EKSPO-2017 kórmesi – tarıhı úlken ómir jolynan ótken, adamzattyń tarıhı belesterinde taǵdyrly ǵumyr keshken qazaq eliniń álemdik saıasat sahnasyndaǵy bedelin bıiktetetin mańyzdy shara. Jahandyq órkenıetpen tanystyratyn bul dúnıejúzilik kórme jańa ǵasyrda jańa beleske kóterilgen táýelsiz qazaq eliniń asqaq rýhyn, bekzat bolmysyn, qajymas qaıratyn, qýatty kúshin, moıymas minezin, janshylmas jigerin kúlli álemge pash etedi. Saryarqa alabyn rýhanı mereke alańyna aınaldyrǵan jahandyq joba halqymyzǵa táýelsizdiktiń rýhyn sezdiredi. Adamnyń oı keńistigin keńeıtip, tanymyn tereńdetetin bul álemdik kórme báıterekteı bıikke umtylǵan Qazaqstannyń jańa dáýirdegi damý deńgeıin dúnıe júzine kórsetedi. Altyn besik atamekenimizde úsh aıǵa jalǵasatyn halyqaralyq kórme egemen el bolyp eńsesin tiktegen, ozyq órkenıetke qol jetkizgen qazaq halqynyń álemdik keńistikte básekelestikke qabilettiligin dáleldeıdi. Qazaqtyń qasıetti ordasy – asqaqtaǵan Astana qalasynda ótip jatqan ǵalamdyq shara jer betindegi jarqyn ómirge umtylǵan adamzattyń ushqyr qıalynyń jemisimen, oı-órisiniń jetistikterimen tanystyryp, adamdy rýhanı bıiktetedi. Qazaq rýhyn aspandatyp jatqan jahandyq kórme 100 mıllıard neıron kletkalarynan turatyn adam mıynyń múmkindikterine tańqaldyra túsedi. Tarıh sahnasynan talaı ǵasyr ótse de, ǵulama jyldar paraǵyn sýdyrlatyp aqtarǵan qoǵamnyń qozǵaýshy kúshi – keleshek urpaq týǵan jer tórindegi bul dúnıejúzilik oqıǵany máńgilik maqtanyshpen aıtyp júredi. Búgingi tańda álemniń áıgili astanalarynyń qataryna qosylǵan, arman qalaǵa aınalǵan araıly Astana shahary EKSPO-2017 kórmesin tamashalaý úshin álemniń ár túkpirinen jınalǵan qonaqtardy qushaq jaıa qarsy alýda. Jadyraǵan jazdyń jyly shýaǵymen shyraılanǵan Astanadaǵy EKSPO kórmesimen birqatar almatylyqtar da tanysyp keldi. Biz, osy oraıda, álemdik kórmeden alǵan áserleri týraly almatylyqtarmen áńgimelesken edik.    

Jahandyq órkenıettiń jańa kókjıegin ashatyn kórme

Uljalǵas AHMETOVA, «Med­Ekspert» JSHS-niń satý bóli­miniń jetekshisi:

