Aýǵanstan azamaty Hamıd Tadash óziniń qazaq ekenin 10 jyldan beri Qazaqstan elshiligine dáleldeı almaı keledi. Ol bul týraly Aq Jaıyq basylymyna bergen suhbatynda aıtyp berdi.

Hamıt Tadash óziniń aıtýynsha, kishi júzdiń taz rýynan.

– Anam 20 ǵasyrdyń basynda otarshyldyq saıasat kúsheıip, qazaqtar qysymǵa ushyrap, toz-toz bolǵanyn aıtatyn. Biz turǵan tazdar aýylynda barlyǵy bas saýǵalap shetelge qonys aýdarypty. Sol kezde atamnyń ákesi Tashmet Qyrǵyzstanǵa ótip ketken. Ol qaıtys bolǵannan keıin atamyz Shermet jetim qalyp, Aýǵanstanǵa ótken. Men Aýǵanstannyń Qundyz degen jerinde dúnıege kelgenmin, – deıdi Hamıt. 

Hamıttiń ózimen jasty eki baýyry Iranǵa kóship ketken. Al Hamıttiń ózi 2002 jyly Kabýl ýnıversıtetine oqýǵa túsip, túrik tili men ádebıeti páni mamyndyǵyn oqyp, keıin Ankaradaǵy Gazi ýnıversıtetinde túrik tili páni boıynsha bilim alǵan.  2012 jyldan beri Aýǵanstandaǵy Kabýl ýnıversıtetiniń shetel tilderi fakúltetinde túrik tilinen dáris beredi.

– 2010 jyly Ankarada júrgen kezimde elshilikke baryp Qazaqstanǵa qaıtqym keledi degenimde olar Aýǵanstandaǵy elshilikke barýym kerektigin aıtty. Aýǵanstandaǵy Qazaqstan elshiligi ol jaqta qazaq ekenimdi dáleldeıtin týystarym bolýy kerektigin málemdedi. Múmkin Qazaqstandaǵy tazdardyń shejire kitabynda atamnyń esimi kezdesip qalatyn shyǵar, – dep úmittenedi aýǵan qazaǵy.

Anasynan ultynyń qazaq ekenin jıi estip turatyn Hamıt qazaqsha kitaptar oqyp, qazaq tilin úırene bastaǵan. Tipti uldaryna qazaqsha esim bergen.

– Ákem erte qaıtys boldy. Munda sheshem, joldasym jáne 5 balammen turamyz. Uldaryma qazaqsha esim berdim: Bilge han, Sanjar, Atabek. Eki jyl buryn bilimimdi keńeıtý maqsatynda Qazaqstanǵa aspırantýraǵa tapsyrǵym keldi. Biraq ol jaqta oqý aqysy qymbat. Sodan keıin Bishkektegi Manas qyrǵyz-túrik ýnıversıtetine tapsyryp, "túrki tilderi teorıasy" mamandyǵy boıynsha onlaın oqyp jatyrmyn, – dedi Hamıt.

Aýǵanstandyq qazaq Tahar oblysynda "Qazaq" dep atalatyn aýyl bar ekendigin atap ótti.

– Qazaq aýylynda turatyn birneshe qazaq baýyrlardy tanımyn. Olardyń kóbi Aýǵanstanǵa erterekte kóship kelgen. Keıbiri asharshylyq jyldarynda kóship kelgenderdiń urpaǵy. Biraq olar qazaqsha bilmeıdi. Úıretetin muǵalim joq, – deıdi ol.

Hamıd qazir Aýǵanstandaǵy jaǵdaıdyń qıyn ekeniin aıta kele tálipterden eshqandaı jaqsylyq kútpeıtinin jasyrmady.

– Bul jaqty qazir túgel tálipter basyp aldy. Burynǵydaı úkimet joq. Halyqtyń jaǵdaıy nashar. Qalanyń esikteri jabyq bolǵan soń syrttan eshqandaı azyq-túlik kelmeıdi. Bankter de jabyq. Men jumys isteıtin Kabýl ýnıversıtetin de jaýyp tastady. Tálipterden jaqsylyq kútip otyrǵan eshkim joq, halyq úreı men qorqynysh ústinde otyr. Atamekenge kóshkim keledi, – dedi aýǵanstandyq qazaq.

Qazaqstanǵa kóshý úshin Hamıt áýeli týystaryn taýyp, elshilikke óziniń qazaq ekenin dáleldeýi qajet. Ol kishi júzge jatatyn, Baıulynyń taz rýynan taraǵanyn ǵana biledi. Ákesiniń esimi –  Sharafýddın, atasy – Shermet, arǵy atasynyń esmi – Tashmet.