Mamyrdyń 20-21 kúnderi Parıjde ótken konferensıada Qazaqstandaǵy qoǵamdyq-saıası jaǵdaı talqylandy. Jıynǵa bir top qazaqstandyq belsendi jáne qazir Eýropada turyp jatqan burynǵy premer-mınıstr Ákejan Qajygeldın men Atyraý oblysynyń burynǵy ákimi Bergeı Rysqalıev qatysty. Bul týraly Qamshy.kz aqparat agenttigi “Azattyq Radıosyna” silteme jasap habarlaıdy.
Konferensıa 2002 jyly qurylǵan Qazaqstan opozısıasynyń sheteldegi búrosy uıymdastyrdy. Búrony biraz jyl buryn Qazaqstannan ketýge májbúr bolǵan medıa menedjer Serik Medetbekov basqarady. Jıynǵa «Aqıqat» jalpyulttyq-sosıal demokratıalyq partıasy músheleri men ár jaqtan kelgen delegattar qatysty. Barlyǵy elýge jýyq adam boldy, Olardyń kóbisi - azamattyq qoǵam ókilderi, belsendiler.
Budan bólek, Qazaqstanda is qozǵalyp, Eýropa elderinen saıası baspana alýǵa májbúr bolǵan bıznesmender men burynǵy saıasatkerler de qatysty. Sáýirdiń sońynda Qazaqstan opozısıasynyń sheteldegi búrosy osy konferensıaǵa shaqyrǵan. Shyǵyndy Qazaqstan opozısıasynyń sheteldegi búrosy kóterip aldy.
Jıynda aldaǵy ýaqytta ótetin parlament saılaýyna daıyndyq máselesi qozǵaldy. Kelesi aıdaǵy kezekten tys prezıdent saılaýy, Qazaqstanda qalyptasqan saıası jaǵdaı jaıly da týraly pikir almasty. Jańaózen oqıǵasyn, qýǵynǵa túsip, túrmede otyrǵandardyń máselesin talqylandy.
Qoǵamdaǵy saıası kúshterdi «Aqıqat» JSDP mańaıyna toptastyryp, parlament saılaýyna keminde 100 kandıdat daıyndaý máselesi talqylandy. Maýsymnyń 9-y kúni ótetin kezekten tys prezıdent saılaýy jaıly kóp pikirtalas boldy. Bir top bıliktiń saılaýyna barmaı, boıkot jarıalaý týraly aıtty. Ekinshi top saılaýǵa barýdy usyndy.
Parıjdegi jıynǵa Qazaqstanda syrttaı sottalǵan Atyraý oblysynyń burynǵy ákimi Bergeı Rysqalıev pen burynǵy premer-mınıstr Ákejan Qajygeldın de qatysty. Olardy Qazaqstan opozısıasynyń sheteldegi búrosy (Parıjdegi jıynǵa) spıker retinde shaqyrǵan. Qajygeldın men Rysqalıev jıynǵa bir-bir daýyspen Qazaqstan qoǵamynyń ókilderi retinde qatysty.
“Cyrttaı on jylǵa sottalǵan Ákejan Qajygeldındi Qazaqstan qoǵamyna qaýipti azamat dep eseptemeımin. Ol Aqordaǵa, Qazaqstan bıligine qaýipti shyǵar. Sebebi, ol kisiniń oı-pikiri, aryny, saıası kúshi Aqordada otyrǵandardy on orap alady. Rysqalıev qańtar aıynda sottaldy. Apelásıalyq soty bar. «Sot bir jaqty ótti jáne Rysqalıev ádiletsiz sottaldy» dep oılaımyz. Kýágerler tolyq suralmady. Rysqalıevtiń ózi bolmasa da, iske qatysy bar adamdardy surap, isti jan-jaqty qaraýǵa múmkindik boldy. Biraq bir jarym aı ishinde isti qarap bitirdi. Rysqalıev te, Qajygeldın de qoǵamǵa qaýipti emes dep oılaımyn. Olarmen bir ústeldiń basynda otyryp, Qazaqstandaǵy jaǵdaıdy talqylaý men úshin bir min bolatyn jaıt emes”, - dedi «Aqıqat» JSDP tóraǵasy Ermurat Bapı.
