El erteńi jastar qolynda. Bul dáleledeýdi talap etpeıtin oksıoma. Alaıda sol jastarymyz qandaı bolý qajet? El erteńin senip tapsyrar jastarǵa qandaı minez ben erekshelikter tán? Atalmysh suraqqa aqynnyń aqyny atanǵan Maǵjan Jumabaev jaýap bergen bolatyn. «Arystandaı aıbatty, jolbarystaı qaıratty, qyrandaı kúshti qanatty...» dep bastalatyn óleńi arqyly biz ózimizdiń qandaı bolarymyzǵa úlgi alyp júrmiz. Al búgin osyndaı kókiregi oıaý jastardyń atynan qoǵamǵa septigimiz tıer dep qolǵa qalam aldyq.
Eńbek erdiń anasy deıdi qazaq maqaly. Aıtsa aıqandaı-aq eńbek bárin jeńbek. Biz osy jolda jeńilis taýyp, ýaqyttan utylǵan ekenbiz. 1- synyptan bastalyp 11 jyl úzdiksiz oqytylatyn eńbek páni tipti bolmaǵanda kirpish qalaýdy úıretpegen eken. Balany jastan deıtin uǵymdy baǵdar etip bolashaq shynaıy ómirge daıyndaǵan eńbek sabaǵynyń ustazdary bolmaýynyń saldary qazirgi tańda sezilýde. Arman men qıalǵa toly balǵyn balalyq shaqtan ómir ótkelderi aryltyp, eresek ómirge qadam basqanda qanshalyqty dármensiz ekenimizdi túsindik. Qaıran bosqa ketken altyn ýaqyt-aı dep barmaq shaınastyq. Ótken kún oralar ma?!
Maman taza bolsyn, shala bolsyn bas suǵyp alǵan soń súıretilip 4 jyldyqty ótkergen shákirtke dıplom beretin oqý oryndarynyń arqasynda búgingi tańda mamanymyz kóp. Sáıkes jumyssyzdar sany da az emes. Qolynda qos dıplomy bar talaı maman ıeleriniń arba ıterip, júk tasýshy bolyp júrgenin kóz kórdi. Osyndaı bir sátterde esime ótpegen nemese bos ótken eńbek sabaǵy túsedi. Kún kórý men otbasyn asyraýdyń balama joly úıretilmeı 11 jylymyzdyń bos ótkenine qaıran qalam. Kirpish qalaý, aǵash qashaý, tal egý, basqa da turmysqa qajetti sharýashylyqtan tul qalyppyz. "Qurmetti shákirtter, sender er azamatsyńdar. Otbasyn asyraý er azamat moınyndaǵy mindet. Zamana talabyna saı maman bolýǵa talpynǵanda eń aldymen adam bolýdy oılaǵandaryń abzal. Al adam bolý tek bilimnen turmaıdy. «Eńbek - erdiń aınasy». Jaqsy azamat bolǵylaryń kelse besaspap bolýlaryń tıis. Úı soǵý, tal egý, turmysta kezdesetin barlyq qara jumys er azamattyń atqarar isi. Jumyssyz qalǵan jaǵdaıda aǵash qashap dombyra jasaıyq, kirpish qalap úı turǵyzaıyq otbasyn adal aspen asyraý bul bizge Alla bergen mamandyq. Osy mamandyqqa adaldyq tanytý basty paryz. Ómirdiń ıreleń jolyna daıyn bolyńdar" - dep nasıhat aıtsa kóp dúnıe úırengen bolar ma edik, kim bilsin. Ol ósıettiń aıtylmaǵany ǵana aqıqat. Qazir úı terezesiniń synǵan kózin aýystyra almaıtyn deńgeıdemiz. Eńbek qolymyzǵa áınekte ustatpapty. Iá, ras. Alaıda ótken kún oralar ma?!
Qyz balalarǵa arnalǵan eńbek páni nashar ótip jatyr demeımin. Qyzdar kıim tigýdi, toqyma toqýdy, taǵamnyń neshe túrin úırenýde. Munda utylǵan uldar eken. Aspazshysy bar, asyraýshysy joq otbasy sekildimiz. Kelisińiz, kelispeńiz bul bizdiń qoǵam kórinisi. Ótken kún oralar ma?! Oralmaıdy árıne.
Biz basymyzdan ótkergen olqylyqtyń orynyn toltyrýdy maqsat tutyp osy maqalany jazyp otyrmyz. Aıtylǵan máseleniń sheshimin tabýy bılik ókilderiniń quzyrynda, talaspaq oıymyzda joq. Kórinip qaldy, oıǵa toqydyq, jazdyq. Bar bolǵany sol ǵana. Alaıda kóńilge túıgenimizde joq emes. Eńbek sabaǵynyń oqytylý prosesine ózindik usynystarymyzdy qosýdy jón kórdik.
Ózim oqıtyn mektebimdi alaıyq. 800-den asa oqýshysy bar bul mektep aýdandaǵy beldi de bedeldi iri mektepterdiń biri. Kúz kelip kún sýyǵanda, ıaǵnı jyl basynda joǵarǵy synyp oqýshylaryna bir bastaýysh synyp oqýshylary qosylyp berilsin de, aǵash otyrǵyzý júktelsin. Kóshet jaıynan qam jemeńiz. Shilde bolmaı shań jutatyn aýyl turǵyndary qoldan orman jasaımyz deseńiz aıanyp qalmasyna senińiz. Otyrǵyzylǵan kóshetterge jaýapty shákirtter qaraıtyn bolady. Oqý jyly aıaǵynda kóktegen aǵash ıeleri bestik baǵa alsyn. Orta eseppen jylyna 400 tal egilse 10 jyl kóleminde shań jutyp túshkirmeı, jupar jutyp demalasyz. Aıtyp otyrǵanymyz alǵa qoıǵan maqsatymyzdyń alǵashqy qadamy ǵana. Kóńilińiz qalasa bul kishkentaı bastamanyń barar jeri men alar asýyn aıtaıyn. Birinshi: jergilikti halyq tabıǵı taza ónim tutynatyn bolady. Ekinshi: naryqta narazylyq týdyrǵan baǵa máselesi sheshimin tabady. Úshinshi: ormanymyzdyń kólemine qaraı aýyl turǵyndaryn jumyspen qamtamasyz etemiz. Tórtinshi: tabıǵaty ormandy jerlerdiń jeli saıabyrsyp, jańbyry molaıatyny taǵy bar.
Sana saraıymyzǵa sáýle bop túsken oıymyzben bólistik. Qolymyzdan keleri sanasy uıqydaǵy qoǵamdy qozǵaý. Maqsatymyz oryndalyp jatsa sarǵaıǵan sary dalanyń shańyna tańǵalýǵa emes, qap-qap alma alýǵa kelesiz. Bul bizdiń sóz emes, «atadan mal qalǵansha tal qalsyn» - degen ata-baba sózi.
Ishanbekov Madıar İleskenuly
Jambyl oblysy, Sarysý aýdany, Saýdakent.
Saýdakent aýyldyq aýla klýbynyń ustazy.
