(Býdapesht kelisimine qol qoıylyp jatqan sát. 1994 jyl 5 jeltoqsan)
«Azattyq radıosy» saıty Polsha eks-mınıstrini Donald Týskke 2008 jyly RF Prezıdenti Pýtınniń Ýkraınany bólisip alýdy usynǵanyn jazdy. Iaǵnı Ýkraınaǵa 2013 jyly jeltoqsanda jetken saıası zobalańnyń alǵashqy josparlary odan bes jyl buryn jasalyp qoıǵan. Reseıdiń qazirgi bıligi 50 mıllıon halqy bar memleketti bólshekteý týraly erteden-aq jaqsy nıette bolmaǵan.
Bıyl naýryz aıynda Reseı Qyrymdy Ýkraınadan tartyp alǵan soń Polsha, Rýmynıa jáne Vengrıa úkimetterine Ýkraınany bólip alý týraly hat joldaǵan saıasatker Vladımır Jırınovskıı, Qazaqstan týraly da birneshe ret bólshektep alý pıǵylyndaǵy pikirlerin bıik minberde bildirgen bolatyn. Pýtınniń Qazaqstanǵa qatysty bólshekteýshi pıǵyly bolýy múmkin be? Pýtınniń búgingi ashylyp otyrǵan qupıasy jaqyn ýaqytta Qazaqstanǵa da bir qaýiptiń tónip turǵanyn ańǵartpaı ma? Osy saýaldarǵa saıasatker Ámirjan Qosanov myrzanyń pikirin bilgen edik:
- Árıne, Donald Týsk sekildi bedeldi saıasatker barsha eldi eleń etkizer áńgimeni jaıdan jaı aıta salmaıdy. Onyń ústine Týsk aıtqan sózdiń ózindik astary bolýy múmkin, óıtkeni ol qazir Eýroodaq prezıdenti jáne de Polsha men Reseı arasyndaǵy tarıhı turǵydaǵy ózara tartystar men túıtkilder bar ekeni belgili. Ne bolsa da Pýtın osy aqparatqa óz jaýabyn berýi tıis. Ol ózi Kreml úshin buryn-sońdy bop kórmegen úlken syn bolmaqshy.
«Ondaı áńgime bolǵan joq» dese, Týsk ne istemek, al «boldy» dese, biz ne istemekpiz? Al Qazaqstanǵa qatysty aıtatyn bolsaq, máseleniń eki jaǵy bar. Reseıdiń Qazaqstan aýmaǵynan dámesi bar ekeni týraly arandatý áńgimeni bastap otyrǵan Jırınovskıı emes. Kezinde Soljenısyn sekildi jazýshy da osy taqyrypty biraz qaýzaǵan. Jırınovskıı shyn máninde derbes saıasatker emes, onyń artynda Kreml tur. Sony túsinýimiz kerek, jáne bizdiń ókimet osy jaıtty basshylyqqa alyp, Reseıden Jırınovskııdi aýzyn jaýyp, eki el arasyna syna qaqpaý týraly talap qoıýy qajet dep oılaımyn. Áıtpese, buǵa berseń, suǵa beredi!
Bir nárse anyq: Ýkraınanyń aýmaǵyn aneksıalaý jospary Pýtınniń basyna bir kúnde sap ete qalǵan ıdeıa emes. Kánigi saıasatker retinde osy naýqan aldynda ol on oılanyp, toǵyz tolǵanǵany túsinikti. Osy turǵydan alǵanda Týsktiń aıtqan áńgimesiniń jany bar sekildi. Menińshe, qazaq jerin Reseı qarýdyń kúshimen emes, keshe ǵana qol qoıylǵan Eýrazıa Odaǵy arqyly "jaýlap» alýy múmkin. Qazirgi syrtqy saıasattyń bir qıturqy tusy da osy bolmaq. Ekinshiden, Ýkraınadaǵy jaǵdaı 1994 jyly qol qoıylǵan Býdapesht kelisim-shartynyń is jóninde túk bolmaı qalǵanyn kórsetti emes pe? Iaǵnı, kezinde ıadrolyq qarýdan bas tartqan Keńes Odaǵy elderi aýmaǵynyń tutastyǵyn qamtamasyz etýdiń halyqaralyq mehanızmi men kepildigi joq! Sondyqtan da Qazaqstan osy kúnnen bastap, Táýelsizdik pen aýmaq tutastyǵynyń jańa halyqaralyq kepildigin qamtamasyz etý jolyn qarastyrýy tıis.
