sharttary», «Adam – eldiń basty baılyǵy», «Bilim berý», «Densaýlyq saq­taý», «Ómir sapasyn jaqsartý jáne áleýmettik qorǵaý, «Ardagerlerge qamqorlyq», «Turǵyn úı-kommýnaldyq sektor salasyndaǵy saıasat», «İshki saıası turaqtylyq – «2020» Strategıalyq josparyn iske asyrýdyń senimdi irgetasy», «Syrtqy saıa­sat» degen naqty taraýlardan turdy. 2010 jylǵy Prezıdent Joldaýyn paraqtaı otyryp, sol tustaǵy eń ózekti máselelerdiń qarastyrylǵanyn, ekonomıkanyń barlyq salasynyń qamtylǵanyn, bilim salasynyń, densaýlyq saqtaý salasynyń, komýnaldyq sektordyń Elbasy nazarynan tys qalmaǵanyn aıqyn ańǵaramyz. Prezıdent Joldaýy halyqqa tyń serpin berdi, elde jańa jumys oryndary ashylyp, eldiń ekonomıkalyq áleýeti arta tústi. Buryn tek qana shıkizat shyǵarýshy bolyp kelgen Qazaqstan endi ındýstrıalandyrý baǵytyn erekshe qarqynmen damytýdy qolǵa aldy. Bul týraly Elbasy Joldaýynda: «Bizdiń shıkizattyq emes eksporttaýshylardy qoldaý ındýstrıalandyrýdyń sheshýshi baǵyty bolýǵa tıis. Qazaqstan ónerkásibi eksporttyq rynoktarǵa otandyq brendterdiń keń aýqymdy tizbegimen usynylýy kerek.

Sondyqtan Úkimettiń mindeti – eksport­taý­shylarǵa negizgi quraldardy satyp alýdy qar­jy­landyrýdy, eks­portqa servıstik qoldaý kórsetýdi, eksport­taý­shy­larǵa granttar men eksporttyq saýdalyq qarjy­lan­dyrýdy qarastyratyn birtutas qoldaý júıesin jasaý», dep túıindegen edi.

Elbasynyń 2010 jylǵy 5 aqpanda «Óner men ádebıet – halyqtyń jany» degen eldiń zıaly qaýymyna Úndeýi jarıalandy. Onda «Tól mádenıetpen tárbıelengen adam qashan da rýhy bıik, týǵan jerin, halqyn súıetin bolady. Bárimiz de bala jasymyzdan Abaıdy, Mahambetti, Jambyldy, Áýezovti oqyp, halyqtyń ánderi men kúılerin tyńdap erjettik, dúnıetanymymyz, ulttyq sanamyz qalyptasty», dep aǵynan jaryla syr shertedi. «Bıik mádenıet – ulttyń kórsetkishi. Biz barymyzdy bútindep, joǵymyzdy túgendeý maqsatymen «Mádenı mura» baǵdarlamasyn qabyldadyq. Bul bizdiń mádenı ómirimizdegi tarıhı oqıǵa boldy», deıdi. Rasynda da, elimiz táýelsizdik alǵanǵa deıin eldegi bar jádigerlerimizdi Máskeýge, Lenıngradqa tasyp, mádenı qundylyqtarymyzdan aıdyń, kúnniń amanynda aıyrylyp qalyp jatatynymyz qalypty jaǵdaı sanalatyn. Túrkistandaǵy qasıetti qazannyń ózin kezinde zorǵa qaıtaryp alǵanymyz esimizde. Al qazir Qytaıdan, Irannan, Mysyrdan, Túrkıadan, Reseı men TMD elderinen qanshama qazaq tarıhyna qatysty buryn biz atyn da estimegen tyń materıaldar kelip jatyr. Munyń bárine qoldaý kórsetip, el tarıhy men mádenıetine qatysty kúlli sheteldik derekter men materıaldardy elge alyp kelýge jaǵdaı jasap otyrǵan Elbasyna halqymyzdyń rızashylyǵy orasan zor. Mundaı jaǵdaı qazaq tarıhynda eshqashan da bolǵan emes, sol úshin de biz Prezıdent Nazarbaevqa qaryzdarmyz.