– Álemdegi 115 alpaýyt mem­leket qatysqan dúnıejúzilik tarıhı oqıǵanyń elimizde ótýi – memleketimiz úshin úlken mártebe. Ǵalamat ǵalamdyq joba san ǵasyrlyq taǵylymdy tarıhy bar qazaq halqyna jasaǵan taǵdyr­dyń tamasha tartýy ispetti. Dú­nıejúzilik derekterge súıensek, qazirgi tańda jer júzinde 2 mıllıonnan astam etnos pen ulttar ómir súretin kórinedi. Tarıh sahnasynda táýelsizdigin jarıalaǵan árbir memleket óziniń mereıin tasytatyn, bedelge bóleıtin álemdik aýqymdaǵy sharalardy ótkizý qurmetine ıe bolǵysy keletindigi aqıqat. TMD keńistiginde, kıeli qazaq jerinde tuńǵysh ret ótkizilip jatqan jahandyq kórme, jalpy, EKSPO kórmeleriniń tarıhynda tereń maz­munymen ári maǵynasymen erekshelenetinin atap ótken abzal. Qazaqstannyń kórkeıýine jáne gúldenýine septigin tıgizetin «EKSPO-2017» kórmesi elimizde tehnıka men tehnologıa salasyn damytýda jańadan jol ashady. Qazirgi naryq zamanynda memleketimizdiń damýyna ıgi yqpalyn tıgizetin kóptegen mańyzdy salalardy jandandyrady. Bul kórme – kóktegi kúnnen shýaq, jumyr jerden qýat alatyn adam balasynyń sheksiz múmkindikterine, jetistikterine tamsandyratyny kúmánsiz. Kórmede kórermen nazaryna usynylǵan ıgi bastamalar – jer betindegi adamzat balasynyń ıgiligi úshin jasalǵan izgi sharalar. Jan saraıymyzǵa jaryq túsiretin óreli ózgerister men jaǵymdy jańalyqtarǵa toly keremet kórme jahandyq órkenıettiń jańa kókjıegin ashady. Jalpy, jumys babymen Astanaǵa issaparmen barǵan saıyn janym jadyrap, kóńilim qýanyshqa tolyp qaıtady. Eńseli Elordamyz, asqaqtaǵan Astanamyz tabıǵattyń tórt maýsymynda da araıly ajarymen ózine tartyp turady. Táýelsiz memleketimizdiń iri megapolısi búgingi tańda álemge áıgili astanalardyń qatarynan oıyp oryn alady. Qazirgi jaz mezgilinde merekelik kóńil-kúımen kómkerilgen kórikti qala keremet kórinisimen adamǵa qýanysh sezimin syılaıdy. Ǵalamat ǵalamnyń ár buryshynan kelgen qonaqtardy baýyryna basqan Saryarqanyń tósindegi qazaqtyń qasıetti qalasy qýanyshtan qulpyryp turǵandaı. Ata saltyn ardaq tutqan barsha qazaqstandyqtardyń júreginde erekshe oryn alatyn arý Astana – bolashaǵy bıik qala.

Jastardy ǵylym teńizinde júzdirip, bilim álemine saıahat jasatady

Raýshan JEKSENBAEVA, №78 mektep-gımnazıasyndaǵy ın­formatıka jáne ózin-ózi taný pánderiniń muǵalimi:

– EKSPO-2017 halyqaralyq mamandandy­rylǵan kórmesin kórý úshin  Astana qalasyna arnaıy bardym. Shynymdy aıtsam, bul meniń arý qalaǵa eń alǵashqy sa­parym boldy. Shyraıly shahar­dy, álemdik kórmeni tolyq tamashalap úlger­megendikten, jaqynda Elordamyzǵa ekinshi ret baryp keldim. Astana júregimde eshqashan umy­tylmaıtyn erekshe áser qaldyrdy. Mamandyǵym muǵalim bolǵandyqtan, EKSPO kórmesin kórý úshin elimizdiń  ár óńirinen kelgen oqýshylar men stýdentterdi kórip, qýanyp qaldym. Sebebi, egemen elimizdiń bolashaǵy jan-jaqty rýhanı bilim alǵan, otansúıgishtik sezimin diline darytqan, rýhy bıik jas urpaqtyń qolynda. Elimizdiń ózge memleketterden ekonomıkalyq, tehnıkalyq, rýhanı, mádenı jaǵynan ozyq bolýyna bilimdi jastardyń áser eteri anyq. Jarqyn bolashaqta jalyndy jastardan úlken úmit kútetin Elbasymyz búgingi tańda jas urpaqtyń jańa zaman talabyna saı sapaly bilim alýyna jan-jaqty jaǵdaı jasaýda. EKSPO-2017 kórmesi jastardy ǵylym teńizinde júzdirip, bilim álemine saıahat jasatady. Árbir adam tek bilimimen ǵana jetistikterge qol jetkizip, bıik belesterdi baǵyndyrady. Bilimdi adam ǵana ómirde bıikke samǵaı alady, armanynyń asqar shyńyna shyǵa alady. EKSPO kórmesi barlyq jastardy qorjyndaryn rýhanı qymbat qazynaǵa, bilimniń baılyǵyna toltyrýǵa baýlıdy. EKSPO kórmesi baldyrǵandardy balalyqtan danalyqqa jeteleıdi.