Parıjdegi konferensıany uıymdastyrýshylar «Qazaqstannyń demokratıalyq tańdaýy» qozǵalysynyń (Qazaqstanda tyıym salynǵan uıym) jetekshisi, Aqordany synap júrgen Muhtar Áblázovti shaqyrdy ma degen suraqqa jaýaby:
“Konferensıany uıymdastyrǵan Qazaqstan opozısıasynyń sheteldegi búrosynan suradym. Serik Medetbekov «Áblázovpen baılanys bolǵan joq. Biz usynǵannyń ózinde Áblázov kelmeıdi. Bizdiń usynysymyz – parlament saılaýyna zańdy túrde qatysyp, parlamentke táýelsiz oı-pikiri bar adamdardy kirgizip, sol arqyly Qazaqstandy zańdy túrde ózgertý” dedi Ermurat Bapı.
Parıj konferensıasyna Qazaqstannan «Aqıqat» JSDP múshelerinen bólek kóp balaly analar problemasyn, sheteldegi qazaqtar máselesin kóterip júrgen belsendiler men jýrnalıser de bardy. Jıynǵa qatysqandar keıbir azamattar Facebook paraqshasynda birneshe ret tikeleı efırge shyqty.
Konferensıada Ákejan Qajygeldın Qazaqstandy halyq basqarý keregin, Altynbek Sársenbaıuly pen Zamanbek Nurqadilovtiń ólimin qaıta tekserý qajet ekenin aıtty.
Atyraý oblysynyń burynǵy ákimi Bergeı Rysqalıev "Úkimetke qoıatyn myń suraǵym bar. Eger onyń bárin qoısam 999-yna jaýap ala almaımyn. İshinde qyzmet etip júrgende kórdik, úkimettiń búgingi qaýlylarynyń bári elge qarsy" degen.
2018 jyly sáýir aıynyń basynda Brússelde "Jańa Qazaqstan" atty osyǵan uqsas forým ótip, oǵan qazaqstandyq birqatar saıasatkerler, belsendilermen qatar 1994-1997 jyldary eldiń premer-mınıstri bolǵan Ákejan Qajygeldın jáne shetelde júrgen ózge de azamattar qatysqan edi. Keıinirek elde "Jańa Qazaqstan" forýmy qoǵamdyq uıymynyń qurylǵany habarlandy. Uıym ázirge tirkeýden ótpegen.
Resmı bılik "ekstremıstik uıym" dep tanyp, qyzmetine tyıym salǵan tirkelmegen "Qazaqstannyń demokratıalyq tańdaýy" qozǵalysynyń jetekshisi, qýǵyndaǵy eks-bankır, Aqorda oponenti Muhtar Áblázov buǵan deıin "Jańa Qazaqstan forýmyna" senimsizdik bildirgen.
1998 jyly shetelge ketken Ákejan Qajygeldındi Qazaqstan bıligi "para aldy, salyq tóleýden jaltardy, bıligin asyra paıdalandy" dep 2001 jyly syrttaı 10 jylǵa sottaǵan.
Bergeı Rysqalıev 2006-2012 jyldary Atyraý oblysynyń ákimi bolǵan. Ony 2019 jyly qańtarda Qazaqstan soty «para aldy, búdjet qarjysyn jymqyrdy, qylmystyq top qurdy» dep aıyptap, syrttaı 17 jylǵa sottaǵan. Onymen birge inisi, Qazaqstan parlamenti májilisiniń burynǵy depýtaty Amanjan Rysqalıevke de syrttaı úkim shyqqan.
Usynǵan: Ildar Adılchenov