Qazaqstan Respýblıkasy Bilim jáne ǵylym mınıstrligi Ǵylym komıteti M.Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýynyń ujymy osy jyldary 100 tomdyq «Babalar sózin» shyǵarýdyń mejeli kezeńine jetken edi.

HHİ ǵasyrdyń onynshy jyly, menińshe, aıtýly oqıǵalar jyly boldy. Keshe ǵana bolǵan oqıǵalardyń búgin tarıhqa aınalyp, ótken kúnderdiń sanatyna qosylǵanyna sengiń de kelmeıdi. Sol kezderi ne istep, qandaı sharýa tyndyrdyq eken dep ótken kúnderge kóz júgirtsek, Elbasynyń bir jylda jasaǵan qyrýar isteriniń kýásy bolamyz. 16 aqpanda Reseı Prezıdenti D.Medvedevpen kezdes­ken. 17 naýryzda resmı saparmen Ózbekstanǵa barǵan. Ekeýi de qudaıy kórshilerimiz. Tarıhı tamyrlarymyz da bir jerden bastaý alatynyn joqqa shyǵara almaımyz. Búgingi kúni de bir-birimen baılanysyp jatqan, at quıryǵyn úzisip kete almaıtyn, talaı ortaq máselelerimiz bar eldermiz. Sondyqtan da olarmen durys qarym-qatynasta bolý Qazaqstan Prezıdentiniń syrtqy saıasattaǵy kóregendik ustanymy. Ekijaqty talaı máselelerdiń durys sheshimin tabýy álemdik deńgeıdegi saıasatta memleket mereıin asqaqtatyp qana qoımaı, ekonomıkalyq turǵydan da halyqtyń ilgeri damýyna jaǵymdy yqpal etýde.

Buryn Birikken Ulttar Uıymynyń Bas hatshysy degenniń atyn estigenimiz bolmasa, anaý-mynaý elge bara salmaıtyn salmaqty laýazym ıesi ekenin tek gazetterden ǵana oqýshy edik. Biz táýelsizdigimizdi alǵaly sondaı iri saıasatkerdiń ózi elimizge talaı ret at basyn tiredi. Oǵan etimiz úırenip ketkeni sonsha, sońǵy kezderi burynǵydaı oǵan tańdanyspen qaramaımyz, qalypty jaǵdaı sıaqty. Bas hatshy Pan Gı Mýn myrza Nú-Iorktegi shtab-páterinen 7 sáýir kúni Semeıge kelip, halyqtyń jaǵdaıymen tanysyp, odan Astanaǵa baryp, Elbasynyń qabyldaýynda boldy. N.Nazarbaevtyń ıadrolyq qarýdan óz erkimen bas tartýyn Bas hatshy «Iadrolyq qarýǵa ıe barlyq memleketterdi Qazaqstannyń jolymen júrýge shaqyramyn», dep bizdiń el Prezıdentiniń bastamasyn kúlli álemge úlgi etti. Bul tek Elbasynyń bedeli ǵana emes, kúlli qazaqstandyqtyń abyroıy ekenin ishteı sezindik, marqaıyp qýandyq.

