2012

Táýelsizdiktiń 21-shi jyly – 2012 jyl elimiz úshin tabysty, yrysty, berekeli jyl retinde tarıhymyzdan tıisti oryn alatyny talas týdyrmaıdy.

Jyl ádetteginshe qarqyndy bastaldy. Qańtardyń ekinshi aptasynda Prezıdent N.Á.Nazarbaev Eýropa parlamentshilermen kezdesse, on tórtinshi qańtar kúni Qazaqstan halqyna aldaǵy Parlament Májilisi men máslıhattar saılaýyna baılanysty Úndeý jarıalaǵany esimizde. Baıqaýshylarmen baısaldy áńgime órbitip, aldaǵy is-sharany abyroımen ótkizý týraly otandastarymen oı bólisken bolatyn.

El men Er senimi aqtalyp, 2012 jyly Qazaq­standa kóp partıaly Parlament jasaqtaldy. Qańtardyń 15-inde ótken Parlament Májilisi jáne máslıhattar depýtattarynyń saılaýy demokratıalyq úrdistiń aıqyn úlgisin kórsetti. Saılaý barysynda halyq daýysynyń 80,74 paıyzyn jınaǵan «Nur Otan» partıasy basymdyqpen alǵa ozdy. Jeńis qurmetine uıymdastyrylǵan «Alǵa, Qazaqstan!» jeńimpazdar forýmynda «Nur Otan» partıasynyń Tóraǵasy N.Nazarbaev:«Qurmetti otandastar! Bul bizdiń ortaq jeńisimiz, barsha Qazaqstan halqynyń jeńisi. Daýys berýdiń qorytyndylary qazaqstandyqtardyń elimizdi damytýǵa, ekonomıka men saıasatty jańǵyrtýǵa, azamattardyń ál-aýqatyn jaqsartýǵa arnalǵan bizdiń baǵytymyzdy qoldaıtynyn bildiredi. Halyq qoǵamdaǵy birlik, ózara túsinistik pen toleranttylyq úshin, partıanyń naqty isi men baǵdarlamasy úshin daýys berdi», – dep memlekettiń ustanyp otyrǵan saıasaty kóptiń kóńilinen shyqqanyna joǵary baǵa berip, saılaýda qoldaý kórsetken barsha halyqqa alǵysyn bildirdi.

2012 jyldyń 1 qańtarynan qyzmetin bas­tap ketken Birtutas ekonomıkalyq keńistik – Elbasymyz N.Nazarbaevtyń 1994 jyldyń naý­ryzynda M.V.Lomonosov atyndaǵy Máskeý memlekettik ýnıversıtetinde ǵalymdar men saıasatkerlerdiń nazaryna usynǵan eýrazıalyq ıntegrasıa ıdeıasynyń is júzinde kórinis tabýy edi. Keıinnen 2000 jyly Astanada Belarýs, Reseı men Qazaqstan arasynda qol qoıylǵan Eýrazıalyq ekonomıkalyq qoǵamdastyq týraly shart keńistiktiń qurylýyn bir qadam jaqyndata tústi. Ekonomıkalyq qoǵamdastyq óz kezeginde Eýrazıa damý banki, Daǵdarysqa qarsy qor jáne Joǵary tehnologıalar ortalyǵy sıaqty qarjylyq ıntegrasıanyń naqty tetikteriniń jáne eń bastysy EýrAzEQ Keden odaǵynyń irgetasyn qalady. Nátıjesinde keden tártibi birizdilikke túsip, kedendik tarıf pen tarıfsiz retteýdiń ortaq sharalar júıesi quryldy. Osy Keden odaǵynyń jalǵasy Birtutas ekonomıkalyq keńistikke ulasty. Sóıtip, Qazaqstan kásipkerleri men qarapaıym halyqqa kópten kúttirgen múmkindikterdiń esigi ashyldy. Otandyq óndirisshiler úshin tutynýshylar aýmaǵy ulǵaıyp, saýda naryǵynyń jańa deńgeıine shyǵý úshin jaǵdaı jasaldy.

