Túrki akademıasy halyqaralyq uıymy (TWESCO) 30-sáýir kúni IýNESKO-nyń shtab-páterinde «Rýhanı jańǵyrý jáne murany nasıhattaý: joıylý qaýpindegi túrki tilderi» atty halyqaralyq forým-festıval ótkizýdi josparlap otyr. Akademıanyń júzege asyrǵan sońǵy jobalary men 2018 jylǵy jumys jospary boıynsha Ortalyq komýnıkasıalar qyzmetinde ótken brıfıńte uıym basshysy Darhan Qydyráli osylaı dep habarlady.

Atalǵan jıyn Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda jáne IýNESKO-nyń «Murany saqtaý, nasıhattaý jáne jalǵastyrý» strategıalyq mindetine úles qosý maqsatynda uıymdastyrylyp otyr.

Parıjdegi alqaly sharaǵa álemniń 16 memleketinen tilderi joıylý qaýpine ushyraǵan halyqtardyń ókilderi qatysady dep kútilýde. Olar óz tilderinde IýNESKO minberinde baıandama jasap, sóz sóıleıtin bolady. Mońǵolıadan Majarstanǵa deıingi keńistikte ómir súretin túrkitildes ulystar ana tilin jańǵyrtý týraly ózderiniń keleli pikirlerimen bólisedi. Atap aıtqanda, qashqaı, qaraıym, qumyq, noǵaı, shor, tyva, hakas, saha, sary uıǵyr, hoton sekildi tilderi joıylyp bara jatqan ult ókilderi qatysady. Olar óz ulttyq kıimderimen tól ónerlerin usynady dep josparlanýda.

Osy rette aıta ketý kerek, Akademıa Elbasynyń qoldaýymen joıylý qaýpindegi túrki tilder jóninde birneshe jobany júzege asyryp, arnaıy ekspedısıalar júrgizgen bolatyn. 2017 jyly álemniń 26 elinen 130 belgili ǵalymnyń qatysýymen jaryq kórgen «Joıylý qaýpindegi túrki tilderi» atty tórttomdyq eńbek jarıalady.

Sonymen birge, Akademıa bıyl qytaı ǵalymdarymen birge sary uıǵyr tilin zerttep, halyqaralyq konferensıa ótkizýdi josparlap otyr. «Sary uıǵyr aýyz ádebıeti» kitaby jáne XIV ǵasyrǵa jatatyn «Hýa ıı sózdigi» aýdarma sózdigi, sondaı-aq «Sary uıǵyrlardyń mýzykalyq murasy» eńbegi jýyrda jaryq kóredi.

Budan bólek, bıyl IýNESKO-nyń Túrkıa ulttyq komısıasynyń qoldaýymen Ahmet Iúginekıdiń «Aqıqat syıy» shyǵarmasynyń jarıalanǵanyna 100 jyl tolýyn atap ótedi. Osyǵan oraı Akademıa «Aqıqat syıy» eńbegine qatysty eki tomdyq ǵylymı monografıany baspaǵa ázirledi.

Akademıa basshysy habarlaǵandaı, bıyl IýNESKO deńgeıinde «Halyqaralyq túrki tilderi kúnin» belgilep, atap ótý bastamasymen birneshe sharalar josparlanǵan.

Sondaı-aq, Akademıa 2019 jyly Júsip Balasaǵunnyń «Qutty biliginiń» 950 jyldyǵyn Túrkıalyq áriptestermen keń kólemde, IýNESKO deńgeıinde atap ótýge atsalysýdy josparlap otyr eken.