Sol 2010 jyldyń sáýir aıynda Prezıdent Nursultan Nazarbaev resmı saparmen Eýropaǵa bardy. Eýroodaq basshylarymen júzdesti. Buryn sheshimin tappaı kele jatqan talaı sharýanyń retin tapty, qıýy kelmegen keı máseleler týraly durys sheshim qabyldaýdyń joldaryn aqyldasty. Odan ári sapary Amerıka Qurama Shtattaryna ulasty. Prezıdent Barak Obama bizdiń Elbasyn barlyq Memleket basshysyna laıyq rásimdermen kútip aldy. Qolyn qushyrlana qysty, keýde qaǵysty. Ekeýara áńgimede sol baıaǵy ıadrolyq qarýdy shekteý máselesi sóz boldy. Odan óz erkimen bas tartqan Qazaq eliniń tájirıbesin kúlli álemge úlgi etsem degen AQSH basshysynyń bastamasyna bizdiń Elbasy qoldaý kórsetetinin jetkizdi. Aıaq astynan AQSH jaǵy samıt ótkizetin bolyp sheshim qabyldady. Qyryqtan astam memleket basshylarynyń qatysýymen álem tarıhynda tuńǵysh ret aýqymdy túrde ótip jatqan ıadrolyq qarýlardy jáne onyń synaqtaryn shekteý jónindegi dúbirli jıyn bastalyp ta ketti. Qazaqstan Prezıdenti ıadrolyq qarýlardy taratpaýdyń joldary týraly salıqaly baıandama jasady. AQSH pen Qazaqstan Prezıdentteri ıadrolyq qaýipsizdikti saqtaý jáne ony taratpaý týraly birlesken málimdeme jarıalady. Osynyń barlyǵy aınaldyrǵan úsh-tórt kúnniń ishinde bolǵan oqıǵa deseń, keıde adam senbeıtin sıaqty. Biraq dál solaı bolǵany ras. Barak Obamanyń: «Eger Qazaqstan Prezıdenti N.Nazarbaev bolmaǵanda bul samıttiń ótpeýi de múmkin edi», degeni de ras sóz.

Iá, B.Obama N.Nazarbaevty aqylyna, iskerligine tánti bolǵandyqtan qurmettedi. Qazaqstan Lıderin osylaı álem moıyndady. Bul el halqynyń mereıi kóterilgen, Elbasynyń ıadrolyq qarýdy qysqartý týraly oılarynyń álem aldynda moıyndalǵan kúni boldy. Ol týraly «Egemen Qazaqstan» gazeti 14 sáýir kúngi nómirinde bylaı dep jazdy:

«Keshegi maqalamyzda Amerıka Qurama Shtattarynyń Prezıdenti Barak Obamanyń osy elde ótip jatqan Iadrolyq qaýipsizdik jónindegi jahandyq samıtke arnaıy shaqyrýmen kelgen Memleketimizdiń basshysy Nursultan Nazarbaevty samıt aldynda qabyldap, bir saǵatqa taıaý ýaqytqa sozylǵan kezdesýde eki el arasyndaǵy strategıalyq áriptestikti damytý máseleleri talqylanǵandyǵyn jazǵan edik. Samıtke qatysý úshin el astanasy Vashıngtonǵa bir sátte elýge tarta eldiń memleket basshylary jınalyp otyrǵan qarbalasty sátte Barak Obamanyń «Bler haýs» qurmetti qonaqtarǵa arnalǵan arnaıy qabyldaý rezıdensıasynda Elbasymen birge bolýǵa osynshama ýaqyt bólýi, sóz joq, halyqaralyq arenada táýelsiz Qazaqstan memlekettiligi men onyń Tuńǵysh Prezıdenti bedeliniń barǵan saıyn artyp kele jatqandyǵynyń jarqyn kórinisi boldy (máselen, Ýkraınanyń ınternet resýrstarynda Barak Obama samıt kezinde Ýkraınanyń jańa Prezıdenti Vıktor Ianýkovıchti 10 mınýtqa jeke qabyldaı alar ma eken, joq álde qabyldaı almas pa eken degen pikir qyzý talqylanyp jatty, onyń qorytyndysy ázirge bizge belgisiz).

Amerıkada ótken samıt álem memleketteri aldynda Qazaqstannyń saıası bedelin odan saıyn kótere tústi. Prezıdent Nursultan Nazarbaev kúlli dúnıe júzi memleket basshylary aldynda óziniń kóshbasshylyq qyrymen kózge tústi. Nazarbaevtyń basqan ár qadamynyń tileýin tilep halqy otyrdy. Muhıttyń arǵy jaǵynan elge oralǵan Elbasyn kúlli halyq maqtanyshpen qarsy aldy. Bárimizdiń de kókiregimizdi kernegen qýanysh bar edi. Qazaqstan Prezıdentiniń Amerıkaǵa saparyn álemniń kúlli buqaralyq aqparat quraldary birimen biri talasa jazyp jatty. Sol tustaǵy eldiń asqaq qýany­shyn, halyq mereıin búgingi Májilis depýtaty S.Abdrah­manov bylaısha jazǵan eken: «Maqtan etemiz! Elimizdi de, eldi basqarǵan erimizdi de. Ol eldiń aty – Qazaqstan. Ol erdiń aty – Nursultan. Álem moıyndaǵan memleketke aınalý degen osyndaı bo­lady. Álem tanyǵan tulǵaǵa aınalý degen osyndaı bolady».