Elbasymyz Qazaqstannyń ulttyq qaýipsizdigi men aımaq qaýipsizdigin nyǵaıtýǵa erekshe yqpal etip kele jatqan teńdesi joq tulǵa ekenin álem moıyndaýda. Munyń naqty kórinisi – ózi belsendi bastamashylarynyń biri bolyp qalyptasýyna at salysqan Ujymdyq qaýipsizdik týraly shart uıymynyń (UQSHU) jarǵylyq organdaryna 2012 jyly Qazaqstannyń tóraǵalyq jasaýy. UQSHU memleketimizdegi beıbitshilikti, halyqaralyq jáne óńirlik turaqtylyq pen tynyshtyqty nyǵaıtý, aımaqtyq bútindik pen oǵan qatysýshy memleketteriniń egemendigin qorǵaý úshin 2002 jyly qurylǵan edi. Uıymnyń quramyndaǵy Armenıa, Belarýs, Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Reseı jáne Tájikstan arasynda ózara is-qımyl men áskerı yntymaqtastyqty nyǵaıtý sheńberinde qazir asa mańyzdy sharalar atqarýda. Osyndaı ıgi bastamalarǵa muryndyq bolǵan Elbasymyzdyń eren eńbegine saıası sarapshylar tarapynan «eýrazıalyq ıntegrasıanyń patrıarhy» dep joǵary baǵa berilýi oryndy qubylys. Táýelsiz Qazaqstan Kóshbasshysynyń sarabdal saıasatynyń bir baǵyty – halyqaralyq qarym-qatynasty nyǵaıtýdy mejelegen jumystardyń nátıjesinde osy jylǵa deıin álemniń 138 elimen dıplomatıalyq baılanys ornatylyp, 70-ten asa elde elshilikter ashylýy Táýelsiz elimizdiń tasyn órge domalatqan Er mártebesi.

2012 jyly Qazaqstannyń Islam Yntymaqtastyǵy Uıymyna (IYU) jasaǵan tóraǵalyǵy da – osy jetistikterdiń zańdy jalǵasy. Uıymǵa múshe bolǵaly 57 eldiń ishinde ishki jalpy ónimniń joǵarylyǵy jaǵynan Qazaqstan 12 orynǵa kóterildi.Álemdegi munaı qorynyń úshten ekisi IYU-ǵa múshe elderdiń úlesine tıesili. Sonymen birge, álemde óndiriletin munaıdyń 40 paıyzy men álemdik munaı eksportynyń teń jartysy Islam Yntymaqtastyq Uıymyndaǵy memleketterdiń qatysýymen iske asýda. 2012 jyldyń kórsetkishteri boıynsha Qazaqstan IYU-ǵa múshe elderdiń 40-tan astamymen saýda, kólik, týrızm, qarjy salalaryna baǵyttalǵan ekonomıkalyq yntymaqtastyq ornatty. Elimizdegi 10 myńǵa jýyq kásiporynnyń 2,6 myńy – Uıymǵa múshe 28 memleket pen Qazaqstan arasynda qurylǵan birlesken kásiporyndar. Memleketimiz ıslam elderiniń, sonyń ishinde Arab elderiniń ınvestısıasyn tartýdy únemi nazarda ustaýda. 2020 jylǵa qaraı Qazaqstan ekonomıkasyndaǵy Islam elderi ınvestısıasynyń úlesi 10 paıyzǵa jetedi dep kútilýde. Elbasynyń alysty boljaǵan saıasatynyń arqasynda Qazaqstannyń álem bederinde salmaqty ári senimdi áriptes bedelin qalyptastyryp, barlyq kórshi memlekettermen turaqty ári tatý-tátti qarym-qatynas ornatýy – el múddesi. Tamyryn tereńge tartqan Qazaq eli túbi bir túrki jurtynyń altyn besigi ekeni ámbege aıan. 24 aqpanda «Astana-2012 – túrki áleminiń mádenı astanasy» jylynyń ashylý saltanaty ótti.

