Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetinde bilim ordasynyń 90 jyldyq mereıtoıyna oraı «Alash zıalylarynyń ǵylymı-ádistemelik muralary: dástúr men jańashyldyq» atty halyqaralyq ǵylymı-praktıkalyq  konferensıa ótti. Atalǵan konferensıa «Fılologıa jáne kóptildi bilim berý ınstıtýtynyń» bastamasymen uıymdastyrylǵan bolatyn, dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttigi. 

Halyqaralyq konferensıaǵa Túrkıa eliniń Gazı ýnıversıtetinen, Frat ýnıversıtetinen, Muǵla Sytqy Koshman ýnıversıtetinen eń bedeldi profesorlar, sonymen qatar elimizdegi birqatar JOO men ınstıtýttarynyń profesor-oqytýshylary kelip qatysyp, «til, dil, mádenıet, dástúr» taqyryptarynda sóz qozǵady.

Ýnıversıtettiń birinshi prorektory M. Á. Bektemesov konferensıaǵa moderatorlyq jasady. Moderator alǵysózinde:

– Jyl basynan beri Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń 90 jyldyǵy aıasynda birqatar iri sharalar uıymdastyrylyp keledi. Sondaı mańyzdy basqosýdyń búgin de sáti túsip otyr. Alqaly jıynymyzdyń taqyryby «Alash zıalylarynyń ǵylymı-ádistemelik muralary: dástúr men jańashyldyq» dep atalýynyń ózindik máni bar. Respýblıkamyzdaǵy tuńǵysh oqý orny, qazaq biliminiń qarashańyraǵy atanǵan osy ýnıversıtettiń irgetasyn qalaǵan Alash arystarynyń eńbegi ushan teńiz,-deı kele, saltanatty májilisti bastar aldynda ultymyzdyń uly tulǵalarynyń rýhyna taǵzym etip, eske alý  úshin bir mınýt únsizdik jarıalady. Sodan soń «Tarıhqa taǵzym» atty beınejazba kórsetildi.

Kelesi kezekte Abaı atyndaǵy QazUPÝ rektory T.Balyqbaevtyń Quttyqtaý haty oqyldy. Hattyń mazmunynda ýnıversıtettiń qurylý tarıhy sóz etilgen. Ýnıversıtettiń qurylýyna birden-bir uıytqy bolǵan qaıratkerler qatarynda tuńǵysh rektor Sanjar Asfendıarov, qara shańyraqta alǵash qyzmet etken qaıratkerler Álimhan Ermekov, Ahmet Baıtursynuly, Qudaıbergen Jubanuly, Oraz Jandosov, Teljan Shonanovtardyń esimderi atalyp ótildi. Sóz sońynda:

– Búgingi mereıtoı qarsańynda ýnıversıtet qabyrǵasynda osyndaı alqaly jıyn – «Alash zıalylarynyń ǵylymı-ádistemelik muralary: dástúr men jańashyldyq» atty Halyqaralyq konferensıa ótkizýimiz halqymyzdyń ulysyn ulyqtaýdy paryz sanaıtyn uly dástúriniń  jańǵyrtylýy dep sanaımyn. Konferensıaǵa qatysýshylar arasynda sheteldik tanymal zertteýshiler men otandyq ǵylymda óz qoltańbasy bar kórnekti ǵalymdarymyzdyń bolýy  alqaly jıynnyń mártebesin bıikke kóteredi dep bilemiz. Konferensıada kókeıkesti irgeli máseleler  talqylanyp, jańa da qundy  oı-tujyrymdar jasalatynyna senemiz,-dep rektor sózin qorytty. Konferensıa jumysyna sáttilik tileıtinin jetkizdi.

Konferensıanyń baǵdarlamasy boıynsha kezek baıandamashylarǵa berildi.

Alqaly májilistiń birinshi baıandamasyn Muhtar Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń bas ǵylymı qyzmetkeri, fılologıa ǵylymdarynyń doktory, profesor, alashtanýshy ǵalym Aıgúl İsmaqova jasady. Baıandamada «Alash ǵylymy: bilim berý men ulttyq tárbıeniń birligi» máselesin kóterdi. HH ǵasyr basyndaǵy Alash zıalylarynyń jazǵan eńbekteriniń mańyzyna toqtaldy. Ásirese, Ahmet Baıtursynovtyń eńbekterindegi qarastyrylǵan máseleler búgingi kúni de úlken mańyzǵa ıe bolyp jatqandyǵyn basa aıtyp ótti.

Jalpy alǵanda onǵa jýyq baıandama tyńdaldy. Otandyq ǵalymdardan Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń profesory, pedagogıka ǵylymdarynyń doktory, QR UǴA-nyń korr. múshesi Faýzıa Shamsıqyzy Orazbaevanyń «Tildik rýhanıat jáne latyn álipbıi týraly Alash zıalylarynyń pikirleri» taqyrybynda jasaǵan baıandamasy kópshiliktiń kóńilinen shyqty. Baıandama barysynda Faýzıa Shamsıqyzy Alash qaıretkerleriniń negizgi kózdegen maqsattaryn sóz etti. T. Shonanovtyń latyn álipbıine qatysty kózqarasyn, ondaǵy árip sanynyń azdyǵy jáne úlkendi-kishili áriptiń ustalandyǵy jónindegi pikirlerine toqtala otyryp, ǵylymı turǵyda taldaý jasady.     

Túrkıa elinen kelgen ǵalymdardyń kópshiligi latyn grafıkasyn másele retinde kóterdi. Sondaı aq, baýyrlas eldiń ǵalymdary qazaq eliniń latynǵa kóshýin tolyqtaı qoldaıtynyn jetkizdi.  Muǵla Sytqy Koshman ýnıversıtetiniń profesory, fılologıa ǵylymdarynyń doktory Ekrem Aıannyń «Mustafa Shoqaı jáne «Jas Túrkistan» jýrnalynyń azattyq úshin kúresi» týraly kótergen máselesi konferensıaǵa qatysýshy oqytýshy-professorlar men jas izdenýshilerge jaqsy áser etti. Ǵalym Alash rýhty azamat Mustafanyń «Jas Túrkistan» jýrnalyn shyǵarý jolyndaǵy kúsh jigeri, qajyr-qaıratyna barynsha tereń úńilgenin kórsetti.

Túski úzilisten keıin seksıa otyrystary bastaldy. Baǵdarlama boıynsha 4 seksıa jumys jasady. Saǵat 17.00-de Konferensıanyń qorytyndy májilisi bolyp, konferensıa qararlary qabyldandy. Jalpy, konferensıa barysynda HH ǵasyr basynda kóterilgen ulttyq máseleler búgingi kúni de óz mańyzyn joımaǵandyǵy anyq ańǵaryldy. Túbi bir túrki elinen kelgen ǵalymdardyń ár sózi men kózqarasynan qazaq eliniń rýhanı jańǵyrý aıasynda jasap jatqan mańyzdy qadamdaryna qyzyǵýshylyq baıqaldy. Týrkologıa salasy boıynsha aldaǵy ýaqytta birige otyryp eki eldiń ǵylymyna úlken paıdasy bolarlyq jobany qolǵa alatyndaryna ýaǵdalasty.