2010 jyly Amerıkadaǵy úlken samıtke qatysyp, sóz sóılep kelgen soń da bir kún demalmas­tan óz jumysyn ári qaraı jalǵastyryp kete bardy. Sáýirdiń 22-si kúni Ońtústik Koreıa Respýblıkasyna resmı saparmen baryp, onda eki eldiń barlyq saladaǵy baılanystarynyń jańa sapaǵa kóterilgeni týraly málimdedi. Al 28 sáýir kúni «Batys pen Shyǵysty toǵystyratyn qazaq jeri – beıbitshilik beldeýi» degen taqyryppen Almatyda óz jumysyn bastaǵan İH Eýrazıalyq medıa-forýmda sóz sóıledi.

Kórip otyrǵanymyzdaı, aınalasy 10-15 kúnniń ishinde jumyr Jerdi shyr aınalyp shyǵyp, qanshama álemdik deńgeıdegi basqosýlarǵa qatysyp, baıandamalar jasap úlgergenine tań qalmasqa amalymyz joq. Al sonyń arasynda el ishindegi jumystardy da esten shy­ǵarmaı, Qaýipsizdik Keńesiniń jumy­syna qatysyp, Uly Otan soǵysynyń 65 jyldy­ǵyna arnalǵan daıyn­dyqty qadaǵalap, egin sharýa­shy­lyǵynyń barysymen tanysyp nusqaýlar berýi, rasynda da, biz úshin bir adamnyń moıny kótere qoıar júk emes sıaqty kórinedi.

25 mamyrda sol kezdegi Túrkıa Prezıdenti Ab­dolla Gúl kóne Túrkistan qalasyna kelip, sol jerde Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń ıy­ǵy­na aq shapan jaýyp, qolyna asa taıaq ustatyp, kúlli álemge «Túrki dúnıesiniń kóshbasshysy» dep jarıalady. Bul tek qana Abdolla Gúldiń nemese Túrkıanyń ǵana ustanymy emes, kúlli túrki jurtynyń pikiri ekenin moıyndaǵanymyz jón.

Qazir baıaǵydaı bireýdiń sózine sene salatyn zaman emes, árkim kórgenine, túıgenine senedi. Sondyqtan da bizdiń Elbasyn kúlli túrki dúnıesiniń kóshbasshysy dese, olar da sol kórgenine, bilgenine, tanyǵanyna júgingen shyǵar. Kúlli álem moıyndap jatqan qandasyn týystas túrki jurty óziniń kóshbasshysy dep tanysa, oǵan nege qýanbasqa! Mysaly, «Egemenniń» 5 mamyrdaǵy nómirinde Re­seı­degi Kemerov oblysynyń gýbernatory Aman­geldi Tóleevtiń «Men Nursultan Nazarbaevty naǵyz qazaq dep bilemin» degen taqyryptaǵy suh­baty ja­rıalanǵan. Onda A.Tóleev: «Qazaq eliniń Pre­zıdenti Nursultan Ábishuly Nazarbaev – kez kelgen memlekettiń altyn qory. Nurekeńniń joǵary kási­bı-saıası kemeńgerligi, eń durys sheshimderdiń tamy­ryn dóp basatyn kóregendigi, alǵa qoıǵan maqsa­tynyń aıqyndyǵyna dosy túgil dushpanynyń da kózin jetkizetin alǵyrlyǵy keýdeńe tek qana maqtanysh sezimin uıalatady.