Táýelsiz Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdentiniń 2012 jyldyń 28 qańtardaǵy «Áleýmettik ekonomıkalyq jańǵyrtý – Qazaqstan damýynyń basty baǵyty» atty Joldaýynda memleketimizdiń áleýmettik-ekonomıkalyq damýynyń basty on baǵytyn aıqyndap berýinde. Joldaýda elimizde kásipkerlikti órkendetýge jaǵdaı jasaýǵa aıryqsha mańyz berildi. Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev bul jaıynda: «Kásiporyndardyń bıznesti jaýapkershilikpen júrgizýdiń qaǵıdattaryn saqtaýyn yntalandyrýdyń strategıasyn jasap, júzege asyrý boıynsha ulttyq baılanys ortalyqtaryn qurý qajet», – degen tujyrym jasap, úkimetke naqty tapsyrmalar berdi. Elbasynyń kásipkerlikti qoldaý aıasynda júrgizgen saıasaty halyqaralyq aýqymnyń da qyzyǵýshylyǵyn týǵyzǵanyn aıtýǵa tıistimiz. Munyń bir mysaly, sol kezeńde Reseı premer-mınıstri qyzmetin atqaryp júrgen Vladımır Pýtınniń «Vedomostı» basylymyna jarıalaǵan «Bizge jańa ekonomıka kerek» atty maqalasynda: «Osy jyldyń 1 qańtarynan bastap Birtutas ekonomıkalyq keńistik rejimine engen kórshiles Qazaqstannyń úlgisi nazar aýdararlyq. Qazir bul el Búkilálemdik banktiń baǵalaýyna sáıkes, tutastaı alǵanda bızneske jasalǵan jaǵdaı boıynsha 47-shi orynda tur, al Reseıdiń orny – 120-shy», dep ashshy shyndyqty moıyndaýy – el mártebesi.

2012 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń ıadrolyq qarýdan óz erkimen bas tartý týraly sheshim qabyldaǵanyna 20 jyl toldy. 2012 jyldyń 29 naýryzynda Elbasy Seýlde ótken Iadrolyq qaýipsizdik jónindegi samıtke qatysty. Sol kezde «Voice Of America» aqparattyq agenttigi: «AQSH Prezıdenti Barak Obama Qazaqstan basshysyna rızashylyǵyn bildirdi. Sebebi, Qazaqstan Prezıdentiniń bul qadamy álemdik qoǵamdastyq úshin úlgi bolǵan edi», – dep habarlaǵan bolatyn. Prezıdenttiń samıtte sóılegen sózin halyqaralyq «Vzglád» agenttigi bylaı dep jazdy: «Iadrolyq qarýdy birinshi bolyp qoldanǵan memleketke boıkot jarıalaýǵa deıingi eń qatań jaza qoldaný qajet ekendigin málimdedi Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaev Seýldegi Iadrolyq qaýipsizdik jónindegi samıtte sóılegen sózinde. Keıbir memleketter ıadrolyq qarýǵa ıe bolýdy qaýipsizdiktiń faktory retinde qarastyrady. Álemdegi tórtinshi zymyrandyq-ádrolyq arsenaldan erikti túrde bas tartqan óz eliniń tájirıbesine súıene otyryp, Qazaqstan basshysy mynany aıtty: «Qaýipsizdikke naǵyz senimdi ornyqty áleýmettik-ekonomıkalyq damý ǵana bere alady». Munyń ózi bizdiń beıbitshilik súıgish el retindegi mártebemizdi asqaqtatyp, kóńilimizdi kókke kóterdi.

