Sıngapýr zamanaýı tehnologıamen jaraqtanýy jaǵynan hám ony jasap shyǵarýda álemde 15-orynda tur. Al ońtústik-shyǵys Azıa elderiniń ishinde bul salada onyń aldyn oraıtyn memleket joq dese de bolady. Ǵalamdyq ınovasıa ındeksi (GII) 2017 jyly «Sıngapýr Azıadaǵy ınovasıalyq belsendiligi eń joǵary memleket» degen qorytyndy jasady. Biraq, tehnologıadaǵy jetistikterimen tańdaı qaqtyryp kele jatqan bul memlekette ınformatıka páni oqytylmaıdy. Sanańyzda eriksiz «nege?» degen saýal týyndaǵan bolar. Máseleni arydan qozǵaıyq.
Qazir elimizde mektep oqýshylaryna arnalǵan oqýlyqtardyń maketi jasalyp, jappaı talqyǵa usynylyp jatqany belgili. Ol oqýlyqtardyń betin biz de paraqtap kórgen edik. Baıqaǵanymyz, burynǵydaı ár pándi óz sheńberinde ǵana dóńgeletpeı ár túrli salalarmen sabaqtastyra jazǵan. Máselen, «Mektep» baspasy usynǵan 9-synypqa arnalǵan «Qazaq tili» oqýlyǵynda tildi bıotehnologıamen, quqyqpen, gendik ınjenerıamen, ózge de salalarmen birizdilikte túsindiredi. Eski oqýlyqtardaǵydaı jeke-jeke sóılemder emes, mysal retinde tolyq mátinder berilgen. Oqýshyǵa negizgi bazalyq bilimmen qosa ártúrli taqyrypta tyń aqparat beretindikten kóńil kókjıegin keńeıtýde de aıtarlyqtaı úlesi bar. Sońǵy jyldary oryn alǵan bilim salasyndaǵy ózgerister keńestik kezeńnen qalyptasyp qalǵan qasań qaǵıdalardy buzyp, tyń jańalyqtarymen kúnnen kúnge tańdaı qaqtyryp jatqany málim. Ony tilin bezep sybaıtyndar da, minin taýyp synaıtyndar da, qoshtap shashbaýyn kóteretinder de tabylady. Al bizdiń bilim salasyndaǵy búgin tapqan «jańalyǵymyz» Sıngapýrda áldeqashan ornyqqan, moıyndalǵan júıe. Onda ınformatıka páni oqytylmaýynyń syry da osynda jatyr. Olar ár sabaqty komptermen, zamanýı tehnologıalarmen ótkizetindikten «ınformatıka» degen jeke pándi oqytýdyń qajettiligi joq. Kez kelgen ǵylym ózge ǵylym salalarymen etene baılanysty. Álem jurtshylyǵyn bylaı qoıǵanda óz qazaǵymyzdy qazaqsha sóıletýdiń tóte joly – qazaq tilin tehnologıa tili etý. Til tehnıkamen tonnyń ishki baýyndaı birge jasasqanda ǵana qoǵamnyń talap-tilegin qanaǵattandyratyn, suranysqa ıe til bolyp shyǵa keledi. «Ultym» dep uly ister jasaıtyn, «tilim» dep tirlik qylatyn jastardan zamana usynǵan bal men ýdy talǵamaı ishetin, eliktegish jastardyń qarasy kóp ekeni moıyndaýǵa aýyr shyndyq. Biraq, bilim salasyndaǵy osyndaı kishigirim baspaldaqtar ekonomıkasy joǵary, qýatty memleketke alyp baratyn qadamdar dep bileıik.
Shynádil Saltanat
