«ULY DALA QYRANDARY» Respýblıkalyq  qoǵamdyq áleýmettik-mádenı qozǵalysynyń  «25 Baǵdarlamasynyń»  Jobasy:

Baǵdarlamanyń ataýy: «25 Baǵdarlama». Baǵdarlamanyń maqsaty:  jastardy ar-ojdandy qatań saqtaýǵa, teris jolǵa túspeýge,  izgilikke, ınabattylyqqa,    joǵary mádenıettilikke,  otanshyldyqqa,   tálim-tárbıeli bolýǵa,  qazaq namysyna  kir keltirmeýge, ulttyq salt-dástúrdi qurmetteýge,  týǵan Otanymyz - Qazaqstan Respýblıkasynyń myqty azamaty bolyp ósýge tárbıeleý  bolyp tabylady.  Baǵdarlama ıdeıasynyń avtory – qozǵalystyń teń tóraǵasy Sádibek Túgel.

  «25 Baǵdarlama»   ıdeıasy neden týyndady?  Jaýap: kúndelikti ómirdegi  jastarymyz arasyndaǵy qalyptasqan  jantúrshigerlik  arsyzdyqtardyń kóbeıýine tosqaýyl qoıý,  ult namysyn qorlaıtyn keleńsiz jáıitterdi boldyrmaý, Elbasymyz Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń  týǵan Otanymyz -  Qazaqstan Respýblıkasyn  álemdegi 30 damyǵan memleketterdiń  qataryna  qosýymyz  qajet degen Strategıasyna azamattyq úles qosý    maqsatynda  dúnıege keldi. Oǵan sebepker bolǵany - kóptegen qazaq  qyzdary arasynda jezóksheliktiń beleń alýy,  qazaq jerinde «geı, geısha»,  «seksqana atanǵan  sansyz saýna-haýyzdardyń» jáne  basqada «jynoınaq» klýbtardyń aram shópteı  qaptap ketýi,  «las seks týrızmniń» Qazaqstanǵa kelýi, arsyzdyqtyń shekten shyǵýy,  kógildirlerdiń basynǵany sondaı - halqymyzdyń Uly tulǵasy Qurmanǵazyny  qorlaýy, birjynystylardyń úılenýleri, nashaqorlyqtyń, maskúnemdiktiń tyıylmaýy. Osy atalǵan  kesepattardyń kesirinen  ult namysyna zıan kelýde, qazaq namysy basqa jurttardyń aldynda  taptalýda, kúlkige qalýdamyz. Kapıtalızasıa, prıvatızasıa, naryq ekonomıkasy, baıý, baıý jáne de baıý kerek  dep júrip kúlkimizdi jınap ala almaı qalyp júrmeıik. Sóz joq baıý kerek. Oǵan daý joq, talas joq.  Astanada qar kúregish mashınalar bar.  Solar jaýǵan qardy burqyratyp kúrep júredi. Bizdiń ekonomıkamyzdyń damýy da sondaı. Qaryshtap damyp barady. Oǵan biz qýanamyz. Qýanbaǵanda  osylaı damı bersek 30 eldiń emes,  dúnıejúzindegi jer kólemimizdiń   úlkendigi 9 –oryndaı  9 memleketterdiń ishinen qara kórsetýimiz ábden múmkin. Oǵan barlyq jaǵdaı bar. Munaı, gaz, ýran, altyn,  qorǵasyn, myrysh,  tantal, alúmını jáne taǵy da basqa jer resýrstarynyń  baılyǵynan álemde  altynshy oryndy alamyz. Al, bul jerde kemshiligimiz nede? Kemshiligimiz - ıdeologıanyń álsireýinde, rýhanı azǵyndaýdyń beleń alýynda  der edim. Bizde  ekonomıka bar da, ıdeologıa joq. Ideologıa joq jerde, ar-uıat, ojdan joq bolady, jastar rýhanı azǵyndyqqa ushyraıdy.  Qazaqtyń eki myń jyldyq tarıhynda qazaq áıelderiniń arasynda  buryn sońdy kóshede, dalada tánin satatyn jezókshelik  bolǵan emes. Ol bizge 20ǵasyrdyń  toqsanynshy jyldary kapıtalızmmen birge keldi. Aıta berse  ulttyń aryna nuqsan keltiretin, namysyn qorlaıtyn keleńsiz kemshilikter kóp.  Olar barǵan saıyn órshı túsýde.  Odan qalaı qutylamyz? Mine sol úshin  osy atalmysh  «25 Baǵdarlama»  dúnıege keldi. Áli kesh emes. Ol neni kózdeıdi?!

Birinshiden: Elimizdegi ıdeologıa máselelerin qaıta qarap, talqylaý kerek. «Ulttyq ıdeologıa máseleleri» atty 2015-2030 jyldarǵa arnalǵan memlekettik Baǵdarlama  qabyldaý kerek. Elbasyǵa tikeleı baǵynatyn  jańa «Ult ıdeologıasy jáne jastar tárbıesi» atty jalpyulttyq  qurylym qurý.

Ekinshiden: «Ar-ojdan» zańyn qabyldaý. Ar-ojdan polısıasyn qurý.

Úshinshiden: Osy «Ar-Ojdan» Zańynyń negizinde jezókshelerdi, nashaqorlardy qatań jazaǵa tartý.

Tórtinshiden: seksqana atanǵan qaptap ketken saýna-haýyzdardy,  túngi klýbtardy, geı, geısha klýbtardy, basqada  «jynoınaqtardy» tez arada jabý.

Besinshiden:  las týrızmge jol bermeý.

Altynshydan: jastardyń tálim-tárbıesine  otbasynda, balalar baqshasynda, mektepte,  barlyq oqý oryndarynda,  uıymdarda,  kásiporyndarda birinshi kezekte kóńil bólý. Barlyq jerde «Ar-Ojdan» sabaqtaryn ótkizý.

Jetinshiden: Qazaq  «Qyzǵa –qyryq úıden tyıym» dep beker aıtpaǵan. «Qyzdyń namysy - eldiń namysy». Qyzdyń namysy taptalsa, eldiń namysy oıran bolady emes pe? Biz Ardy bárinen joǵary ustaǵan  halyqpyz edik erte de. Qazir ne boldy? Ar-uıattan nege aıyryldyq?

Segizinshiden: bir ǵasyr-4 shırek ǵasyrdan qurylady. Al, bir  shırek ǵasyrda - 25 jyl bar.  Sol 25 jylda  qazaqtyń  qyzy  oqýyn oqyp, ósip, boıjetip turmys qurýy kerek. Sol 25 jylda  qazaqtyń  uly  at jalyn tartyp minip,  oqýyn oqyp,  ósip-erjetip – úılenýi kerek. Olaı bolmaǵan jaǵdaıda qoǵam dabyl qaǵýy tıisti.

Qazir elimizde 700 myńdaı qyzdar turmys qurmaǵan,  300 myńdaı  jigitter sur boıdaq bolyp júr. Bul dabyl qaǵatyn másele emes pe?

Toǵyzynshydan: Joǵary oqý oryndaryndaǵy aqyly oqýdy toqtatý. Bizdiń jastar tegin bilim alýlary kerek.

Onynshydan: jastardyń  Ar-ojdan tálim-tárbıesine  búkil halyq bolyp atsalysýymyz aýadaı qajet bolyp tur.  Prostıtýsıasy damyǵan el ataný –súıekke tańba. Odan  ólgen artyq. «Ar-Ojdandy qatań  saqtaý» ulttyq ıdeologıa bolýy tıis.

Qamshy-aqparat