2012 jyldyń mamyr aıynda baspasóz bet­terinde asa mańyzdy qujat jaryq kórdi. Ol – Qazaq­stan Respýblıkasy Qarýly Kúshteriniń Joǵarǵy Bas Qol­basshysy N.Á.Nazarbaevtyń №1 buıryǵy. Elimiz armıasynyń qurylǵanyna 20 jyl tolýyna oraı ómirge kelgen osynaý qundy qujatta Otanymyzdyń aıbyny men abyroıy bolyp sanalatyn motoatqyshtar quramalary men avıa­eskadrılıalar, artılerıa bólimderi men áskerı-teńiz qurylymdary jáne desant jaýyngerlerine joǵary baǵa beriledi. «Qarýly Kúshter qatarynda qyzmet etý – árbir qazaqstandyqtyń qurmetti mindeti, aǵa býynnyń batyrlyq jáne jaýgershilik dástúrlerine negizdelgen patrıotızmniń joǵary adamgershilik mektebi retinde qalyptastyryp otyr», – dep elimizdiń Qarýly Kúshteri qyzmetin joǵary baǵalap, Elbasy Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 7 mamyr – Otan qorǵaýshy kúnin memlekettik mereke dep belgileýdi kózdeıtin zań jobasyn Parlamentke engizý týraly uıǵarym jasaǵanyn tolyq qoldaıdy.

Astana ekonomıkalyq forýmy – Eýrazıa keńistiginde jyl saıyn ótetin salmaqty shara. Olaı deıtinimiz, Qazaqstannyń bas qalasy Astanada álemdik ekonomıkalyq qaýymdastyq ókilderi, qazirgi jáne burynǵy memleket basshylary, Nobel syılyǵynyń laýreattary, ǵylym áleminiń ǵulamalary men iri kásipkerler bas qosady. 2012 jylǵy 22-24 mamyr aralyǵynda ótken V Astana ekonomıkalyq forýmy «Jahandyq ekonomıkalyq ózgerýler: syn-qater jáne damý perspektıvalary» dep ataldy. Táýelsiz Qazaqstannyń bas qalasy – Astanada besinshi ret qatarynan ótken jahandyq forýmǵa álemniń 85 memleketinen 6500 ókil jáne 300-den astam jýrnalıs qatysty. Prezıdentimiz el táýelsizdiginiń 20 jyldyǵy qurmetine arnalǵan saltanatty jınalysta Astana ekonomıkalyq forýmynyń negizinde «G-global» suhbat alańyn qurýdy usyndy. Búgingi tańda ol suhbat alańy álemniń 128 elinen 10 myńnan astam qatysýshyny biriktiredi, onda pikirtalastar men jaryssózder pishiminde álemdik qarjy daǵdarysynan shyǵý strategıalary aıqyndalyp, ınovasıalyq damý, ıadrolyq jáne ekologıalyq qaýipsizdik, etnosaralyq jáne dinaralyq toleranttylyq, geosaıasat jáne basqa da aspektilerge baılanysty aýqymdy problemalar talqylandy. Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaev 2007 jylǵy maýsymda Sankt-Peterbýrgte ótken ekonomıkalyq forýmda Eýrazıa ǵalymdar klýbyn qurý týraly bastama kótergeni esimizde. Artynsha bul ıdeıany júzege asyrý úshin 2008 jyly «Eýrazıadaǵy ǵalymdardyń ekonomıkalyq klýby» qaýymdastyǵy (AEEKÝ) quryldy. Al V Astana ekonomıkalyq forýmy barysynda Elbasymyz atalǵan ekonomıkalyq klýb bazasynda Halyqaralyq boljam ınstıtýtyn qurýdy usyndy. Tutastaı alǵanda, Nursultan Nazarbaev usynǵan Eýrazıa ǵalymdar klýbyn qurý ıdeıasy Eýrazıa qurlyǵyndaǵy mańyzdy ıntegrasıalyq jobalardyń birine aınaldy. Osy forým aıasynda Qazaqstan tarapynan EKSPO-2017 kórmesin Astana qalasynda ótkizý jónindegi tapsyrysta kórmeniń basty taqyryby «Bolashaqtyń energıa­sy» dep atap kórsetilgeni aıtyldy.