«Nur Álem» sferasyna kirgende qıal-ǵajaıyp ǵalamda júrgendeı sezinesiz

Anel ÓTEGENOVA, jýrnalıs:

– Dúnıe júzindegi alpaýyt memlekettermen birge jarqyn bolashaqqa qadam basqan Qazaqstandaǵy EKSPO-2017 kórmesi óziniń aýqymdylyǵymen jáne jańa tehnologıalyq ekspozısıalarymen kúlli álem jurtshylyǵyn tańdaı qaqtyrdy. Kórmede qansha ret kórseńiz de, kóńildiń kózi tomaıtyn keremet kórinister kóp. Ekspozısıadaǵy adamnyń port­retin salatyn robottar, ulttyq pavılo­ny­myzdaǵy sensorlyq qabyrǵalar, Reseı pavılo­nyndaǵy móldir muzdar – munyń barlyǵy jańa dáýirdegi adamzat balasynyń qol jetkizgen tańǵajaıyp jetistigi. Jańa tehnologıalar arqyly jasalǵan keıbir keremet kórinisterge qarap, tipti, óz kózińizge ózińiz senbeı qalaty­nyńyz ras. Mysaly, «Nur Álem» sferasyna kirgende sheteldik 3D formatyndaǵy kınolarda kórsetetin jer betinen jyraqtaǵy qıal-ǵajaıyp ǵalamda saıahat jasap júrgendeı sezinesiz. Tóńirektegi tańǵajaıyp tehnologıalardy tamsana tamashalap júrip, tylsym kúıge enesiz. İrgeli shara barysynda jurtshylyqqa kúndiz-túni qyzmet kórsetip júrgen eriktilerdiń eńbegi erekshe. Muhıttyń arǵy jaǵynan kórmeni kórýge kelgen sheteldik qonaqtardyń qýanyshynda shek joq. Buıyrsa, kórmeni kórý úshin osy aptada taǵy da Astanaǵa baramyn dep jolǵa daıyndalyp júrmin. Keremet kórmeni áli óz kózimen kórmegenderge Astanaǵa asyǵyńyzdar dep keńes bergim keledi.

Kórmedegi ár pavılon adamnyń óı-órisin damytady

Ádilet JUMANOV, feldsher:

– Maǵan EKSPO-2017 halyqaralyq kórme­sinde Slovakıa pavılony kórermenge usynǵan zamanaýı úlgide jasalǵan «eko-úı» qatty unady. Munda adamǵa qajetti dúnıelerdiń barlyǵyn tabady ekensiz. Jańa úı, tipti, kúnnen qýat alyp, jańbyr sýyn tazartady eken. «Barlyq adamǵa arnalǵan bıoenergetıka» dep atalatyn Taıland pavılony da álemdik kórmedegi kórermenderdiń qyzyǵýshylyǵyn týdyrdy. Úsh kórme zalynan turatyn pavılonda ınteraktıvti demonstrasıa arqyly qant quraǵy, evkalıpt, kaýchýk, kúrish, júgeri, tapıokı, pálma maıynan energıa alý tehnologıalarymen tanysýǵa bolady. EKSPO-2017 kórmesinde Ult­tyq kúnin atap ótken Serbıa Respýblıkasynyń pavılony energıany bıomassadan óndirýdiń tehnologıasyn tanystyrdy. Jasyl energetı­kany qoldaıtyn Somalı eli de halyqaralyq kórme aıasynda Ulttyq kúnin atap ótip, merekelerine oraı salt-dástúrlerin tanytatyn baǵdarlamamen kórermenderdi tánti etti. Al Madagaskar pavılonynyń qurylymy eldiń energetıkalyq múmkindigin ashady. Onda kún jáne jel energetıkasyn durys qoldanýdyń zamanaýı tehnologıalary tanystyrylǵan. Jalpy, EKSPO kórmesindegi qaı memlekettiń pavılony bolsyn, adamnyń oı-órisin damytady.

Daıyndaǵan – Balnur AHMET.