Men Nurekeńdi HHİ ǵasyrdyń azamaty jáne kez kelgen el aldynda maqtanyshpen tanystyra alatyn Naǵyz Qazaq dep tanımyn! Onyń óziniń elindegi, syrt elderdegi saıası salmaǵy men bedeli atap kórse­týge, nazar aýdarýǵa ábden laıyq», dep aǵynan jarylady. Bul da qandas baýyrdyń Nuraǵańa bergen ádil baǵasy. Rasynda da, alǵyr basshy, kemeńger saıa­satker basshy, halqyna janashyr basshy kez kelgen el úshin baǵa jetpes baılyq. Baǵa jetpes ulttyq qundylyq.

Sol jyldyń 29 maýsymynda Astanada «Nazar­baev Ýnıversıtet» ashyldy. Onyń ashylý saltana­tyna Elbasynyń ózi qatysyp, sóz sóıledi. Buryn «Bolashaq» baǵdarlamasy boıynsha shetelge myń­daǵan jastardy jiberip, olardyń oqýyna mıllıon­daǵan qarjy jumsap kelsek, endi sol shetel­dik bilikti ustazdardy óz elimizge aldyryp, jas órkenderimizdiń týǵan elinde-aq sapaly bilim alýlaryna múmkindik jasaldy. El ishindegi tájirı­beli ustazdarymyz da olardan úırenip, óz múmkin­dikterin kórsete alatyn dárejege jetti. Bul, shyntýaıtyna kelgende, bilim salasyndaǵy úlken betburys bolǵany ras. Muny da 2010 jyldaǵy aıtýly oqıǵalardyń biri retinde qabyldaýymyz kerek.

2010 jyldyń basty oqıǵasy 1-2 jeltoqsanda Astanada ótken EQYU Samıti boldy. Oǵan Qazaq eli jyl basynan bastap-aq tyńǵylyqty daıyn­dalǵan bolatyn. Halyqaralyq deńgeıdegi úlken samıtti ótkizý burynǵy Keńes ókimeti quramynan shyqqan elder arasynda tek qana Qazaqstanǵa buıyrǵany da bizdiń elimiz ben Elbasynyń dúnıe júzi memleketteri aldyndaǵy bedelin aıǵaqtasa kerek.

Astana Samıtine 38 eldiń basshylary men joǵary laýazymdy sheneýnikteri qatysty. Olardan basqa kóptegen halyqaralyq uıymdardyń ókilderi de keldi. EQYU Bas hatshysy Mark Perren de Brıshambo, BUU Bas hatshysy Pan Gı Mýn, Reseı Prezıdenti Dmıtrıı Medvedev, AQSH Memlekettik hatshysy Hılları Klınton, Germanıa Federaldyq kansleri Angela Merkel, t.b. bedeldi saıasatkerler Astanada bas qosty. Bul qazaq topyraǵynda buryn-sońdy bolmaǵan alqaly jıyn edi. Samıt jumysyna Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaev ózi tóraǵalyq etip otyrdy. Sol kezderi bárimizdiń kókeıimizde tek bir-aq arman boldy, ol osynaý aýqymdy basqosý abyroımen ótse eken, elimizdiń bedeli artyp, Elbasymyzdyń ózgelerden baǵy ústem bolsa eken degen tilek edi. Samıt óte joǵary deńgeıde ótti. Ony keıinirek jaryq kórgen sheteldik baspasóz materıaldarynan oqyp kórip, eriksiz tolqyǵanymyzdy da jasyra almaımyz. Bul táýelsiz Qazaq eliniń asqaqtaǵan abyroıy edi.

Astana Samıtin ótkizgen soń eldegi ómir óziniń burynǵy qalypty yrǵaǵyna túskendeı boldy. Endi damýdyń ári qaraıǵy josparyn jasaý, eldi áli de bolsa tolyq aryla qoımaǵan daǵdarystan shyǵarý máseleleri turdy. Qalaı desek te, 2010 jyl bizdiń Qazaqstan Respýblıkasy úshin asqaqty, abyroıly jyl boldy. Bul jyly İJÓ 8 paıyzǵa ósti. Indýstrıalandyrý salasy da qarqyndy ilgerilep jatty. Kóptegen jańa óndiris oryndary iske qosyldy.