Iá, sol bir shaqta elimiz táýelsizdigi tarıhynan oıyp turyp oryn alatyn taǵy bir aıryqsha oqıǵa – halyqaralyq «EKSPO-2017 qaı elde ótedi?» degen suraqtyń jıilegen tusy edi. Kórme ótkizýge talpynǵan Qazaqstannyń myqty ári basty qarsylastarynyń biri – Belgıa bolatyn. Astana men Lej qalasy arasynda bolǵan pikirlesýden soń, basymdyq bizge berilip, jas bolsaq ta bas bola alatynymyzdy taǵy da dáleldedik. 2012 jyldyń 22 qarashasy EKSPO-2017 kórmesin ótkizýdi jeńip alǵan tarıhı kún boldy. Sheshim EKSPO halyqaralyq kórmeler búrosy Bas Assambleıasynyń Parıjdegi 152-shi sesıasynda osy uıymǵa múshe 161 memlekettiń jasyryn daýys berýi nátıjesinde qabyldandy. Bul, sóz joq, Qazaqstannyń jahan jurty aldyndaǵy bedelin asqaqtatty.

Osy jyldyń taǵy bir basty oqıǵasy 31 mamyrda «Beıbitshilik pen kelisim – adamzat tańdaýy» degen taqyrypta Álemdik jáne dástúrli dinder lıderleriniń IV sezi ótti. Dúnıejúzilik deńgeıdegi bul basqosýǵa arnaıy shaqyrylǵan dinbasylary men qurmetti meımandar aldynda Memleket basshysy N.Nazarbaev sóz sóılep, álemniń 40 elinen kelgen barlyq 85 delegasıa basshylary men qatysýshylaryna ystyq yqylasyn bildirgen bolatyn. «Bizdiń keńestiń basty maqsaty – dinder únqatysýymen beıbitshilikti nyǵaıtýǵa múmkindik týǵyzý. Onyń jumysynyń negizinde áýelgi kezdegi adamgershilik qasıetter: jaqsylyq, mahabbat, ádilettilik, beıbitshilik pen kelisimdi ortaq ustanýshylyq jatyr», – dedi Nursultan Nazarbaev.

Elimiz egemendik alǵaly beri Elbasy tek óńirlik turaqtylyq qana emes, dúnıejúzilik tatýlyq pen búkilálemdik beıbitshilikke de súbeli úles qosyp keledi. Tatýlyqty tý etken Qazaqstan kelisim men keshirim, tózimdilik pen toleranttylyq arqyly qandaı da máseleniń ózindik sheshimin, ońtaıly jolyn taba bildi. Mamyrdyń mamyrajaı kúninde «Egemen Qazaqstanda» «Elorda – túrki álemi mádenıetiniń astanasy»taqyrybynda maqala basylyp shyqty. Onda Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń Qazaqstan halqyna arnaǵan Joldaýynda kózdelgen: «2012 jyly Astana TMD jáne Túrki áleminiń mádenı astanasyna aınalady. Bul sharalardy laıyqty ótkizýimiz kerek», degen tujyrymy iske asqany aıtylǵan. Túrki dúnıesiniń tutastyǵyna uıytqy bolyp júrgen Prezıdent Nursultan Nazarbaev «Túrki álemi – XXI ǵasyrdyń qarqyndy saıası jáne mádenı arealdarynyń biri» ekendigin aıtyp, túrkilerdiń yntymaqtastyǵyna ózi jolbasshylyq jasap otyr. Túrki dúnıesiniń birligin nyǵaıtý jolyndaǵy san-salaly eńbegi eskerile otyryp, 2012 jyly túrkitildes memleket basshylarynyń Ystanbuldaǵy samıtinde tuńǵysh ret Qazaqstan elordasy Astana – túrki áleminiń mádenı astanasy bolyp jarıalandy. Bul sheshim túrki dúnıesindegi táýelsiz Qazaqstannyń jyldan-jylǵa asqaqtap kele jatqan bedelin taǵy da pash ete tústi.

