1962 jyly ǵalamdyq úshinshi soǵysqa ulasa jazdaǵan Kýba daǵdarysy bolǵany bárińizge málim. Tarıhı derekterge sáıkes, sol kezde Keńes odaǵy men AQSH arasynda ıadrolyq soǵys qaýpi týdy.
Qamshy redaksıasy álemdik soǵysqa sál ǵana qalǵan 1962 jyly 28 qazandaǵy AQSH prezıdentteri (sol kezdegi jáne burynǵy) qupıa sóılesýiniń aýdıosyn aýdaryp jarıaldy. Qazirgi kezde ashyq jarıalanǵan aýdıoda AQSH prezıdent Djon Kennedıdiń de, odan burynǵy prezıdent, biraq, ózin "general" dep ataǵandy quptaıtyn Dýaıt D.Eızenhaýerdyń da daýystarynan entige, abyrjyp sóılep turǵany baıqalady.
Sonymen tómende 1962 jyly 28 qazanda AQSH prezıdenti Djon Kennedı men burynǵy prezıdenti Dýaıt D.Eızenhaýer arasyndaǵy telefonmen sóılesýdiń dybystyq jazbasy. Olar sol kezdegi Keńes odaǵynyń bas hashtysy Nıkıta S.Hrýshevpen bolatyn Kýba zymyran daǵdarysyn toqtatý týraly kelissózderdi talqylaıdy. [Aq úıdiń operatory?] Qońyraýdy prezıdent Kennedıdiń ótinishi boıynsha baılanystyrady.
Kennedı: Alo?
Eızenhaýer: Bul general Eızenhaýer, prezıdent myrza.
Kennedı: General, qalaısyz?
Eızenhaýer: Óte jaqsy, rahmet.
Kennedı: O, jaqsy. General, (entige "úh" dep kidiredi) men sizdi bir másele boıynsha habardar etkim keldi, sebebi men sizdiń alańdaýshylyǵyńyzdy bilemin. Bizge juma kúni, úh, keshke Hrýshevten habar keldi, úh, ol aıtady, úh, «Men bul raketalar men tehnıkalardy shyǵaryp alamyn, eger sender Kýbaǵa basyp kirýdi josparlamasańdar" deıdi. Sodan keıin bizge taǵy bir ashyq habar keldi, úh, onda eger biz Túrkıadan zymyrandarymyzdy alyp ketsek, jańaǵy operasıany isteıtinin aıtty. Biz siz biletindeı, biz bul mámilege kele almaıtynymyz týraly málimdeme jasadyq. Sodan keıin, úh, biz bul habardy búgin tańerteń aldyq, sondyqtan biz onyń qalaı bolatynyn kútýimiz kerek, úh, al eger, úh, bul zymyrandardy, tehnıkalardy alyp tastaý jáne dıversıany toqtatý bolsa, onda kóptegen qıyndyqtar bar. Olardyń áreketi oryndalatynyn anyqtaý úshin biz tek qana qanaǵattanarlyq prosedýralardy jasaýymyz kerek. Meniń oıymsha, eger biz muny isteı alatyn bolsaq, Kýbaǵa qatysty uzaq áńgimege tek bir taraý ǵana qosylsa da, biz óz múddelerimizdi ilgerilete alamyz dep oılaımyn.
Eızenhaýer: Árıne, úh, prezıdent myrza, ol úh [anyq estilmeıdi, degenmen Hrýshevtiń basqa talaptary/ótinishteri týraly aıtylǵan sıaqty]
Kennedı: Joq, úh, tek biz Kýbaǵa basyp kirmesek ǵana bolǵany.
Eızenhaýer: Iá.
Kennedı: Qazirge bar aqparat osy, biraq biz ondaı jaǵdaıda Kýbaǵa basyp kirýdi josparlamaımyz, sondyqtan eger biz olardy (kúshterimizdi) shyǵaryp alsaq, bizge áldeqaıda jaqsy.
Eızenhaýer: Men bylaı oılanyp turm: ol (Hrýshev), úh, berilgen ýádeni bizdiń oryndaıtyn-oryndamaıtynymyzdy bilmek pe, álde aqyry bir kúni, úh, óte uıat etetin málimdemeni nemese mindetteme bolatyndaı bizben qaqtyǵyspaq pa?. Mysaly, olar [daýysy tolyq estilmeıdi, «Gýantanamo bombalaýdy bastaıdy» degen sıaqty]
Kennedı: Durys.
Eızenhaýer: Meniń oıymsha, bul kelisýge bolatyn qadam dep oılaımyn
Kennedı: Durys
Eızenhaýer: [túsiniksiz]
Kennedı: Jaqsy kelisemin, ıá durys. Meniń oıymsha, biz osylaı isteı berýimiz kerek, menińshe, kýbanyń oqıǵasy áli aıaqtalýy múmkin emes. Meniń pikirimshe, biz óz múddelerimizdi qorǵaý úshin jetkilikti bostandyqty saqtaýymyz kerek.
Eızenhaýer: Men muny isteımin [túsiniksiz, múmkin isteımin/aıtamyn]
Kennedı: Eger olar dıversıa jasasa, eger olar agressıvti áreketter jasaýǵa tyryssa, onda ne bolatyny múlde belgisiz. Buǵan qosa, meniń qaraýymsha, kelesi aıdyń sońyna deıin biz Berlınde betpe-bet kezdesemiz, sondyqtan meniń oıymsha, bul ázirshe mańyzdy , ekinshi jaǵynan, meniń pikirimshe, olar jaı ǵana (bizdi) tekserip jatyr jáne olardyń sózderi senimsiz, sondyqtan biz osy jumystarǵa jaqsylap kirisýimiz kerek.
Eızenhaýer: Iá, prezıdent myrza, aldynda aıtqanymdaı, bul adamdar Berlındi [túsiniksiz] basqa esh jerge teńemeıdi. Olar álemniń kez kelgen jerinde búlik týdyrady, tek másele mynada: qarsylyq kórsete almaıtyn jerde bolsaq, bizge [qorǵaný kerek] Biz ony istemesek, olar birdeńe isteıdi jáne sizdiń eshteńe isteı alatyn-almaıtynyńyzdy tekseredi... Menińshe, siz bul isti durys istep jatyrsyz, jalǵastyryńyz, biraq olarǵa sizdiń agresor bolmaıtyndyǵyńyzdy aıtyńyz, sonda siz árqashan olardyń [túsiniksiz, múmkin "ne maqsaty bar ekenin"] ekenin anyqtaýǵa quqyǵyńyz bar.
Kennedı: Jaqsy, biz solaı isteımiz, men sizben habarlasyp turamyn general.
Eızenhaýer: Sizge kóp rahmet, prezıdent myrza.
Pikir qaldyrý