Rýhanı salada da ilgerileýshilik baıqaldy. 2009 jyly Qazaqstannyń Germanıadaǵy jyly tabysty aıaqtalsa, 2010 jyl Germanıanyń bizdiń elimizdegi jyly jemisti támamdaldy. Eki el bir-birimen jaqyndasa tústi. Ár saladaǵy baılanystar nyǵaıyp, birlesken jańa oqý oryndary ashylyp jatty.

Qazaqstan – kóp ultty, kóp dindi memleket. Bizdiń elde 130-dan asa ulttyń ókili turady. Árbir qazaqstandyq azamat ózi sengen, memleket múddesine qaıshy kelmeıtin dindi ustanýǵa quqyly. Elimizde eń kóp turatyndar musylmandar. Sondyqtan da bizdiń ıslam elderimen de baılanystarymyz tereńnen tamyr tartady. Jyl saıyn myńdaǵan adam qajylyqqa baryp, ózderiniń dinı paryzdaryn ótep kelip jatady. Oǵan keı kezderi ózi tarapynan memleket te qoldaý kórsetip otyrady. Ol da elimiz táýelsizdik alǵaly jolǵa qoıylǵan úlken ózgeristerdiń biri.

2010 jyly Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasynyń tóraǵasy, Bas múftı Ábsattar qajy Derbisáli óziniń «Egemen Qazaqstan» gazetindegi maqalasynda Elbasy N.Nazarbaevtyń 2004 jyly Saýd Arabıasyna sapary kezinde ýmra qajylyqty oryndaǵany týraly baıan etedi. Onda mynadaı joldar bar: «Qazir Qaǵbanyń jabyq kezi, biraq búgin túnde ol Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Ábishuly Nazarbaev úshin ǵana ashylmaq.

Tún jarymy boldy. Nólden bastap juma bas­taldy. Nuraǵań múbárak Qaǵbaǵa ózimen birge meniń de barǵanymdy qalady. Sodan túngi 1-de qasıetti Qaǵ­baǵa keldik.

…Múbárak úıde duǵa jasap, minájat ettik. Boı shymyrlap, ǵalamat bir kúı keshtik. Elbasynyń qasıetti Qaǵbada jan dúnıesiniń tolqý men tebi­reniske túsip, erekshe kúı keshkeni baıqaldy. Ol tabıǵı da. Alla taǵala aldynda el taǵdyryn ózi­ne amanat etip, sonyń bar aýyrtpalyǵy men jaýap­ker­shiligin arqalap júrgen úlken parasat ıesiniń halqynyń, Otanynyń amandyǵyn tilep, tebirenispen minájat etýi ózinen ózi túsinikti», dep sol kúnderdi erekshe bir jylylyqpen eske alady. Ras-aý, eldiń amandyǵyn, jerdiń amandyǵyn, halyqtyń amandyǵyn Elbasynan artyq kim tileı alar deısiń. Osynaý joldardy eljirep oqısyń. Aman bolǵaısyń, qazaqtyń mańdaıyna bitken arysy dep aqtilek aıtasyń.

Kúlli qazaqstandyqtar úshin 2010 jyl osyndaı aıtýly oqıǵalarymen, jaqsylyqtarymen, qýanyshtarymen este qalypty. Qazaqtyń atyn aspandatqan mereıli jyl bolypty. Jıyrma bes jyldyń bir jylynyń keıbir tarıhta qalǵan tustary týraly ǵana osy maqalada syr sherttik. Al Táýelsiz Qazaqstannyń ár kúni, ár aıy tarıhı kezeńniń kemel jyldaryn kórsetip tur. Qazaqtyń jeri aman bolǵaı, qazaqtyń eli aman bolǵaı! Zamana synynyń san qıly joldaryn jeńip kele jatqan Elbasy aman bolǵaı!

Ýálıhan QALIJANOV,

M.Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń dırektory, fılologıa ǵylymdarynyń doktory, Ulttyq ǵylym akademıasynyń múshe-korrespondenti

https://egemen.kz/