2012 jyly shildede Qytaı Halyq Respýb­lıkasynyń astanasy Beıjińde Shanhaı yntymaqtastyq uıymyna múshe elderi Memleket basshylary keńesiniń keńeıtilgen otyrysy bolyp ótti. Alqaly jıynda Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaev, Qytaı Halyq Respýblıkasynyń burynǵy tóraǵasy Hý Szıntao, Qyrǵyz Respýblıkasynyń Prezıdenti Almazbek Atambaev, Reseı federasıasynyń Prezıdenti Vladımır Pýtın, Tájikstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Emomalı Rahmon, Ózbekstan Respýblıkasynyń Prezıdenti, marqum Islam Karımov uzaq merzimdi beıbitshilik jáne birlesip órkendegen óńir qurý týraly deklarasıaǵa qol qoıdy. Deklarasıaǵa sáıkes, Shanhaı yntymaqtastyq uıymyna múshe memleketter halyqtarynyń ortaq umtylysyn bildire otyryp, beıbitshilik, yntymaqtastyq jáne damý múddesine saı tabysty is-qımyl tanytýyn jalǵastyratyn bolyp kelisti. Prezıdentimiz N.Nazarbaev mereıtoılyq samıtte: «SHYU-nyń biregeıligi men tartymdylyǵynyń sebebi, óziniń saıası-dıplomatıalyq isteriniń eptiligine jáne olardy óz maqsattaryna ıkemdeýdegi qadamdaryna baılanysty. SHYU-ǵa múshe elderdiń bári de aýmaqtarynyń, tarıhtary men mádenıetteriniń ártúrliligine qaramastan, teń jáne birdeı daýysqa ıe. SHYU-nyń naq osy qasıeti álemde qyzyǵýshylyq týdyrýda. Sondyqtan da álem bizdiń uıymymyzdan úlken úmit kútedi», – degen tujyrymyn SHYU qyzmetiniń tobyqtaı túıini deýge keledi.

Túrli el basshylary arasynda únemi jańashyldyǵymen kózge túsetin, áriden oılap, keler kúndi búgin baǵamdaı alatyn, halyqaralyq qatynasta óz bilimdiligi men uıymdastyrýshylyq qabiletin moıyndata biletin Memleket basshysy Nursultan Ábishuly sol jyldyń tamyzynda taǵy bir mańyzdy kezdesý – Bishkekte ótken Túrkitildes memleketter yntymaqtastyǵy keńesi İİ Samıtiniń qatysýshysy bolyp, el úshin mańyzdy qujattarǵa qol qoıdy. Forým sońynda Qyrǵyzstan, Qazaqstan, Túrik Respýblıkalarynyń Prezıdentteri men Ázerbaıjan Respýblıkasynyń premer-mınıstri Túrkitildes memleketter yntymaqtastyǵy keńesiniń Qarjylyq erejeleri Túrki akademıa­syn qurý týraly, Túrki mádenıeti men túrki murasyna qoldaý kórsetý qoryn qurý jaıly kelisimderge jáne forýmnyń qorytyndy qujaty boıynsha ortaq pikirge keldi. Júrgen jerinde el bolashaǵy, jastardy nazardan tys qaldyrmaıtyn Memleket basshysy «Jastarymyzdyń arasynda «túrki álemi» túsinigin qalyptastyrý kerek» dep bul joly da óz bastamashyldyǵymen tánti etti.

2012 jyldyń 10 shildesi el turǵyndarynyń esinde Táýelsizdik tuǵyryndaǵy asa mańyzdy data retinde saqtalary anyq. Óıtkeni, dál osy kú­ni Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń «Qazaq­stan­nyń áleýmettik jańǵyrtylýy: Jalpyǵa Or­taq Eńbek Qoǵamyna qaraı 20 qadam» atty eńbek tujyrymdamasy jaryq kórgen edi. Kemel bola­shaqty oılaǵan jurt bir kúndik tabyspen ómirin tuıyq­tamaı, óńir-óńirde boı kóterip jatqan óndiris oshaqtary, zaýyttar men basqa da kásiporyndardaǵy kásipterdi meńgerse, ózderi turyp jatqan aýyl-aımaq qulpyryp, adamdardyń turmys-tirshiligi de mol rızyqqa keneleri anyq. Álemniń ámirshisi – eńbek. Elbasymyz barshamyzdy el ıgiligi jolyndaǵy eńbekke shaqyrdy, búginde eńbek sheshýshi faktor ekendigin uǵyndyrdy. Prezıdenttiń eńbek tujyrymdamasynyń bas­ty qaǵıdaty osy ustanymǵa saıatyn edi. Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń sol baǵdarlamalyq maqalasynda eńbek adamnyń eńsesin kóteretindigi jóninde ataly sózder aıtylyp, árkimniń eńbek etýine jaǵdaı jasaý máselesi tıanaqtala otyryp, Úkimetke osy mindetti oryndaý úshin 20 tapsyrma bergeni belgili. Elbasy aıqyndaǵan mindetterdi oryndaý barysynda ómirge kelgen «Jumyspen qamtýdyń jol kartasy-2020» baǵdarlamasynyń halyq úshin berer jaqsylyǵy ólsheýsiz. Eńbek adamyna mundaı jaǵdaı álemdi qarjylyq daǵdarys sharpyp turǵan sátte eshbir elde jasalǵan emes. Bul jóninde talaı bıik minbelerden aýzy dýaly azamattar jáne shetel sarap-shylary san márte aıtty.

