Búginde elimizde «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda ótkizilip jatqan jobalardyń qatary kóp. Saıasattanýshy Aıdos Sarym mundaı jobalardyń birqataryn synǵa alyp, «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasynyń mánin tereńinen túsinýge shaqyrdy, dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttiginiń tilshisi.
«Rýhanı jańǵyrý» degen qandaı baǵdarlama? Meniń túsinigimde, bizdiń qoǵamdy modernızasıalaý degen áńgime osy kezge deıingi bolmysymyzǵa kóńilimizdiń tolmaǵandyǵynan týyndady», - dedi Aıdos Sarym óz sózinde.
«Iaǵnı, búgingi sapamyz jaqsy emes, sondyqtan ony jaqsartýymyz kerek dep túsinemiz. Qarapaıym ǵana mysal. Arǵy babalarymyz rýnadan arab jazýyna nege kóshti nemese arab jazýynan kırıllısaǵa, latynǵa nege kóshti? Munyń bir ǵana jaýaby bar – sol zamandaǵy til, sol zamandaǵy paıym kóshke ilese almaı qaldy, keshigip jatty, sol sebepti ózgertý kerek boldy. Al sanany ózgertýdiń birden bir joly tilden bastaldy. Sol sekildi «Rýhanı jańǵyrý» degen baǵdarlama bizdiń keshegi, búgingi bolmysymyzǵa kóńilimiz tolmaıtyndyqtan, biz osyndaı úlken qadamǵa bardyq.
Tek bir aıtarym bar, kez kelgen máseleni (tańerteń turyp, tisimizdi tazalaǵanymyzdy) rýhanı jańǵyrýǵa jatqyza bermesek eken. Oılap kórińizdershi, eger «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy bolmasa, biz qarttarymyzǵa kómek kórsetpeıtin be edik?! Bul baǵdarlama bolmasa, biz jastarmen kezdespeıtin be edik?! Iaǵnı, baǵdarlama mazmunyna sáıkes, úlken, keshendi, buryn-sońdy bolmaǵan, jańa dúnıelerdi kirgizýge tyryssaq... Sebebi, mynadaı tirlikpen osy baǵdarlamaǵa degen jurttyń, halyqtyń, sarapshylardyń senimin óltirip alamyz. Basty qaýip pen úreı bar. Aıta-aıta sózdiń de, istiń de qadiri kete beredi... Bul – artyq nárse. Sony túsinińizder!
Baǵdarlamanyń 6 baǵytyn kúndelikti kúıbeń tirshilikpen aralastyrmaı, sapaly jaǵdaıda úlken baǵytpen iske asyrýdy kózdeıik. Máselen, meniń tańerteń turyp tisimdi shaıǵanym jeke sharýam, bálkim meniń sportpen aınalysqanym nemese durys kitap oqı bastaǵanym, meıirban bolyp ketkenim meniń jańǵyrǵanym shyǵar. Sol sebepti jobanyń josparyn qaıta qaraýdy suraımyn.
Ekinshi másele, sarapshy azamattardyń senimi, kóńil kúıi degen bar. Biz kóp jaǵdaıda formalızmge bet alyp baramyz. Eger men bilem, sender qoldańdar degen túsinik bolsa, onda sarapshylardyń pikiri qaıda qaldy? Onda rýhanı jańǵyrǵanymyzdyń qajeti qansha... Kúni keshe latyn álipbıiniń jańa nusqasy qabyldandy. Al ol álipbıge jurttyń kóńili tolyp otyr ma? Menińshe, joq. Latyn qarpi zańmen engizip, jalpy ulttyq formaty shyǵarý qajet. Sol sebepti latynǵa kóshý – mamandardyń, jalpy jurtshylyqtyń pikiri eskerilip, halyqpen aqyldasa otyryp qabyldanatyn úrdis. Búgingi sheneýnikter álipbıdi tablısa dep esepteıtin sekildi. Úlken mátinderdi jazǵan kezde, tergende, oqyǵan kezde kópshiliktiń álipbıge degen kózqarasy da ózgeredi. Bul proseske asyǵystyqtyń qajeti joq. Qyrýar jumysty qajet etedi. Emle, orfoepıa, orfografıa zańdary bar, fılolog ǵalymdarmen aqyldasa otyryp sheshý kerek másele.
Ultty biriktiretin ulttyq nar táýekel dál búgingideı atmosferada júrmeý kerek. Osy prosespen talaı jyldar boıy aınalysyp jatqan azamattardyń kóńilin jyǵý asa jaqsy dúnıe emes. Rýhty kóterý kerek, biriktirý kerek. Ol ulttyq dárejedegi úlken tý, ony bıikte ustaýymyz kerek.
Úshinshi másele, rýhanı jańǵyrý degenimiz osy kezge deıin qalyptasqan sharýalarǵa basqasha qaraý. Atameken, jer dep jantalasyp júremiz. Fılosofıalyq turǵydan alsaq, atameken degen úlken mańyzy bar sóz. Al bolashaqta osy jerdiń jer jánnaty bolý úshin, jeruıyq bolýy úshin en isteýimiz kerek? Kózqarasymyzdy ózgertýge tıispiz. Jerge balalarymyzǵa qalatyn mura dep qaraýymyz kerek. Atadan qalǵan mura men balaǵa qalatyn muranyń aıyrmashylyǵy jer men kókteı. Sony túsinýimiz kerek. Sondyqtan jerimizge, atamekenimizge, kez kelgen sharýaǵa bolashaqqa qalatyn mura dep qarasaq durys bolady».
