Sábıge esim qoıý – eń mańyzdy qadam. Kez-kelgen ata-ana dúnıege kelgen sábıine ádemi, maǵynaly esim qoıýǵa tyrysady, eń bastysy kórkem bolýyn qadaǵalaıdy. Sebebi, adamnyń esimi onyń taǵdyryna tikeleı baılanysty dep túısinedi. Al álemde bir el bar, esim qoıarda sábıdiń ómiri emes, memlekettiń bolashaǵy basty mejege alynatyn... 350 myńǵa jýyq turǵyny bar ol memlekette dúnıege kelgen barlyq sábıdiń esimin Komıtet qoıady. Ol qalaı?

Esimi 6 adamnyń qolynda

Komıtet desek, kóz aldymyzǵa aq kóılek, qara shalbardaǵy, qolyna papka ustaǵan, bir esikten bir esikke júgirip júrgen júzdegen, myńdaǵan adam elesteıdi. Iá, mundaı komıtet bizdiń qazaqqa tán. Tek planetanyń bir buryshyndaǵy Islandıaǵa emes...

Bile bilseńizder, Islandıa komıteti nebári 6 adamnan turady. Onyń úsheýi 4 jylǵa ádilet mınıstrligine taǵaıyndalady, taǵy úsheýi eldegi joǵarǵy oqý oryndary, bilim máselesimen aınalysady. Eldiń búkil taǵdyry osy 6 adamnyń qolynda. Adamdardyń esimi, tegi, ákesiniń aty... Áli «qudiretti altaý» sábıdiń esimin maquldamaıynsha, ata-anasy úshin «aıym, kúnim» bolyp júre beredi.

Nege?

Óz sábıiniń esimin óz ata-anasy qoıýy kerek qoı? Mundaı zań kimge, nege kerek? Islandıa shet elden qaryz alý máselesimen kúresýde ári tildiń joıylyp ketýinen saqtanýda. Tarıhqa úńilsek, Islandıa 1918 jyly táýelsiz el atandy, alaıda Danıaǵa táýeldilikten aryla alǵan joq.

Egemendikke tolyq qol jetkizý úshin 1960 jyldardan bastap Islandıa ýnıversıtetteri sheteldik ýnıversıtetterdi joıýǵa kiristi, ıslandıalyq esimder tizimi paıda boldy. 1991 jyly elde Jeke esimder Komıteti ashyldy. Komıtetke saı, adam esimderinen Islandıa dástúriniń ıisi múńkip turýy tıis, eń aldymen tili ıslandıalyq bolýdy talap etedi. Esimniń aıtylýy, dybystalýy, gramatıkasy da jiti qaralady.

Iohannes Bárnı Sıgtrıggsson

Bul Islandıadaǵy gramatıka doktory, jazýshynyń esimi. Eń bastysy, jazýshy óz esimimen maqtanady. Áýezdi, ádemi, bastysy Islandıa gramatıkasyna saı esim eken. Balalarynyń da esimi erekshe talǵammen qoıylǵan: qyzy – Jora, uldary – Gýdmýndýr, Sıgtrıggýr jáne Eısteın.

Islandıa halqy Komıtetke talǵamy joǵary adamdardyń taǵaıyndalǵanyn talap etedi. Árıne, ár adam óz esiminiń ádemi bolǵanyn qalaıdy ǵoı.

Jyl saıyn tizim ósip keledi

2012 jyly Komıtet tiziminde 3500 esim bolǵan, 2018-de 3600-ge tolyqty. Eń bastysy el mádenıetinen, dástúrinen aýytqyp ketpeýdi alǵa tartady. Sebebi, «el taǵdyry – adam esiminen bastalady» dep oılaıdy bılik.  

Daıyndaǵan: Gúlim Jaqan