Sol jylǵy kúzdiń alǵashqy aıynda Azıadaǵy ózara is-qımyl jáne senim sharalary jónindegi keńes jáne Syrtqy ister mınıstrleriniń IV keńesi Elbasy tóraǵalyǵymen ótti. Munda halyqaralyq qoǵamdastyqtyń problemalary qarastyrylyp, sheteldik mártebeli meımandar Elbasy usynystaryn biraýyzdan qoldap, jyly lebizderin bildirgeni este. Máselen, Irak syrtqy ister mınıstrligi men Azıa jáne Avstralıa departamentiniń dırektory Muhammed Ismaıl: «Meniń oıymsha, Prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń «AÓSSHK-ni» halyqaralyq uıymǵa aınaldyrý kerek degen usynysy óte oryndy. Burynǵy bastama qazir jemisin berip otyr. Sol sıaqty búgingi usynys ta bolashaqta úlken tabysqa qol jetkizdedi dep oılaımyn», – dedi. Qazirgi tańda Azıadaǵy 24 el osy keńeske múshe bolyp tabylady.

Elimiz jahandyq órkendeý reıtinginde 4 satyǵa kóterilip, 46-shy orynǵa turaqtaǵany 2012 jyl aıaqtalar shaqta shyqqan belesimiz boldy. Al Qazaqstan Prezıdentiniń onyń aldynda usynǵan «G-global» jobasy álem nazaryn ózine aýdartyp, sheteldik jáne otandyq BAQ-ta qyzý talqyǵa tústi. Iadrolyq qarýsyzdaný salasyndaǵy jańa bastamalar, jahandyq álemde ultaralyq jáne konfesıaaralyq kelisim, adam quqy men bostandyqtaryn qamtamasyz etý máselesi ortaǵa salynǵan jıynda Elbasymyz erekshe qurmetke ıe boldy, bul tek el Kóshbasshysynyń ǵana emes, barshamyzdyń mártebemiz ekeni ras. Sonyń bir dáleli 2012 jyldyń qarashasynda «Shyǵys pen Batys arasyndaǵy Qazaqstan» atty maqala jarıalaǵan «OESTERREICH» gazetinen berilgen aqparatta Qazaqstandy álemde óz orny bar el retinde tanıtyndyǵy jazylǵan.

12 qarashada Nú-Iork qalasynda BUU Bas Assambleıasynyń 67-sessıasy barysynda BUU-nyń Adam quqyqtary jónindegi keńesiniń 2013-2015 jyldarǵa arnalǵan jańa múshelerin saılaý kezinde Qazaqstan múshelikke endi. Bul – osy jyldyń eń bas­ty jetistikteriniń biri. Tuńǵysh Prezıdent kúni – el halqynyń asyǵa kútetin mártebeli merekesi. Tuńǵysh Prezıdent kúni – bul tarıhı tańdaý kúni, barlyq qazaqstandyqtardyń Tuńǵysh Prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń tóńiregine toptasý kúni.

Elbasymyz – halqyna adal eńbek etip, el maqtanyshyna aınalǵan birtýar tulǵa. 2012 jyldyń 1 jeltoqsanynda Qazaqstan halqy alǵash ret jańa memlekettik merekeni – Tuńǵysh Prezıdent kúnin atap ótti. Bul da – 2012 jyldy aıshyqtaıtyn tarıhı data. «Eri joq el jetim, eli baǵalamasa, er jetim» deıdi halyq danalyǵy.

