Qazaqtyń yqylym zamannan beri kóziniń qarashyǵyndaı saqtap kelgen asyl muralaryn búgingi naryq zamany yǵystyryp barady desek qatelespeımiz. Ol qandaı asyl muralarymyz dersiz?! Basqasyn aıtpaǵanda, bir ǵana kıiz úıdiń ózinde qanshama qundy dúnıeler jatyr?! Aıtalyq, tekemet, syrmaq, tór kórpe, tipti san túrli oıýmen kómkerilgen ydys-aıaqtyń ózin kúndelikti ómirden kezdestire bermeıtin boldyq. Búgingi qoǵam sonyń bárine kóziniń astymen qarap otyr. Endi ne isteý qajet?

Jaqynda ǵana Úrimjige barǵan saparymyzda baba murasyn qazirgi zaman talabyna laıyqtap Qytaıdyń bazar básekesine salyp otyrǵan Talǵatbek Dúısenbiulymen arnaıy jolyǵyp, áńgimelesip qaıttyq. Úrimji «Orda-Oıý» saýda shekti seriktestiginiń dırektory Talǵat myrza bizge biraz dúnıeniń betin ashty.

– Ata-babalarymyz ǵasyrlar boıy kóziniń maıyn taýysyp jasaǵan ushan-teńiz ult murasy búginde qatardan qalyp barady. Mysaly, qazir qalada otyrǵan qazaqtyń eshqaısysy astyna syrmaq salyp, tabanyna tekemet tósep otyrǵan joq. Asúıine kirip keli-kelsapty, qonaqúıine kirip tuskıizdi kóre almaısyz. Sábıinen bastap sanasyna sińbegendikten, kıiz kórse kijirinetin qaradomalaqtardyń da qatary kóbeıdi. Sonda ult murasynan osylaı qarap turyp aıyrylyp qalamyz ba?! Joq álde «zamanyń qalaı bolsa, bórkiń solaı» dep baba murasyn zaman talabyna laıyqtaımyz ba?! Osy oılardyń jeteginde bıyl Úrimjiden «Orda-Oıý» seriktestigin qurdym. Kompanıamyzdyń maqsaty – oıýly tas taǵan, tas tósenish (kafel) sıaqty qurylys materıaldaryn shyǵarý. Shyndyǵyn aıtqanda, bul kózdi jumyp kólge túskendeı jumys boldy. Sebebi Qytaıdyń ushan-teńiz bazarynda qazaqtyń azǵantaı ǵana oıýly ónimderi básekege qabiletti bolýy ekitalaı edi. Nıetimizdiń ońdyǵynan bolar, Shyńjannyń jańadan saılanǵan ólke  bastyǵy Jań myrza eginshi-malshylarǵa birtutas salynyp jatqan jer silkinisine tózimdi úılerde ulttyq, óńirlik erekshelik bolýy kerek degen qaýly shyǵardy. Bul bizdiń isimizdiń ilgeri basýyna aıtarlyqtaı qoldaý boldy. Qazir Shyńjandaǵy 17 qala-qalashyqta fılıaldarymyz ashyldy. Bizdiń ónimderimizdi qoldanyp, ulttyq erekshelikke ıe 500-den artyq úı turǵyzyldy. Qudaıǵa shúkir, budan buryn qazaqtar úılerine «eýroremont» jasaýdy ádetke aınaldyrsa, endi bizdiń ónimderimizdi paıdalanyp, «qazaqremont» jasaýdy jalpylastyryp keledi. Onyń ústine ónimderimizdi memlekettik standartqa saı sapaly dúnıe etip shyǵaryp otyrmyz. Ózderińiz bilesizder, Qytaı eli dúnıejúzi boıynsha farfor ydys jasaýda qaı jaǵynan alsańyz da, eń aldyńǵy orynda. Sondyqtan ónimderimizdi álemdik bazar baǵasynan áldeqaıda arzan etip shyǵaryp otyrmyz. Iaǵnı qarapaıym halyq tutyna alatyn, qoljetimdi baǵada. Qazir óndirisimizdiń órken jaıyp kele jatqany da sondyqtan, – dep aıaqtady áńgimesin Talǵat aǵamyz.

Durys-aq. Basqasyn aıtpaǵanda, mıllıardtaǵan qytaıdyń ishinde otyryp mıllıonnyń qamyn oılaǵan bul azamattyń ıgi bastamasy kóńilge qonarlyq emes pe?! Osy kúnge deıin úıde istetýge laıyqtalǵan toq qaıraq, jaryq qaıtaratyn aına syndy birneshe tapqyrlyǵyna patent alǵan ónertapqysh aǵamyz endi ult murasyn ulyqtaýǵa kóshipti. Oıýly tas taǵan, keli-kelsaptyń sýreti basylyp asúıge laıyqtalǵan tas tósenish, oıýly jıek, qazaq dalasynyń kórinisimen kómkerilgen jıylmaly perde, qysqasy, ne kerektiń bárin jasaǵan. Kezinde Imanǵalı Tasmaǵambetov Almaty qalasyna ákim bolyp kelgende, «endigi salynatyn qurylystarda ulttyq boıaý bolýy kerek» dep aıtqan edi. Sonyń arqasynda talaı tas úıden qazaqy sáýlettiń ıisi shyqqan. Qazaq elinde solaı bolýǵa tıisti de. Al aspan asty elinde turyp azǵantaı qazaqtyń asyl murasyn kúlli álemge pash etýdi oılap otyrǵan qandastarymyzǵa bárekeldiden basqa ne aıtýǵa bolady?! Qoldaýǵa qolymyz jetse ǵoı, átteń! Bizge de «eýroremonttyń» ornyna «qazaqremont» jasar kún jetken syńaıly…

Bilál QÝANYSH