2012 jyldyń 26 jeltoqsany Elbasynyń Jarlyǵymen ashylǵan L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazıa ulttyq ýnıversıteti úshin tarıhı kún bolyp qalaryna esh kúmánimiz joq. Óıtkeni, dál osy kúni Elbasynyń qatysýymen ótken 2012 jyldyń ekinshi jartyjyldyǵyndaǵy ındýstrıa­landyrý kartasynda belgilengen ınvestısályq jobalardyń tusaýkeserine arnalǵan jalpyulttyq telekópir aıasynda Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń «Altyn sapa» júldesi bilim ordamyzǵa saltanatty túrde tabys etildi. Muny birligi jarasqan, tirligi irgeli ozǵan ujymymyzǵa berilgen joǵary baǵa ǵana emes, ulttyq zertteý ýnıversıtetine aınalýǵa umtylǵan tusta úlken qoldaý, qamqorlyq dep qabyldadyq. Osynyń ózi jumysymyzdyń jaýapkershiligin eseleı túskenin eshqashan esimizden shyǵarǵan emespiz.

2012 jyldyń sońǵy paraqtary el tarıhynda aıryqsha mándi oqıǵamen órnekteldi. Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti N.Á.Nazarbaev bir jylda ekinshi márte Qazaqstan halqyna Joldaýyn jarıalady. «Qazaqstan-2050» Strategıasy – qalyptasqan memlekettiń jańa saıası baǵyty» dep atalatyn Joldaý elimizdiń jasampazdyq jolyn jalǵastyrýdyń basym baǵyttaryn aıqyndap berdi. Qýatty da tabysty memleket qurýdaǵy túrli áleýmettik, etnostyq jáne dinı toptardyń kelisim men tatýlyǵy, ulttyq ekonomıka, ıadrolyq qarýdy taratpaý, jańa kadr saıasaty, búdjet, salyq, aqsha-kredıt, taǵy da basqa basym baǵyttar naqtylandy. Qazaqstandyqtardy birlikte bolýǵa shaqyrdy, bárimizdiń de týǵan jerimiz bireý, ol – qasıetti qazaq dalasy ekendigine mańyz berildi. Tuńǵysh ret «Máńgilik El» ıdeıasy usynyldy. Elbasy elimizdi damyǵan 30 eldiń qataryna qosý bastamasyn kóterdi. Endigi jerde jurt bolyp jumylyp, ult bolyp uıyp, halyq bolyp toptasyp, osy mindetti abyroımen atqaryp shyǵý qajet.

«Sózdiń eń ulysy – tarıh» degen eken óz zamanynda ult ustazy Ahmet Baıtursynuly. Al Nursultan Ábishulynyń: «Óz tarıhyn syılamaǵan – ózin de syılamaıdy» degen sózi bar. Bizdiń búgingi kúnimiz erteń tarıhqa aınalady. Ótken kúnderdiń qoınaýyna kóz júgirte otyryp, qandaı belesterdi ótkizgenimizdi kórip, onyń qundylyǵyn tereń sezinemiz. Toqsan aýyz sózdiń tobyqtaı túıinin aıtsaq, derbes memleket bolyp shańyraq kóterip, egemen el retindegi órkendeýdiń bas­taýy el Táýelsizdigine kelip tireletini anyq. Oǵan qol jetkizý qanshalyqty qıyn bolsa, ony saqtap qalý odan da qıyn, jaýapkershiligi mol is. Naqty maqsattary men batyl táýekeli bar eńbekqor halqymyz, kemeńger saıasatymen elimizdi jarqyn bolashaqqa jetelep kele jatqan Elbasymyz barda keleshektiń tumansyz bolaryna, shyǵar shyńymyzdyń bıik bolaryna senemiz. Laıym solaı bolǵaı.

Erlan SYDYQOV,

L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazıa ulttyq

ýnıversıtetiniń rektory, akademık

https://egemen.kz